دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
با کولونوسکوپی بیشتر آشنا شوید!
کولونوسکوپی چیست؟
پسرودهبینی یا کولونبینی یا کولونوسکوپی (به انگلیسی: colonoscopy) معاینه و بررسی داخل پسروده (کولون) و انجام اقدامات تشخیصی و درمانی با دستگاه پسرودهبین (کولونوسکوپ) را میگویند. کلونوسکوپی روشی است که در آن یک پزشک متخصص با استفاده از یک لوله بلند، انعطافپذیر و باریک (که در انتهای آن یک دوربین و چراغ کوچک نصب شده است)، داخل راستروده و روده بزرگ (کولون) را مشاهده میکند.
به این لوله باریک “کولونوسکوپ” یا “اسکوپ” میگویند. کلونوسکوپی میتواند تحریک، تورم بافت روده، زخمها، پلیپ روده بزرگ و سرطان کولون را نشان دهد.برای اینکار معمولاً ابتدا بیمار با مصرف مسهل یا تنقیه (انما) روده خویش را خالی میکند. سپس با دستگاه کولونوسکوپ که لولهای شکل بوده و سر آن دوربینی دارد از راه مقعد وارد روده بزرگ میشوند و به بررسی مخاط کولون و راست روده از نظر وجود زخم یا بدخیمی میپردازند. اغلب دستگاههای کولونوسکوپ امکان نمونهبرداری همزمان از مخاط روده و ضایعات مشکوک را به پزشک میدهند.
طریقه انجام کولونوسکوپی
کولونوسکوپی در مطب پزشک، درمانگاه یا بیمارستان و غالباً توسط پزشکی انجام میشود که در زمینه مشکلات دستگاه گوارش تخصص دارد، دستیاری نیز پزشک را همراهی میکند. برخی از پزشکان خانوادگی، متخصصین بیماریهای داخلی و جراحان نیز در زمینه انجام کولونوسکوپی آموزش میبینند.
در طول انجام کولونوسکوپی درون رگ بازوی بیمار مسکن یا آرامبخش تزریق میشود. این داروها احساس راحتی بیشتر را برای بیمار به ارمغان میآورد و باعث خوابآلود شدن وی حین انجام آزمایش میشود به گونهای که احتمالاً وی پس از اتمام کولونوسکوپی خاطره محوی از این آزمایش خواهد داشت.
پیش از آزمایش کولونوسکوپی: بیمار باید روپوش مخصوص را در طول کولونوسکوپی بپوشد. از بیمار خواسته میشود تا روی پهلوی چپ دراز بکشد و زانوها را داخل شکم جمع کند. احتمالاً بیمار به دلیل دریافت دارو تا زمان به هوش آمدن پس از اتمام آزمایش، متوجه اتفاقات حین انجام کولونوسکوپی نخواهد شد. سپس پزشک کولونوسکوپ منعطف و باریک را وارد مقعد میکند و آن را به آهستگی درون راست روده و روده بزرگ حرکت میدهد و روده بزرگ را با هوا باد میکند تا بتواند لایه پوشش دهنده روده بزرگ را از درون دوربین یا صفحه نمایش متصل به آن ببیند.
در طول آزمایش کولونوسکوپی: ممکن است هنگام انجام کولونوسکوپی بیمار احساس دفع یا دل پیچه داشته باشد که برای رفع این حالت باید از راه دهان آهسته و عمیق نفس بکشد تا عضلههای شکم را شل کند و دلپیچهاش برطرف شود. احتمال دارد گاز از روده خارج شود که به هیچ عنوان خجالتآور نیست و کاملاً طبیعی و مورد انتظار است. همچنین گاهی از بیمار خواسته میشود تا حالت خود را حین انجام آزمایش تغییر دهد. پزشک تمام طول روده بزرگ را با حرکت دادن آهسته کولونوسکوپ مشاهده میکند و سپس کولونوسکوپ را از روده بزرگ خارج میکند.پزشک گاهی ابزار بسیار کوچکی، مانند پنس، حلقه یا فتیله نمونهبرداری، را از درون کولونوسکوپ برای گرفتن نمونههای بافتی (نمونهبرداری) یا خارج کردن تودهها وارد روده میکند. بیمار معمولاً متوجه نمونهبرداری یا خارج کردن پولیپ نمیشود.
سپس کولونوسکوپ به آهستگی از مقعد بیرون کشیده میشود و گاز از روده خارج میگردد و ناحیه مقعدی با دستمال پاک میشود. خروج گاز دلپیچه بیمار را تسکین میدهد.کولونوسکوپی معمولاً ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول میکشد، اما ممکن است با توجه به نتایج مشاهده شده در طول آزمایش زمان بیشتری ببرد.
پس از آزمایش: بیمار گاهی پس از آزمایش باید یک تا دو ساعت در درمانگاه بماند یا این که میتواند در مشایعت همراه خود زودتر مرخص شود. پزشک بیمار را در خصوص زمان مناسب شروع رژیم غذایی عادی و انجام فعالیتهای معمول راهنمایی میکند. بیمار پس از آزمایش باید برای جایگزین کردن مایعات دفع شده در طول آمادهسازی روده بزرگ، مایعات فراوان، البته از نوع غیرالکلی، بنوشد. بیماری که آرامبخش دریافت کرده است، نباید دستکم تا ۲۴ ساعت پس از کولونوسکوپی رانندگی کند، با ماشینآلات کار کند یا اسناد قانونی امضا کند. هماهنگی بیمار با یکی از نزدیکان برای رساندن وی به منزل الزامی است.
آمادهسازی روده بزرگ باعث اسهال میشود و برخی از بیماران دچار دلپیچه نیز میشوند. بیمار در طول انجام کولونوسکوپی به دلیل دریافت مسکن و آرامبخش احساس خوابآلودگی شدید میکند و گاهی هنگام حرکت دادن کولونوسکوپ یا دمیدن هوا درون روده بزرگ دچار دلپیچه یا درد تیرکشنده مختصر میشود و همانطور که لوله داخل روده بزرگ رو به بالا حرکت داده میشود، احساس دفع یا خروج گاز دارد. در صورت بروز درد باید پزشک را در جریان گذاشت. دستگاه مکنده مورد استفاده برای خارج کردن مدفوع و ترشحات صدا تولید میکند اما موجب بروز درد نمیشود.
بیمار پس از کولونوسکوپی تا چند ساعت خوابآلود است. بسیاری از بیماران به دلیل دریافت آرامبخش خاطره بسیار محوی از کولونوسکوپی دارند.
عوارض کولونوسکوپی
احتمال بروز مشکل پس از کولونوسکوپی بسیار اندک است. کولونوسکوپ یا ابزار کوچک مورد استفاده گاهی لایه پوشش دهنده روده بزرگ را پاره میکند یا باعث خونریزی میشود. چنانچه بیمار پس از کولونوسکوپی با موارد زیر مواجه شود باید بیدرنگ با پزشک تماس بگیرد:
- خونریزی شدید راست روده
- درد شدید شکم
- تب
- سرگیجه شدید
- استفراغ
- باد کردن و سفت شدن شکم
کولونوسکوپی روده عملی نسبتا بدون درد استف که بیماری چیزی از آن را حس نمی کند. به منظور پاکسازی روده بیمار طبق تجویز پزشک رژیم غذایی خاصی را استفاده می کند. هزینه و قیمت آن بستگی به پزشک و بیمارستانی که آزمایش کولونوسکوپی در آن انجام می شود.
کولونوسکوپی درد دارد؟
خیلیها از انجام کولونوسکوپی واهمه دارند و با شنیدن نام آن دچار دلشوره و اضطراب میشوند. این اضطراب از یک سو به نداشتن آگاهی از مزیتهای بهرهگیری از این روش تشخیصی و درمانی در پیش آگهی بیماریهای روده بزرگ باز میگردد و از سوی دیگر به ترس از دردناک بودن پروسه انجام این روش.
کولونوسکوپی به نوبه خود دردناک نیست و فقط ممکن است برخی از بیماران در حین انجام آن احساس ناخوشایندی از فشار یا نفخ داشته باشند که برای پیشگیری از این مساله داروهای آرامبخش برای بیمار طی انجام کولونوسکوپی تجویز میشود، اما بیهوشی کامل در کولونوسکوپی برای داشتن رابطه کلامی متخصص با بیمار توصیه نمیشود.
مراقبت هاي قبل و بعد از كولونوسكوپي
کولونوسکوپی روشی است که جهت مشاهده روده بزرگ و راست روده برای تشخیص بافت ملتهب، زخم و رشد غیر طبیعی بافت روده و پولیپ استفاده می شود. هنگامیکه بیمار با مشکلاتی در اجابت مزاج، درد شکم، خونریزی از مقعد و یا کاهش وزن به پزشک مراجعه می کند، برای بررسی دقیقتر غالبا به او کولونوسکوپی پیشنهاد می شود.
چگونه برای کولونوسکوپی آماده شویم:
معمولا پزشکان دستورالعمل نوشته شده ای را برای آمادگی بیمار جهت انجام این تست به او می دهند. همه جامدات باید از دستگاه گوارش با پیروی از یک رژیم غذایی مایع از یک تا سه روز قبل از انجام کولونوسکوپی خالی شوند. بیماران باید از نوشیدن مایعات حاوی رنگ بنفش یا قرمز خودداری کنند.
مایعات مجاز عبارتند از:
– آب گوشت یا مرغ بدون چربی
– آب میوه
– آب
– قهوه ساده
– چای ساده
– نوشیدنیهای ورزشی
شب قبل از کولونوسکوپی، استفاده از مسهل و یا تنقیه و شیاف لازم است. مسهل دارویی است که مدفوع را شل می کند و اجابت مزاج را افزایش می دهد.مسهل ها معمولا به شکل قرص یا به عنوان یک پودر که باید در آب حل شوند می باشند. تنقیه با وارد کردن آب به مقعد یا محلول صابون ملایم و با استفاده از یک بطری شستشوی مخصوص انجام می شود.
بیماران باید با پزشک درباره داروها و ویتامینهایی که استفاده می کنند با پزشک مشورت کنند.همانند:
– آسپیرین
– داوهای آرتروز
– رقیق کننده های خون
– داروهای دیابت
– ویتامینهایی که حاوی آهن هستند
از آنجاییکه جهت انجام کولونوسکوپی از داروهای آرامبخش استفاده می شود،بیمار تا ۲۴ ساعت بعد از انجام این تست اجازه رانندگی ندارد.پس لازم است که بیمار برای رفتن به منزل از قبل فکری بکند.
کولونوسکوپی معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد. درد شکم و نفخ در ساعتهای اولیه بعد از کولونوسکوپی گاهی پیش می آید. ممکن است که لازم باشد بیمار یک تا دو ساعت بعد از این تست در کلینیک باشد. بهبودی کامل بیمار و از بین رفتن اثر داروی آرامبخش تا روز بعد طول می کشد.
بیمارانی که بعد از انجام کولونوسکوپی دچار حالات و عوارض زیر شوند باید بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهند:
– درد شکمی
– تب
– مدفوع خونی
– سرگیجه
– ضعف
کولونوسکوپی برای چه کسانی لازم است؟
- افراد بالای ۵۰ سال
- افرادی که در خانواده شان سابقه بیماریهای التهابی روده یا سرطان روده دارند.
- افرادی که دچار اسهال یا یبوست بیش از یک هفته شوند.
- افرادی که متوجه وجود خون در مدفوع می شوند.
- افرادی که سابقه پولیپ روده دارند.
بنا به تشخیص پزشک، گاهی لازم است به صورت دوره ای کولونوسکوپی انجام شود.
نکات ضروری درباره کولونوسکوپی
-اگر شما از بیماری دیابت- قلبی -کلیوی و یا کبدی رنج می برید قبل از استفاده از داروی فوق با پزشک معالج مشورت نمایید چون استفاده زیاد از مایعات موجب تشدید بیماری شما خواهد شد .
-انجام کولونوسکوپی با تجویز داروهای مسکن و ارام کننده همراه است لذا اغلب انجام آن با ارامش و بدون درد همراه است و به دلیل استفاده از داروهای فوق لازم است در روز کولونوسکوپی یک نفر شما را همراهی نماید.
-اغلب کولونوسکوپی بدون خطر است ولی گاهی اوقات ممکن است با عوارض نا خواسته همراه باشد.
-کولونوسکوپی اگر در شرایطی مطلوب انجام شود دقت کار افزایش می یابد.در غیر این صورت ممکن است پزشک قادر به رؤیت همه روده بزرگ نشود.لذا همکاری بیماران عزیز به جهت تمیز نمودن روده در نتایج کار تأثیرگذار خواهد بود.
-اگر شما بدلیل بیماریهای قلبی و عروقی آسپرین، وارفارین و هپارین و یا سایر داروهای ضدانعقادی استفاده میکنید و یا بدلیل دیابت از انسولین یا داروهای کاهنده قند خون مصرف می کنید حتمأ قبل از آمادگی با پزشک معالج مطرح تا اقدام لازم صورت پذیرد.
پیشنهادی: درباره ی دیابت چقدر می دانید؟
