تحقیق در مورد سوره ذاریات

درباره سوره ذاریات و خواص قرائت آن

سوره ذاریات پنجاه و یکمین سوره قرآن، دارای ۶۰ آیه و از سوره‌های مکی می‌باشد. در این تحقیق موضوعات معرفی سوره ذاریات، اهداف، محتوا، شأن نزول، فضائل و خواص قرائت سوره و همچنین آیات مشهور سوره ذاریات بیان می‌شود.

معرفی سوره ذاریات

«ذاریات» در لغت به‌معنی «پراکنده‌کنندگان»، «بادهای افشاننده»، «بادهایی که چیزهایی را می‌برد» آمده است.

آیه آغازین این سوره مبارکه «وَالذَّارِياتِ» است و به همین دلیل این سوره را «ذاریات» نام نهاده‌اند.

قسمتی از این سوره در جزء ۲۶ و قسمتی در جزء ۲۷ قرآن کریم قرار دارد.

سوره ذاریات شصت و هفتمین سوره‌ای است که بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نازل شده است.

این سوره مبارکه در گروه سوره‌های مُفَصَّلات قرآن قرار می‌گیرد.

توضیح: سوره‌های کوتاهی که در انتهای قرآن قرار گرفته و مکرراً به‌واسطه «بسم الله الرحمن الرحیم» از هم جدا می‌شوند را «مُفَصَّلات» می‌نامند.

داستان‌های تاریخی این سوره عبارتند از:

– داستان میهمانان ناشناس حضرت ابراهیم علیه‌السلام و مأموریتشان (آیات ۲۴ تا ۳۶)

– داستان مأموریت موسی علیه‌السلام برای هدایت فرعون و قومش و سرانجام آنان (آیات ۳۸ تا ۴۰)

– داستان هلاکت قوم عاد علیه‌السلام به‌وسیله تندباد بی‌باران (آیات ۴۱ و ۴۲)

– داستان هلاکت قوم ثمود علیه‌السلام بعد از مهلت‌دادن و عدم توجه آنان (آیات ۴۳ تا ۴۵)

– داستان هلاکت قوم نوح علیه‌السلام (آیه ۴۶)

– داستان تهمت ساحری و دیوانگی به پیامبران علیهم‌السلام (آیه ۵۲)

اهداف سوره ذاریات

اهداف این سوره مبارکه را می‌توان به این صورت خلاصه کرد:

–  اشاره به توحید و نشانه‌های آن

– یادآوری معاد و تحقق وعده‌های الهی

– حمایت از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و دلداری به ایشان با ذکر سرگذشت پیامبران گذشته و اقوام آنان

– بیان وظیفه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در برابر منکران

محتوای سوره ذاریات

محتوای اصلی سوره ذاریات، معاد و حتمی‌بودن تحقق وعده خداوند درباره جزای انسان‌ها است و موضوعاتی همچون توحید، نعمت‌های خداوند در هستی، میهمانان حضرت ابراهیم و گفت‌وگوی آنها، سرگذشت موسی، قوم عاد، قوم ثمود و قوم نوح نیز در آن مطرح می‌شود.

در آیات آغازین سوره به تدبیر خداوند در همه عالم یعنی تدبیر امور خشکی‌ها، دریاها، فضا و بالاخره تمام هستی و واسطه‌های این تدابیر که فرشتگان الهی هستند، اشاره و به آنها سوگند یاد شده است.

