مرجان ها را بیشتر بشناسید!
مرجان چیست؟
مرجان ها جانورانی گیاهی شكل و استوانه ای از رده كیسه تنان هستند و اغلب دسته جمعی زندگی می كنند. در بالای استوانه ، سر آن ها قرار دارد و در پایین، صفحه ای پهن وجود دارد كه به آن صفحه پایی می گویند. سلول های صفحه پایی موادی آهكی ترشح می كنند تا مرجان بر روی تخته سنگ ثابت نگه داشته شود. با ترشح این مواد، به تدریج پایه ای آهكی برای مرجان به وجود می آید. تجمع مرجان ها و ترشحات آهكی آن ها، در طول دوران مختلف زمین شناسی در پیدایش جزیره کیش نقش داشته است. جزایر مرجانی و جنگل های استوایی دارای بالاترین تنوع زیستی در اكوسیستم های جهان هستند.
خصوصیت مرجان ها
مرجان ها ، سازندگان اصلی تشکیلات یا جزیرههای کوچک دریایی و تودههای سختی بوجود میآورند که قادر به مقاومت در برابر امواج کوبنده دریا ها هستند. بسیاری از جانوران در میان مرجان ها به سر میبرند و در سلولهای بعضی از مرجانهای سطحی آب ، جلبک های قهوهای وجود دارد. اجزای مرجان عبارت از یک پلیپ شقایق مانند کوچکی است که دارای شاخکهای کوتاه و عضلات مختصر است و فاقد صفحه پایی میباشد و در یک جام سنگی ، زندگی میکند و تیغههای شعاعی جانور در کف آن قرار دارد.
تولید مثل و محل زندگی
تولید مثل این پولیپ ها به صورت کلنی های متراکم ، مرجانهای آهکی و تشکیلات مرجانی تولید میکنند. این جانوران به آبهای تا ۲۰ درجه سانتیگراد یا گرمتر احتیاج دارند و از سطح تا اعماق ۳۷ متر ، میان ۲۸ درجه شمالی و ۲۸ درجه جنوبی به سر میبرند. در اطراف فلوریدا و هند غربی و دریای مرجان هاوایی و فلیپین تا استرالیا و آفریقای شرقی فراوان هستند. تعدادی از مرجانهای سنگی مانند فونژیا (fungia) و … منفرد هستند و بعضی از اینها تا اعماق ۷۶۵۰ متری یافت میشوند.
از تشکیلات مرجانی اشکال زیر بوجود میآید:
– رشتههای ساحلی که از ساحل تا مسافتی به طرف دریا کشیده میشود.
– رشتههایی که بوسیله آبگیرها یا مرداب های با وسعت و عمق معین از ساحل مجزا میشوند.
– آتول یا جزیرههای دایرهای که دو آبگیر یا مردابی را فرا میگیرند.
اصل و منشا تشکیلات مرجانی
درباره اصل و منشا تشکیلات مرجانی ، تئوریهای مختلفی وجود دارد. داروین ، چنین استنباط کرد که رشته ابتدا روی یک ساحل شیبدار به وجود آمده پس از فرو رفتن ساحل در آب به یک رشته ساحلی تبدیل میشود و هنگامی که خشکی کاملا در آب فرو میرود. به صورت یک آتول در میآید. “تئوری دالی” فرض میکند که پس رفتن (عقب رفتن) آب در عصر یخبندان و به وجود آمدن پوششهای بزرگ یخ ، دریا را تا حدود ۶۵ متر از سطح فعلی پایینتر برد.
پس زمین های برجستهای در نتیجه تاثیر امواج بریده و جدا شد. بعدا با افزایش درجه حرارت مرجانها شروع به رشد و نمو ساختمان کردند و به موازات ذوب شدن یخها به تدریج در سطح دریاها ، بالا آمدند. تشکیلات مرجانی فعلی سالیانه از ۲۰۰ – ۵ میلیمتر ، رشد میکنند، از این قرار ، تمام تشکیلات مرجانی موجود تقریبا در ظرف ده هزار تا ۳۰ هزار سال ، رشد و تکامل یافتهاند.
انواع مرجان
مرجانها براساس تعداد تانتاکولها، خطوط تقارن و یکسری ویژگیها مربوط به اسکلتشان به دو زیررده تقسیم میشوند:
مرجانهای هرماتیپیک یا مرجانهای سخت:
مرجانهای هرماتیپیک در رده مرجانهای سخت یا اسکلراکتینیا قرار دارند و شامل آن دسته از مرجانهای سنگی هستند که صخرههای مرجانی را میسازند. آنها دست کم بخشی از نیازهای انرژی خود را با کمک زوگزانتلهها (سیمبیودینیوم) یا همان میکروجلبکهای فتوسنتزی همزیست به دست میآورند.
اینگونه مرجانها کربناتکلسیم ترشح میکنند و یک اسکلت سخت تشکیل میدهند. پولیپها در واقع در داخل فنجانهای کوچکی از جنس کربناتکلسیم قرار گرفتهاند. تعداد زیادی از این فنجانها به یکدیگر متصل میشوند و کلنی مرجانی را میسازند. از آنجا که هر پولیپ بسیار کوچک است، مرجانهای سخت با سرعت بسیار اندکی رشد میکنند.
آن دسته از مرجانهای سخت که شش یا تعداد کمتری خط تقارن در ساختار بدنی خود داشتهباشند، هگزا کورالیا یا زوآنتاریا نامیده میشوند. این گروه شامل مرجانهای صخرهساز یا اسکلراکتینیا هستند. هلیوفورا، میله فوراً و توبیفورا اسکلراکتینیا نمونههایی از مرجانهای هرماتیپیک هستند. در کارائیب، دست کم ۵۰ گونه مرجان سخت وجود دارد؛ انواع شناخته شده این مرجانها عبارتند از:
- مرجانهای مغزی که تا پهنای ۱٫۸ متر (۶ فوت) رشد میکنند.
