آشنایی با بیماری اسکیزوفرنی و علل و درمان آن
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی (یا شیزوفرنی یا روان گسیختگی) نوعی اختلال روانی است که با علایمی همچون ناتوانی در اندیشیدن، عاطفه ضعیف، انجام رفتارهای نامعقول و ناتوانی در درک واقعیت همراه است. منظور از ناتوانی در درک واقعیت، توهمات مغزی فرد بیمار میباشد. در ادامه با این بیماری آشنا می شوید. با دانشچی همراه باشید.
علائم اسکیزوفرنی
فرد مبتلا به اسکیزوفرنی حاد که در مرحله فعال ممکن است دچار توهمهایی شود (که اغلب به صورت شنیدن صداها گزارش شدهاست)، خیالات (اغلب عجیب و غریب یا سرکوبگرانه در طبیعت) و آشفتگی فکری و کلامی میباشند.
مورد دوم ممکن است از دست دادن قطار اندیشه، تا جملات نظم در معنی، تا تناقض شناخته شده به عنوان آشفته گویی در موارد حاد متغیر باشد.
گوشهگیری اجتماعی، نامرتبی لباس و بهداشت، و از دست دادن انگیزه و قضاوت تماماً موارد عادی موجود در اسکیزوفرنی میباشند. اغلب الگوی قابل مشاهدهای از مشکل عاطفی وجود دارد، برای مثال عدم پاسخگویی به محرکها.
اختلال در شناخت اجتماعی با اسکیزوفرنی مرتبط است، همچنین علائم پارانویا؛ انزوای اجتماعی بهطور معمول اتفاق میافتد. همچنین معمولاً مشکلات در کار و حافظهٔ بلند مدت، توجه، عملکرد اجرایی، و سرعت پردازش رخ میدهد.
در یک زیرگروه غیر معمول، فرد ممکن است تا حد زیادی ساکت باشد، در وضعیتهای حرکتی عجیب و غریب، یا در جلوههای بیموردی از اضطراب قرار بگیرد، که همهٔ اینها نشانههایی از جنون جوانی میباشند.
سن شروع بیماری اسکیزوفرنی
اواخر نوجوانی و اوایل دوران بلوغ، دورههای اوج شروع بیماری اسکیزوفرنی میباشند، که سالهای بحرانی توسعهٔ اجتماعی و حرفهای یک نوجوان است. در ۴۰٪ از مردان و ۲۳٪ از زنان مبتلا به اسکیزوفرنی، این مهم قبل از سن ۱۹ سالگی خود را نمایان میکند.
برای به حداقل رساندن گستردگی اختلال مرتبط با اسکیزوفرنی، به تازگی کار بسیاری برای شناسایی و درمان مرحلهٔ علائم اولیه (قبل از شروع) بیماری به انجام رسیدهاست، که تا ۳۰ ماه قبل از شروع علائم قابل تشخیص است.
کسانی که بیماری اسکیزوفرنی آنها در حال پیشرفت است ممکن است علائم گذرا یا خود محدودگری روانی و علائم نامعین کنارهگیری از اجتماع، تحریک پذیری، بیقراری، و عدم مهارت حرکتی را در طول مرحلهٔ ابتدایی بیماری تجربه کنند.
علل بیماری اسکیزوفرنی
ترکیبی از ژنتیک و عوامل زیستمحیطی در پیشرفت اسکیزوفرنی ایفای نقش میکنند. افراد با سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی که از جنون گذرا یا خود محدودگری رنج میبرند به احتمال ۲۰–۴۰٪ بیماریشان یک سال بعد مشخص میشود.
-
ژنتیک
برآورد قابلیت به ارث بردن به دلیل مشکل بودن جدا کردن اثرات ژنتیکی و زیستمحیطی متفاوت است. بزرگترین خطر برای پیشرفت اسکیزوفرنی داشتن یک فامیل درجه اول مبتلا به این بیماری میباشد (درصد خطر ۶٫۵٪ است)؛ بیش از ۴۰٪ از دوقلوهای همسان کسانی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند نیز تحت تأثیر قرار میگیرند.
تعداد ارتباط به وسعت ژنوم مانند پروتئین انگشتی روی ۸۰۴A نیز مرتبط شدهاند. به نظر میرسد همپوشانی قابل توجهی در ژنتیک اسکیزوفرنی وجود دارد و اختلال دوقطبی با فرض یک مبنای ارثی، یک سؤال از روانشناسی تکاملی این است که چرا ژنهایی که احتمال جنون تکامل یافته را افزایش میدهند، با در نظر گرفتن شرایط، از دیدگاه تکاملی ناسازگارانه میباشند.
یک تئوری به نقش ژنهای دخیل در تکامل زبانی و طبیعت انسان اشاره دارد، اما تا به امروز چنین ایدههایی کمی بیش از ایدههای نظری موجود در طبیعت به قوت خود باقی هستند.
در ژوئیهٔ ۲۰۱۴ دانشمندان موفق شدند هشتاد و سه ژن جدید را که در بیماری اسکیزوفرنی نقش دارند شناسایی کنند. بیشتر این ژنها در انتقال پیامهای شیمیایی در مغز نقش دارند و برخی دیگر نیز بر سیستم ایمنی بدن تأثیر میگذارند. این پژوهش ژنتیکی بودن این بیماری را ثابت کرد.
-
محیط زیست
عوامل زیستمحیطی مرتبط با پیشرفت اسکیزوفرنی عبارتند از: محیط زندگی، مصرف مواد مخدر و عوامل استرس زای قبل از تولد. به نظر میرسد سبک و شیوه تربیتی والدین اثر عمدهای ندارد، گر چه افرادی که از حمایت والدین برخوردارند از موقعیت بهتری نسبت به افرادی که والدینی انتقادی یا خصمانه دارند برخوردار میباشند.
زندگی در یک محیط شهری در دوران کودکی یا بلوغ بهطور مداوم با افزایش خطر ابتلاء به اسکیزوفرنی توسط یکی از دو عامل ذکر شده، حتی پس از در نظر گرفتن مصرف مواد مخدر، گروه قومی، و اندازه و وسعت گروه اجتماعی همراه میباشد.
از عوامل دیگری که نقش مهمی را ایفا میکنند عبارتند از: انزوای اجتماعی و مهاجرت مرتبط با سختیهای اجتماعی، تبعیض نژادی، اختلال در خانواده، بیکاری، و کمبود شرایط مسکن.
-
سوء مصرف مواد مخدر
شماری از مواد مخدر که باعث رشد و پیشرفت اسکیزوفرنی میشوند، عبارتند از: ماری جوانا (و حشیش)، کوکائین، و آمفتامین و ال اس دی. حدود نیمی از کسانی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند بیش از حد مواد مخدر و / یا الکل مصرف میکنند.
نقش حشیش میتواند علی باشد،اما داروها و مواد دیگر ممکن است تنها به عنوان مکانیسمهایی سازگار برای مقابله با افسردگی، اضطراب، خستگی، و تنهایی مصرف شوند.
ماری جوانا با افزایش تعلق میزان مصرف با خطر پیشرفت یک اختلال روانی مرتبط که استفاده مکرر با دو برابر خطر ابتلاء به جنون و اسکیزوفرنی مرتبط است. حال آنکه برشمردن مصرف حشیش به عنوان عامل مؤثر بر ابتلاء به اسکیزوفرنی توسط خیلیها قابل قبول است، همچنان مورد بحث میباشد.
آمفتامین، کوکائین، و به میزان کمتر الکل، میتوانند منجر به جنونی که بسیار شبیه به اسکیزوفرنی است شوند. اگر چه بهطور کلی علت بیماری تصور نمیشود، اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیکوتین بسیار بیشتری نسبت به جمعیت عمومی مصرف میکنند.
حدود ۹۰٪ بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی به نیکوتین وابستگی دارند. نیکوتین گذشته از افزایش مرگ و میر مرتبط با سیگار، سبب کاهش غلظت خونی برخی داروهای ضدروانپریشی میشود. گفته شده که شیوع بالای مصرف سیگار در این بیماران دستکم تا حدودی مربوط به ناهنجاریهای گیرندههای نیکوتینی مغز میباشد.
درمان اسکیزوفرنی
از آنجا که دلایل اسکیزوفرنی همچنان ناشناخته است، درمانها روی از بین بردن نشانههای بیماری متمرکز هستند. درمانها شامل داروهای ضدروانپریشی و درمانهای روانی-اجتماعی مختلف میشوند.
تحقیقات دربارهی «مراقبتهای ویژهی هماهنگ»، جایی که این عوامل (مدیر پروندهی بیمار، بیمار، درمان دارویی و درمان روانی-اجتماعی) به طور گروهی با هم مشارکت میکنند، نتایج امیدبخشی را برای بهبود نشان داده است.
-
درمان اسکیزوفرنی با داروهای ضدروان پریشی
داروهای ضد روانپریشی از اواسط دههی ۱۹۵۰ در دسترس بودهاند. انواع قدیمیتر آنها، ضد روانپریشهای سنتی یا نسل اول نامیده میشوند.
در دههی ۱۹۹۰، داروهای ضد روانپریشی جدید گسترش یافتند. این داروهای جدید، ضد روانپریشهای نسل دوم نامیده میشوند.
عوارض جانبی داروهای ضد روانپریشی
بعضی از افراد با شروع مصرف داروها، دچار عوارض جانبی میشوند. بیشتر آثار جانبی داروها پس از چند روز از بین میروند. باقی آثار جانبی ماندگار هستند، اما اغلب میتوان آنها را بطور موفقیتآمیزی کنترل کرد. کسانی که داروهای ضد روانپریشی مصرف میکنند، نباید قبل از سازگار شدن با داروهای جدید، رانندگی کنند. آثار جانبی بسیاری از داروهای ضد روانپریشی شامل موارد زیر میشوند:
◊ خوابآلودگی
◊ سرگیجه هنگام جابجایی موقعیت
◊ تاری دید
◊ افزایش ضربان قلب
◊ حساسیت به نور خورشید
◊ خارش پوست
داروهای ضد روانپریشی نسل دوم میتوانند موجب افزایش وزن و تغییراتی در سوخت و ساز (متابولیسم) بدن شوند. این اثرات جانبی میتوانند خطر دیابت و کلسترول بالا را افزایش بدهند. وقتی فردی در حال مصرف یک داروی ضدروانپریشی نسل دوم است، وزن، سطح قندخون (گلوکز) و سطح لیپید او باید توسط پزشک کنترل شود.
داروهای ضد روانپریشی نسل اول، اثرات جانبی زیر را دارند که با جابجایی فیزیکی مرتبط هستند:
◊ سفتی عضلات
◊ گرفتگیها (اسپاسمهای) مزمن عضلانی
◊ رعشه
◊ بیقراری
پزشکان و بیماران برای انتخاب دارو، مقدار دارو و طرح درست درمان، باید با هم همکاری کنند و این ارتباط باید بر اساس نیازهای فردی بیمار و موقعیت پزشکی او باشد.
استفادهی طولانیمدت از داروهای ضد روانپریشی نسل اول ممکن است منجر به شرایطی شود که به آن دیسکینزی تاردیو یا دیسکینزی تاخیری (TD) میگویند. TD سبب میشود حرکات فرد، غیر ارادی شوند.
این حرکات معمولا در ناحیهی دهان صورت میگیرند. TD میتواند خفیف یا شدید باشد و در برخی افراد، این مشکل حلشدنی نیست. گاهی اوقات، افراد مبتلا به TD، پس از قطع مصرف دارو، نسبتا یا کاملا بهبود مییابند.
TD در افرادی که ضدروانپریشهای نسل دوم را مصرف میکنند، کمتر اتفاق میافتد، اما همچنان ممکن است برخی از آنها دچار TD شوند. کسانی که فکر میکنند شاید دچار TD شده باشند، پیش از قطع مصرف داروهایشان، باید با پزشک مشورت کنند.
-
درمانهای روانشناسی
رواندرمانی میتواند به اسکیزوفرنهایی که هماکنون بیماریشان تثبیت شده است (یعنی شدت یا میزان بیماری نه بیشتر میشود و نه کمتر)، کمک کند. رواندرمانی به افرادی کمک میکند که با چالشهای روزانهی بیماریشان سروکار دارند، چالشهایی که به ارتباطات، کار و شکلگیری و حفظ روابط مربوط میشوند.
یادگیری و استفاده از مهارتهای مقابله با این مشکلات به اسکیزوفرنها کمک میکند اهداف زندگیشان را دنبال کنند، اهدافی مانند حضور در مدرسه و محل کار. احتمال عود بیماری یا بستری شدن افرادی که در جلسات رواندرمانی شرکت میکنند، نسبت به دیگران کمتر است.
پیشنهادی: همه چیز درباره بیماری پارانویا و درمان آن