هدف از علم باستان‌‌‌ شناسی چیست ؟

در مورد آشنایی با علم باستان‌‌‌ شناسی و هدف آن

در جستجو در لایه‌های عمیق و بی انتهای تاریخ، آنچه بیش از هر چیز به کمک بشر آمده است، آثار مادی و ملموس گذشتگان ما است. علم باستان‌‌‌ شناسی علیرغم اینکه علمی جوان و نوظهور تلقی می‌شود، اما ریشه در هزاران سال کاوش بشر برای کشف پیشینیان خویش دارد.

علم باستان‌‌‌ شناسی چیست ؟

در تعریف علم باستان‌شناسی می‌توان اینطور عنوان نمود، باستان شناسی علمی است که به واسطه دستیابی و حفظ آثار مادی و تاریخی سبب اثبات یک تاریخ و یا روشن نمودن بخش‌های تاریک دنیای تاریخ می‌شود. این علم با اینکه زمان زیادی نیست که پا به عرصه ظهور گذاشته است، اما در حال حاضر از مهمترین علوم در شاخه تاریخ است.

تاریخچه علم باستان‌‌‌ شناسی

در زمان‌های گذشته جستجوی عتیقه با هدف منفعت شخصی وجود داشته است. در قرن هجدهم میلادی، این حفاری‌های غیر علمی به خاطر دستیابی به آثار هنری ارزشمند تاریخی و فروش آنها انجام می‌شد. در قرن ۱۹ گردشگران به فکر ایجاد راه حلی علمی برای استخراج آثار باستانی افتادند تا از تخریب و از بین رفتن آن‌ها جلوگیری کنند. کم کم با پیشرفت فرهنگ و علم، توجه به این موضوع اهمیت ویژه یافت. مردم درباره علم باستان شناسی آگاهی پیدا کردند و این علم توانست راه به دانشگاه‌های معتبر جهان پیدا کند.

هدف از علم باستان‌‌‌شناسی

باستان شناسی و تاریخ دو علم مکمل هم هستند. بیشتر آثار تاریخی مکتوب، در کنار آثار مادی اثبات شده است و ارزش پیدا می‌کنند. علم باستان شناسی با کاوش در میان غارها و کوه‌ها و جنگل‌ها مسیر تاریک تاریخ را روشن می‌کند.

این علم می‌کوشد دانشی از مسیر زندگی گذشتگان را به صورت ملموس و آشکار به ما بیاموزد. در این علم هر موضوع تاریخی با وجود یک اثر شکل می‌گیرد و هر اندیشه‌ای تجسم می‌یابد. از تحقیق در آنچه به عنوان آثار باستانی شناخته می‌شود می‌توان تحریفات تاریخ را تصحیح کرد. می‌توان به روش و قانون اقوام گذشته پی برد. یکی از مهم‌ترین کاربردهای باستان شناسی در علم معماری تجلی پیدا می‌کند. دست یافتن به شیوه‌های معماری در گذشته سرآغاز پیدایش معماری نوین است.

باستان شناسی در ایران

باستان‌شناسی در ایران به قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی برمی‌گردد. زمانی که کاوشگران اروپایی در جستجوی گنجینه‌های باستانی، شروع به کندوکاو در آثار معروف مخصوصا در شوش و خوزستان و شیراز نمودند. به تدریج آشنا شدن مردم بومی با این دستاورد باعث شد آن‌ها روبه حفاری‌هایی غیر اصولی در محدوده‌های تاریخی بیاورند.

در زمان قاجار به واسطه قراردادی ننگین بین شاهان قاجار و موزه لوور فرانسه، انحصار حفاری‌های باستانی در تمام خاک ایران به فرانسه واگذار شد. در همین زمان بود که “منشور کوروش” هخامنشیان که در کاوش‌های گروه باستان شناسی فرانسوی به دست آمد از ایران خارج شد. در این زمان حتی خود ایران هم حق بهره برداری از این آثار را نداشت.

پس از انقلاب با توسعه فرهنگ در زمینه آثار باستانی، علم باستان شناسی در پرتو دانش بومی رشد کرد و هم اکنون نیز ایران که از کهن‌ترین تاریخ‌های دنیا برخوردار است از ستون‌های اصلی علم باستان‌شناسی در جهان به شمار می‌آید.

بیشتر بخوانید: درباره حکومت هخامنشیان