- آکروپورا و مرجانهای شاخهای که رشد زیاد و سریعی دارند و از جمله صخرهسازان مهم محسوب میشوند. این مرجانها انشعابهای شاخ گوزنی شکل بزرگی دارند و در نواحی جزر و مدی زندگی میکنند.
- مرجانهای ستونی که ستونهایی با ۳ متر ارتفاع میسازند.
- مرجانهای لپتوپسامیا یا مرجانهای صخرهای که در قسمتهای وسیعی از دریای کارائیب یافت میشوند.
مرجانهای آهرماتیپیک:
مرجانهای آهرماتیپیک فاقد زوگزانتله هستند. آنها ۸ تانتاکول دارند و معمولاً اکتوکورال نامیده میشوند. این دسته شامل مرجانهای زیررده آلسیوناسس داسا و یکسری گونههای متعلق به راسته آنتی پاتاریا هستند. مرجانهای آهرماتیپیک از جمله شلاقهای دریایی، پرهای دریایی و قلمهای دریایی به عنوان مرجان نرم نیز شناخته میشوند.
برخلاف مرجانهای هرماتیپیک، این دسته از مرجانها نرم و انعطاف پذیرند، به راحتی همراه با جریانهای آبی حرکت میکنند و اغلب ظاهر سوراخ سوراخ تورمانندی دارند. اسکلت آنها بیشتر پروتئینی است تا کلسیمی. مرجانهای نرم تا اندازهای فراوانی کمتری نسبت به مرجانهای سخت دارند. در دریای کارائیب ۲۰ گونه از این مرجانها زیست میکنند
حقایقی درباره مرجانها
مرجانها فقط ۱درصد از بستر دریاها را پوشش میدهند. مرجانها ۲۵درصد از تمام حیات دریا را در خود حفظ میکنند و بسیاری ازانواع ماهی ها در مرجانها زندگی میکنند. هر کدام از مرجانها یک اکوسیستم کامل هستند. در اقیانوس اطلس ۱۵درصد مرجانها تجمع دارند که مجموعی از ۷۰ گونه مرجان میباشند. این مرجانها محل زندگی ۵۰۰ نوع ماهی هست. اقیانوس هند و آرام ۸۵درصد از ریف های جهان را با ۷۰۰ نوع مرجان و ۴۰۰۰ گونه ماهی دارا است. مرجان ها مقر زندگی گیاهان و جانورانی است که خود اکوسیستم کاملی هستند.
بیش از ۸۰۰۰۰ گونه حیاتی در مرجان ها زندگی میکنند. مرجانها ۶/۱ سواحل دریاها و خشکی ها را محافظت میکنند مثلا: جزیرههای کم ارتفاع را در برابر خشم امواج و فرسایش دریاها محافظت مینمایند.هر یک متر مربع مرجان از نظر اقتصادی برابر ۴۷۰۰۰ دلار میارزد به طوریکه بزرگترین صنعت توریست جهان با جذابیت های طبیعی که ۱۰درصد از کل صنعت توریست را پوشش میدهند. از مرجانها جهت تولید داروهای ضد سرطان و نیز جهت پیوند استخوان استفاده میگردد.مرجان ها به غیر از غذا یک مکان برای زندگی موجودات دریایی هستند.
این موجودات قدیمیترین اکوسیستم زمین هستند و جوانترین گونه مرجانها ۱۸۰۰۰ سال عمر دارند. مرجانها گونهای از جاندارانند که نه گیاهند و نه جانور بلکه ماینرال نام دارنند که از موادی به نام زوکسانتیلا تشکیل یافتهاند.
مرجانها دو دستهاند: مرجانهای نرم و مرجانهای سخت.
مرجانهای نرم: از اجزایی به نام پلیپس تشکیل شدهاند. پلیـپسها در درون خود مایعی ژله مانند دارند. دهان مرجانهااز اجزایی به نام تنتیکلز تشکیل شدهاست که به وسیله آن پلانکتون ها را به دام میاندازد.
مرجانها به دو طریق تقسیم سلولی و حرکت لاروها تولید مثل میکنند، سیستم دفاعی و تهاجمی هم دارند. مرجانها تا جایی که مواد غذایی دارند رشد میکنند، سپس رشد آنان متوقف گردیده و اجازه رشد به گونههای دیگری میدهند که فرصتهای غذایی مناسب تری دارند.برطبق آمار سازمان اقیانوسشناسی آمریکا مرجان ها در حال انقراض هستند.
عوامل از بین برنده مرجان ها
به طور كلی مرجانها به نوسانات شرایط محیطی و بهخصوص شوری، شفافیت آب، اكسیژن محلول و درجهی حرارت بسیار حساس بوده و لذا دامنهی تحمل كمی نسبت به شرایط محیطی دارند و به همین دلیل افزایش آلودگیهای مختلف در محیطهای دریایی، این اكوسیستم را سریعا دچار نابودی میكند.
نکاتی جهت جلوگیری از تخریب مرجان ها
– از دست زدن به مرجان ها اجتناب کنیم.
– از شکستن و یا تخریب آنها جلوگیری نماییم.
– از قایقرانی در مناطق مرجانی خودداری نماییم.
– ماهیگیری در مناطق مرجانی به آنها صدمه می زند.
– در مناطق مرجانی لنگر نیاندازیم.
– در حین غواصی تجهیزات خود را در مکانهای مناسب قرار داده تا از برخورد آنها با مرجانها جلوگیری نماییم.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره جلبک ها