خانه » مذهبی و دینی » تحقیق در مورد زندگی حضرت ام البنین سلام الله علیها

تحقیق در مورد زندگی حضرت ام البنین سلام الله علیها

آشنایی با زندگی حضرت ام البنین، مادر علمدار کربلا

زندگینامه حضرت ام البنین سلام الله علیها

زندگینامه حضرت ام البنین سلام الله علیها

فاطمه بنت حِزام مشهور به اُمّ البَنین، از همسران امام علی(ع) و مادر حضرت عباس، عبدالله، جعفر و عثمان است که هر چهار تن در روز عاشورا به شهادت رسیدند. از آنجا که او مادر چهار پسر بود، به‌ ام البنین مشهور شد.

پدر ام البنین‌ ابوالمجْل‌ حزّام‌ بن‌ خالد، از قبیله بنی‌ کلاب[۱]‌ و برخی از علمای معاصر نام مادرش‌ را ثمامه‌ دختر سهیل‌ بن‌ عامر بن‌ مالک ‌ذکر کرده‌اند.[۲] در مورد تاریخ ولادت حضرت ام‏ البنین(س) اطلاعی در دست نیست و تاریخ‌نگاران سال ولادت او را ثبت نکرده‌اند.

حضرت امّ البنین، مادر حضرت اباالفضل عباس(ع) بود که پس از شهادت حضرت فاطمه(س) به همسرى حضرت على(ع) در آمد.[۳] نامش «فاطمه بنت حزام»، بود.[۴] زنى بود با شرافت، از خانواده‌اى ریشه‌دار و دلاور و نسبت به فرزندان حضرت زهرا نیز بسیار مهربان بود. ثمره ازدواج على(ع) با او چهار پسر بود، به نام‌هاى: عباس، جعفر، عبد اللّه و عثمان،[۵] که هر چهار فرزندش روز عاشورا در رکاب سید الشهدا به شهادت رسیدند.[۶]

امّ البنین، پس از شهادت فرزندانش، همه روزه به بقیع می‌رفت و به یاد فرزندان شهیدش مرثیه‌های بسیار سوزناکی می‌خواند و مردم مدینه نیز به ندبه و نوحه او گوش فرا می‌دادند تا جایی که مروان بن حکم – این دشمن اهل بیت- نیز همواره به نوحه‌خوانی او حاضر شده و می‌گریست.[۷]

وفات حضرت ام البنین سلام الله علیها

حضرت ام البنین(س) در مدینه از دنیا رفت و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. اما به سال و چگونگی وفات ایشان، در منابع دسته اول و معتبر روایی و تاریخی پرداخته نشده است. البته برخی متأخران، سال وفات وی را روز سیزدهم جمادی الثانی سال ۶۴ هجری قمری نوشته‌اند،[۸] اما با توجه به این‌که منابع مورد استنادی برای این تاریخ ذکر نکرده‌اند، از ردّ و یا تأیید آن معذوریم.

ازدواج حضرت ام البنین با حضرت علی(علیه السلام)

پس از شهادت حضرت فاطمه(س)، امام علی(ع) با برادرش عقیل که در نسب‌شناسی عرب شهره بود، درباره انتخاب همسری که اصیل باشد و فرزندانی دلیر و جنگاور بیاورد، مشورت کرد و عقیل، فاطمه بنت حزام را پیشنهاد کرد که علی(ع) با او ازدواج کرد.

در مورد زمان ازدواج امام علی(ع) با ام البنین اختلاف وجود دارد و در واقع تاریخ دقیقی در این مورد مطرح نشده است. همچنین در مورد اینکه او بعد از حضرت فاطمه همسر دوم یا سوم امام بوده است نیز اختلاف وجود دارد. اما در خصوص اینکه او قبل از ازدواج با حضرت علی و بعد از شهادت ایشان با شخص دیگری ازدواج نکرده است اختلافی وجود ندارد.

برخی نقل‌های تاریخی وجود دارد که امام بعد از حضرت فاطمه(س) به سفارش ایشان با امامه نوه پیامبر(ص) و دختر زینب ازدواج کرد و برخی نیز بر اساس روایتی از امام صادق(ع) معتقدند که‌ ام البنین اولین همسر امام بعد از حضرت فاطمه(س) بوده است.

برخی معتقدند بر اساس اینکه اولین فرزند ام البنین در سال ۲۶ ق به دنیا آمده است ازدواج امام علی(ع) با ام البنین قطعا قبل از سال ۲۳ هجری بوده است، اما برخی دیگر سال ازدواج آنها را ۱۳ یا ۱۶ قمری می‌دانند چرا که بین ازدواج آنها و تولد حضرت عباس(ع) بزرگترین فرزندشان ۱۰ سال فاصله بوده است.

در روایات آمده است، بعد از گذشت مدتی از ازدواج ام البنین با حضرت علی(ع)، ام البنین به امام علی(ع) پیشنهاد کرد او را به نام اصلی‌اش که فاطمه بود، صدا نزند، تا حسنین(ع) با شنیدن نام فاطمه به یاد مادرشان نیفتند. از این رو امام علی(ع) او را ام البنین [مادر پسران] نامید.

