علائم فوبیا [ فوبیای خاص چه علائمی دارد؟ ]

با علائم فوبیا آشنا شوید

ترس، یک احساس طبیعی و حیاتی برای انسان است که ما را از خطرات دور نگه می دارد. اما گاهی اوقات، ترس از کنترل خارج شده و به شکل فوبیا بروز پیدا می کند. فوبیا، واژه‌ای آشنا برای بسیاری از ما است، اما آیا تا به حال به عمق این مفهوم و تاثیر آن بر زندگی روزمره فکر کرده ایم؟ فوبیا صرفا ترسی معمولی نیست، بلکه هراسی شدید و غیرمنطقی از اشیاء، موقعیت‌ها یا شرایط خاصی است که می‌تواند زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.

اگرچه بیش از ۳۰۰ نوع فوبیا شناخته شده است، اما در این مقاله قصد داریم به طور ویژه بر علائم فوبیاهای خاص تمرکز کنیم. این نوع فوبیاها، ترس از یک شیء یا موقعیت مشخص مانند مار، ارتفاع، فضای بسته یا پرواز را شامل می شوند. در این مقاله، سفری به دنیای ناشناخته‌ی فوبیا خواهیم داشت و با علائم و نشانه‌های آن آشنا خواهیم شد. با مطالعه و شناخت بیشتر درباره این علائم، میتوانید فوبیاهای احتمالی خود را زودتر تشخیص دهید و به سرعت از فرد متخصص راهنمایی بگیرید. اما باید توجه داشته باشید که تشخیص فوبیا باید توسط یک متخصص بهداشت روان صورت گیرد.

علائم فوبیاهای خاص

علائم روانی:

۱. ترس شدید و غیر منطقی

افراد مبتلا به فوبیا، هراسی عمیق و غیر منطقی از عامل هراس خود دارند. این ترس ممکن است با دیدن تصویر، فکر کردن یا حتی صحبت کردن در مورد آن شیء یا موقعیت ایجاد شود. فوبیا، فراتر از یک ترس ساده، هراسی عمیق و غیرمنطقی است که زندگی روزمره را تحت شعاع خود قرار می‌دهد. شدت این ترس و اضطراب به حدی است که فرد برای رهایی از آن، به هر قیمتی که شده، از عامل هراس خود اجتناب می‌کند. این اجتناب، تار و پود زندگی را به هم می‌ریزد و محدودیت‌های متعددی در زندگی شخصی، تحصیلی و شغلی فرد ایجاد می‌کند.

۲. اضطراب شدید

مواجهه با عامل هراس، حمله ای شدید از اضطراب را به همراه خواهد داشت. این اضطراب می تواند با علائمی مانند تپش قلب، تنگی نفس، تعریق، سرگیجه، لرزش و احساس غرق شدن همراه باشد. این اضطراب شدید، نه تنها در لحظه مواجهه، بلکه در پیش‌بینی و تصور آن موقعیت نیز رخ می‌دهد. به طوری که فرد از فکر کردن به عامل هراس خود نیز دچار اضطراب و تشویش می‌شود.

۳. اجتناب

بیشتر افراد مبتلا به فوبیا به هر قیمتی که شده از عامل هراس خود اجتناب می کنند. این اجتناب می تواند منجر به محدودیت هایی در زندگی شخصی، تحصیلی یا شغلی شود. این اجتناب، گاه به صورت تغییر مسیرهای همیشگی، لغو برنامه‌ها و تعهدات، و محدود کردن فعالیت‌های اجتماعی و تفریحی خود را نشان می‌دهد. گویی دنیای فرد مبتلا به فوبیا، به اندازه عامل هراس او کوچک و محدود می‌شود.

۴. افکار منفی

افکار منفی و مزاحم در مورد عواقب وحشتناک مواجهه با عامل هراس، یکی دیگر از علائم شایع است. این افکار می توانند شدت اضطراب را افزایش داده و اجتناب را تقویت کنند. تصورات وحشتناک از عواقب مواجهه با عامل هراس، ذهن فرد را به تسخیر خود در می‌آورد. گویی فاجعه‌ای ناگوار در انتظار او است و هیچ راه گریزی وجود ندارد. این افکار منفی، به طور مداوم در ذهن فرد تکرار می‌شوند و اضطراب و تشویش را در او زنده نگه می‌دارند. به طوری که حتی در غیاب عامل هراس نیز، فرد درگیر ترس و نگرانی است.

۵. احساس شرم و خجالت

بسیاری از افراد مبتلا به فوبیا از ترس قضاوت دیگران، هراس خود را پنهان می کنند و احساس شرم و خجالت را تجربه می کنند. این شرم و خجالت، فرد را در انزوا و گوشه‌گیری فرو می‌برد و از تعاملات اجتماعی و دریافت کمک از دیگران محرومش می‌کند. احساس شرم و خجالت ناشی از فوبیا، نه تنها رنج و عذاب فرد را افزایش می‌دهد، ‌بلکه به تشدید اضطراب و ترس او نیز منجر می‌شود.

علائم فیزیکی

۱. تغییرات قلبی عروقی

افزایش ضربان قلب، تپش قلب، فشار خون بالا و سرگیجه می تواند هنگام مواجهه با عامل هراس رخ دهد. فشار خون بالا، تعریق سرد، و لرزش غیرقابل کنترل، از دیگر علائمی هستند که در مواجهه با عامل هراس، فرد را در بر می‌گیرند. گویی بدن در حال آماده شدن برای نبردی سخت یا گریز از خطری بزرگ است. این علائم قلبی عروقی، نه تنها در لحظه مواجهه با عامل هراس، بلکه در پیش‌بینی و تصور آن موقعیت نیز رخ می‌دهد. اضطراب و ترس از فوبیا، به طور مستقیم بر سیستم عصبی خودکار و قلب و عروق تاثیر می‌گذارد.

۲. تغییرات تنفسی

تنفس سریع و سطحی، احساس سنگینی در قفسه سینه، و سرگیجه، از دیگر علائم شایعی هستند که در مواجهه با عامل هراس، فرد را در بر می‌گیرند. گویی بدن در حال آماده شدن برای نبردی سخت یا گریز از خطری بزرگ است. این علائم تنفسی، نه تنها در لحظه مواجهه با عامل هراس، بلکه در پیش‌بینی و تصور آن موقعیت نیز رخ می‌دهد. اضطراب و ترس از فوبیا، به طور مستقیم بر سیستم عصبی خودکار و سیستم تنفسی تاثیر می‌گذارد.

فوبیا، تار و پود زندگی را به گونه‌ای می‌بافد که اضطراب، ترس، و اجتناب، ریشه در تمام ابعاد زندگی فرد می‌دوانند. از علائم جسمی و تنفسی تا افکار منفی و احساس شرم و خجالت، فوبیا دنیای فرد را محدود و تاریک می‌کند. اما این علائم همیشگی نیست. با دریافت مشاوره فوبیا و ترس و کمک متخصصان بهداشت روان و روش‌های درمانی اثربخش مانند رفتار درمانی شناختی (CBT) می‌توان بر فوبیا غلبه کرد و رهایی از این زخمی که بر روح و جسم نشسته است را تجربه کرد.