به طور خلاصه محتوای سوره ذاریات را می‌توان به این صورت بیان کرد:

– حتمی‌بودن تحقق وعده‌های خداوند در مورد قیامت و رسیدگی به اعمال، عدم ارائه دلیل توسط منکران قیامت، دروغ‌پردازی منکران، توصیف جزای منکران و پاداش پرهیزکاران (آیات ۱ تا ۱۹)

– توصیف نشانه‌های تحقق وعده‌‌های خداوند، روزی‌رسانی خداوند به بندگان، بیان داستان میهمانان ابراهیم علیه‌السلام و اکرام ایشان توسط ابراهیم علیه‌السلام، بیان مأموریت فرشتگان میهمان ابراهیم علیه‌السلام (آیات ۲۰ تا ۳۰)

– نزول عذاب بر قوم لوط علیه‌السلام، پند و عبرت موجود در عذاب، بیان داستان موسی علیه‌السلام و فرعون و برخورد فرعون با او و نزول عذاب بر فرعون و لشکریانش، نزول عذاب بر قوم عاد علیه‌السلام، نزول عذاب بر قوم نافرمان ثمود علیه‌السلام و هلاکت قوم نوح علیه‌السلام (آیات ۳۱ تا ۴۶)

– اشاره به تدبیر جهان، قدرت خداوند در این تدبیر، اعجاز علمی قرآن (زوجیت آفرینش، گسترش جهانی…) و  بی‌شریک‌بودن خداوند (آیات ۴۷ تا ۵۱)

– اندرز به منکران وعده‌های الهی، بیان وظیفه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در برابر آنان، بیان هدف آفرینش (عبادت پروردگار توسط جن و انس)، روزی‌رسانی خداوند و قدرت استوار او در این امر، هشدار به منکران ستمگر و اشاره دوباره به تحقق وعده عذاب الهی بر آنها (آیات ۵۲ تا ۶۰)

شأن نزول سوره ذاریات

برای نزول سوره ذاریات شأن نزول خاصی بیان نشده ولی با توجه به محتوای این سوره و سوره‌هایی که به بیان نشانه‌های معاد و توحید می‌پردازند، می‌توان گفت که در زمان نزول این سوره مبارکه انکار معاد و عدم تحقق وعده‌های خداوند در مورد پاداش و جزای انسان‌ها مطرح بوده است.

لذا در این سوره با استدلال به نشانه‌های توحید و خلقت و تدبیر جهان که تحت قدرت و سیطره الهی است به انسان‌ها تذکر داده که وقوع قیامت حتمی است و آنان که پیش از شما آن را انکار کردند به عذاب و هلاکت گرفتار شدند و با این بیان حجت را بر انسان‌ها تمام می‌کند.

فضیلت و خواص قرائت سوره ذاریات

فضایل و خواصی که تلاوت این سوره دارد را می‌توان به این صورت خلاصه کرد:

– دریافت پاداش الهی

– اصلاح زندگی

– دریافت روزی گسترده

– روشنی قبر تلاوت‌کننده تا روز قیامت

– خداشناسی از طریق خودشناسی

– هدایت و رسیدن به آرامش روحی از طریق ارتباط با خداوند

آیات مشهور سوره ذاریات

آیات مشهور این سوره مبارکه عبارتند از:

عظمت وجود انسان، خداشناسی از راه خودشناسی (آیه ۲۱)

وَفِي أَنْفُسِكُمْ أَفَلَا تُبْصِرُونَ

ترجمه: و در وجود خود شما [نيز آياتي است]؛ آيا نمي‌بينيد؟!

این آیه شریفه عظمت وجود انسان را بیان می‌فرماید که اگر سطحی‌نگری کنار گذاشته و با دیده بصیرت به آن توجه شود، نشانه‌های خداشناسی در آن دیده می‌شود.

هدف از آفرینش جن و انس (آیه ۵۶)

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

ترجمه: من جن و انس را نيافريدم جز براي اينکه عبادتم کنند [و از اين راه تکامل يابند و به من نزديک شوند]!

آیه شریفه به هدف آفرینش جن و انس اشاره دارد که «عبادت خداوند»، معرفت و شناخت پیداکردن نسبت به خداوند، دریافت رحمت و آمرزش الهی و رسیدن به تکامل می‌باشد.

آشنایی با معنی سوره واقعه