ثمرۀ این ازدواج ۴ پسر به نام‌های عباس، عبدالله، جعفر و عثمان بود. هر چهار فرزند ام البنین در کربلا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند.

شحصیت حضرت ام البنین سلام الله علیها

عالمان شیعه شجاعت، فصاحت و علاقه‌ ام البنین به اهل بیت به‌ویژه امام حسین(ع) را ستوده و از او به نیکی و بزرگی یاد کرده‌اند. به گفته شهید ثانی و مقرم ام البنین نسبت به خاندان پیامبر، محبت شدیدی داشت و خود را وقف خدمت به آنان کرده بود.

اهل بیت نیز برای او احترام ویژه قائل بودند و در روزهای عید، نزد او می‌رفتند. باقر شریف قرشی نیز گفته است در تاریخ زنی همچون ام البنین دیده نشده که نسبت به فرزندان هووی خود محبتی خالصانه ورزد و آنان را بر فرزندان خویش مقدم بدارد.

سید محمود حسینی شاهرودی (متوفی ۱۳۹۴ق) از مراجع تقلید شیعه و از شاگردان میرزای نائینی و آقا ضیاء عراقی گفته است من در مشکلات، برای ام البنین صد مرتبه صلوات می‌فرستم و حاجت می‌گیرم. برخی گزارش‌ کرده‌اند که‌ ام البنین در میان زنان شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد، زنان ایرانی برای برآورده شدن حاجات خود و همچنین برای بالا بردن نیروی شکیبایی و تحمل مصائب به او متوسل شده و سفره‌های نذری به نام او برگزار می‌کنند. همچنین در برخی از مناطق شیعی سفره‌هایی با نام «سفره مادر حضرت ابوالفضل» یا «سفره‌ ام البنین» مرسوم است.

پیشنهادی: در مورد ویژگی های اخلاقی حضرت فاطمه (س)

[۱]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبرى، ج ‏۳، ص ۱۴، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.

[۲]. سماوی، محمد بن طاهر، إبصار العین فی أنصار الحسین(ع)‏، ص ۵۶، قم، دانشگاه شهید محلاتى‏، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.‏

[۳]. بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الاشراف، ج ‏۲، ص ۱۹۲، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق؛ سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص ۱۶۸، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، ۱۴۱۸ق؛ امین، ‏سید حسن، مستدرکات ‏اعیان ‏الشیعة، ج ‏۱، ص ۳۲۶، بیروت، دار التعارف للمطبوعات‏، ۱۴۰۳ق.

[۴]. ابن عنبه‏ حسنى‏، سید احمد بن على‏، عمدة الطالب فی أنساب آل أبى طالب‏، ص ۳۲۷، قم، انصاریان، ‏۱۴۱۷ق‏؛ عاملى‏، سید محسن امین، لواعج الأشجان فی مقتل الحسین(ع)‏، ص ۱۳۶، بیروت، دار الأمیر للثقافة و العلوم‏، چاپ اول، ۱۹۹۶م‏.

[۵]. أنساب الأشراف، ج ‏۲، ص ۱۹۲؛ الطبقات الکبری‏، ج ‏۳، ص ۱۴.

[۶]. الطبقات الکبری‏، ج ‏۳، ص ۱۴؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏۱، ص ۳۵۴، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق؛ لواعج الأشجان، ص ۱۳۶.

[۷]. ابوالفرج اصفهانى،‏ على بن حسین‏، مقاتل الطالبیین‏، ص ۹۰، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا؛ مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون‏، ص ۶۷۸، قم، سرور، چاپ نهم، ۱۳۸۲ش؛ لواعج الأشجان، ص ۱۳۹.

[۸]. گفته می‌شود در کتاب «کنز المطالب» که سیّد محمّد باقر قره‌­باقی همدانی آن را در سال ۱۳۲۱ ق نگاشته است، در باب سال و روز وفات حضرت ام البنین(ع) به نقل از کتاب نامعلومی به نام «اختیارات» طی حدیثی از اعمش آمده است: «روز سیزدهم جمادی الثّانی که مصادف با جمعه بود بر امام زین العابدین وارد شدم. ناگهان فضل پسر حضرت عبّاس(ع) وارد شد و در حالی که گریه می‌کرد، گفت: جدّه‌ام ام البنین از دنیا رفت. شما را به خدا ببینید چطور این روزگار فریبکار، خاندان کساء را در یک ماه دوبار عزادار کرد».

او هم‌‌چنین می‌نویسد: پس از چندی از خبر دیگری مندرج در حاشیه کتاب “وقایع الشّهور و الایام” تألیف بیرجندی (که او نیز متوفای ۱۳۵۲ ق است) اطلاع یافتم که به نقل از اعمش نوشته شده است: «در سیزدهم جمادی الثّانی و در سال ۶۴ هـ.ق ام البنین وفات یافت و در قبرستان بقیع به قول مشهور دفن گردید».

ℹ️ اشتراک گذاری به دوستان خود:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *