دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
همه چیز درمورد شابک
شابک چیست؟
شابک مخفف شده ی عبارت: «شماره استاندارد بینالمللی کتاب» (به انگلیسی: International Standard Book Number) می باشد. شابک شمارهای متشکل از ۱۰ یا ۱۳ بوده و به کتابهای منتشرشده منسوب می شود. به کمک شابک می توانیم یک کتاب را از میان کتابهای دیگر بدون آنکه به اسم کتاب، ناشر، نویسنده یا سایر مشخصات کتاب نیاز داشته باشیم، بازیابی کنیم.
تاریخچه شابک
در سراسر دنیا هر سال انتشار کتاب و سایر نشریات به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و به همین نسبت هم به مراکز فروش و انتشار افزوده می شود. این توسعه روزافزون در امر چاپ و انتشار موجب شده است که در مقابل حجم زیاد آن احساس سردرگمی و بلاتکلیفی نماییم و مدت زمان بیشتری را صرف پیدا کردن کتاب یا نشریه مورد نظرمان بنماییم.
با توجه به افزایش روزافزون انتشار کتاب و مشکلاتی که توزیع، سفارش، انبارگردانی و اطلاع رسانی کتاب در سطح جهان با آن روبرو شده بود، کم کم ناشران و کتابفروشان تصمیم گرفتند راه حلی برای مشکلات بیاندیشند.تا آن زمان ناشران برای کنترل موجودی، تامین سفارش و توزیع، از روش های مختلفی از جمله بازیابی عنوان، مولف و دیگر مشخصات کتابشناختی استفاده میکردند.
اما استفاده از مشخصات کتابشناختی همیشه جوابگو نبود، برای سرعت دهی به کارها، صرفه جویی در هزینه ها و جلوگیری از مشکلاتی که در اثر پراکندگی و تنوع منابع چاپ بوجود ناشران را بر آن داشت تا از شمارهای داخلی برای شناسایی آثارشان استفاده کنند، که بیشتر شماره های ثبت کتاب ها بود.
اگر چه این روش خوبی بود، اما چون این شماره گذاری ها استفاده داخلی داشتند، با گسترش مبادلات وسیع کتابها در سطح ملی و بین المللی جوابگوی مشکلات نبود. بنابراین بررسی های، تعدادی از ناشران و توزیع کنندگان کتاب که از رایانه برای پردازش سفارش ها و کنترل موجودی درانبارهای کتاب استفاده می کردند، نشان داد که پیش نیاز یک نظام ماشینی کارآمد، وجود شماره ی یکتا و ساده برای شناسایی اقلام قابل انتشار است.
فروشگاه های کتاب فروشی اسمیت و پسران که کتاب هایشان را از انبار مرکز تهیه می کرد و همچنین یک مقام مربوط به آموزش و پرورش که کتاب های چند صد مدرسه را از انبار مرکزی کالا تهیه می کرد، اقدام به نصب سیستم کامپیوتری کردند. بعد از استفاده از کامپیوتر برای تهیه و کنترل موجودی، لزوم یک سیستم ماشینی موثر و یک شماره واحد و آسان برای کتابهای منتشر شده بیش از پیش احساس شد.
در سال ۱۹۶۷ در انگلستان یا شماره استاندارد کتاب توسط اسمیت که با استفاده از آن، دیگر بکارگیری اطلاعات کتابشناختی از قبیل عنوان، نام نویسنده و سایر مشخصات نشر. در همین زمان امریکا ها هم در اجرای چنین طرحی با کشور انگلیس مشارکت و همکاری کردند که توسط شرکت باوکر بسط و توسعه یافت.
مسئله نیاز به یک سیستم شماره گذاری بین المللی کتاب اولین بار در سومین گردهمایی بین المللی بازار کتاب و انطباق آن با اصول منطقی تجارت کتاب در نوامبر ۱۹۶۶ که در برلین برگزار شد، مطرح گردید. در سال ۱۹۶۸ کمیته فنی مستندسازی سازمان بین المللی استاندارد، گروهی را زیر نظر موسسه استاندارد انگلستان برای تحقیق درباره امکان بسط نظام انگلیسی برای شماره گذاری در سطح بین لمللی تعیین کرد.
کنفرانس های متعدد بین کشورهای اروپائی و آمریکایی برگزار گردید که نتیجه این کنفرانس ها، توصیه امه شماره ۲۱۰۸ ایزو است که اصول و روش شماره گذاری استاندارد بین لمللی کتاب را تعریف می کند و هدف از آن هماهنگ سازی و استاندارد کردن استفاده از شماره برای کتابها در سطح بین لمللی، به طریقی است که هر شماره استاندارد بین لمللی کتاب، تنها یک عنوان مشخص و یا چاپ مشخص از یک عنوان توسط ناشر خاص را شناسایی می کند.
برای انجام و پیاده کردن اصول شابک یک سازمان بین المللی در سطح جهان مسئولیت شماره گذاری را بر عهده گرفت که مقر آن در لندن – انگلستان است و به سازمانی جهانی شابک مشهور شد. علاوه بر سازمان جهانی، در هر کشور یک نمایندگی در سطح ملی و در مواردی منطقه ی مسئولیت هدایت گروه را برای شماره گذاری کتاب ها بر عهده دارد. در ایران موسسه شابک ایران در سال ۱۳۷۲ مسئولیت شماره گذاری کتاب ها در سطح ملی را به عهده گرفت و پس از یک سال کار آزمایشی، رسماً در سال ۱۳۷۳ بکار خود ادامه داد. در حال حاضر بالغ بر ۸۰۰۰ موسسه انتشاراتی عضو نظام هستند و کتابهای خود را براساس استاندارد شابک شماره گذاری می کنند
ساختار شابک
هر ویراست از یک کتاب دارای شمارهٔ شابک خاص خود است؛ مثلاً اگر کتابی هم به صورت الکترونیکی، هم با جلد نرم و هم با جلد سخت منتشر شود هر کدام از اینها شابک متفاوتی دارد. شابکهایی که تا قبل از ۱ ژانویه ۲۰۰۷ تعیین شده باشند دارای ۱۰ هستند و شابکهای بعد از آن تاریخ دارای ۱۳ رقم. شابکهای دهرقمی دارای چهار بخش هستند و شابکهای سیزدهرقمی دارای پنج بخش می باشد:
- اگر شابک سیزدهرقمی باشد، یک پیشوند سهرقمی دارد که در واقع یک کد جیاس۱ است. پیشوندهایی که تا به حال استفاده شدهاند عبارتند از ۹۷۸ و ۹۷۹.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای اشاره به یک منطقهٔ زبانی، یا یک کشور. به این کد «شناسهٔ گروه ثبتی» گفته میشود.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای انتشاراتی که کتاب را منتشر کردهاست.
- رقمهای بعدی کدی هستند برای آن ویراست به خصوص از آن کتاب خاص.
- رقم آخر یک عدد کنترل یا سرجمع است که به کمک آن میتوان صحت شابک مورد نظر را بررسی کرد.
تعیین شابک
تعیین شابک برای هر کتاب، توسط نمایندهٔ سازمان شابک در کشور یا منطقهای که کتاب در آن منتشر شده انجام میشود. شمارهٔ شابک بر اساس محل چاپ مشخص میشود، نه بر اساس زبانی که کتاب در آن منتشر شدهاست. در برخی کشورها نظیر ایالات متحده و انگلستان، سازمانی که شابکها را تعیین میکند دولتی نیست، در نتیجه تعیین شابک برای ناشر هزینه دارد.
برای خواندن مطالب دانستنی کلیک کنید.شابک_ دانشچی
سلام وقت بخیر
من حدود ۷-۸ سال پیش یک کتاب چاپ کردم الان که می خواهم دوباره یک کتاب دیگر شابک آن را بگیرم نمیتوانم دوباره یک حساب جدید برای ثبت نام درست کنم می گوید شماره ملی تکراری است من به اون حساب قبلیم دسترسی ندارم الان باید چیکار کنم.