دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
درباره عجایب سی و سه پل اصفهان
سی و سه پل یکی از مکان‌های مهم تاریخی و گردشگری اصفهان است که علاوه بر جاذبه‌های گردشگری، دارای معماری خاص و هنرمندانه‌ای است که نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، این تحقیق سعی دارد اطلاعاتی در زمینه، تاریخچه، سال ساخت، معماری و عجایب نهفته در سی و پل در اختیار خوانندگان قرار دهد.
تاریخچه سی و سه پل
چهار باغ یکی از مهم‌ترین مناطق اصفهان در دوره صفویه محسوب می‌شد که دارای دو محور عمود بر هم بود. سی و سه پل در امتداد یکی از این محورها با هدف اتصال چهار باغ عباسی به مناطق چهار باغ بالا، عباس‌آباد، باغ هزار جریب و محله جلفا بنا شد.
طرح ساخت سی و سه پل بر روی زاینده‌رود اصفهان، مربوط به سال ۱۰۰۸ هجری قمری، دوازدهمین سال حکومت شاه عباس اول است. معمار آن استاد حسین بنا اصفهانی و اتمام ساخت آن تحت نظر الله وردی‌خان سردار مشهور شاه عباس در سال ۱۰۱۱ می‌باشد.
سی و سه پل دارای ۲۹۵ متر طول، ۱۴ متر عرض و ۳۳ دهانه، در ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال ۱۳۳۰ مصطفی خان مستوفی شهردار اصفهان زمین‌های اطراف پل را بازسازی و مجرای عبور آب را باز کرد و در قسمت شمالی پل، یک دیوار سنگی ساخت که هنوز هم بقایای آن باقی است.
سی و سه پل که امروزه به نماد شهر اصفهان تبدیل شده، در طول تاریخ، مرکز اجتماع بزرگان، شاعران، رجال و سایر مردم و محل برگزاری جشن‌های مختلف مخصوصاً در دوره صفویه بوده است. یکی از این جشن‌ها، جشن آب‌پاشان بوده است. در این جشن که ۱۳ تیرماه هر سال برگزار می‌شده، مردم با اجتماع در محل پل، بر روی یکدیگر آب و گلاب می‌پاشیدند و با شادی اوقات خوشی را در کنار هم می‌گذراندند.
جشن نوروزی یکی دیگر از آن جشن‌هاست که به مدت هفت روز به همراه گل‌ریزان و چراغانی در محل پل برگزار می‌شده است. همچنین در دوران صفویه ارامنه جلفای اصفهان مراسم خاج‌شویان خود را در محل پل برگزار می‌کرده‌اند.
۲۴ دی ماه هر سال مصادف با غسل تعمید حضرت مسیح، پیروان او اجازه داشتند تن خود را در آب جاری زاینده‌رود شست‌وشو دهند. همچنین در این روز به ارامنه اجازه مبادله کالاهای خود با اصفهانی‌ها را در میدان نزدیک پل داده بودند درحالی‌که آنها اجازه عبور از پل را نداشتند.
معماری سی و سه پل
سی و سه پل از شاه‌کارهای پل‌سازی و بیانگر به هم آمیختن مهندسی و هنر معماری در ایران محسوب می‌شود. این پل، ظاهری آجری و ساده دارد و در دو طبقه در عریض‌ترین قسمت زاینده‌رود ساخته شده است.
عابرین پیاده امکان عبور از هر دو طبقه را دارند، طبقه دوم دارای دیوارهایی است که عابرین را از وزش باد و احتمال سقوط در رودخانه حفظ می‌کنند.
طاقچه‌های موجود در پل امکان نشستن و لذت بردن از فضای طبیعت را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
این پل بر بستر شن و ماسه‌ای رودخانه بنا شده به این صورت که بستر رودخانه را تا عمق ۳۰ متری با روش شمع‌کوبی سفت کرده‌اند تا قدرت تحمل وزن پل را داشته باشد و در برابر رطوبت مقاومت کند.
مصالحی که برای ساخت پل استفاده شده عبارتند از: آجر برای قسمت‌های پایینی پل و گچ و ساروج برای قسمت‌های بالایی. در گذشته معماران ایرانی از ترکیب خاک رس با خاکستر، آهک و الیاف، ملاتی تهیه می‌کردند که به آن ساروج می‌گفتند و در مصالح ساختمانی از آن استفاده می‌کردند.
عجایب سی و سه پل
سی و سه پل، بزرگ‌ترین بنای روی آب در ایران و بین ۱۱ پلی که روی زاینده‌رود ساخته شده، طولانی‌ترین آنهاست، انعکاس ۳۳ دهانه آن در آب زاینده‌رود، منظره‌ای زیبا و رؤیایی ایجاد می‌کند.
براساس نظر کارشناسان، معماری پل از نظر پایه، مصالح و فونداسیون به‌گونه‌ای است که استحکام آن ارتباط مستقیم به قرارگرفتن در رطوبت دارد. این پل دارای راهروهایی هم‌سطح با خود پل است که امکان قدم‌زدن و گوش‌سپردن به صدای دلنشین عبور آب از پایین را به علاقه‌مندان می‌دهد.
همچنین در دو طرف، دارای طاق‌نماهایی است که از یک طرف به رودخانه و از طرف دیگر به میان پل می‌رسد. این طاق‌نماها که دارای ۹۹ طاقچه هستند، معبری باریک و سقف‌دار برای عبور و مرور گردشگران ایجاد کرده‌اند. در گذشته درون طاقچه‌ها، تابلوهای نقاشی وجود داشته که امروزه اثری از آنها نیست.
علت نامگذاری سی و سه پل اصفهان
برخی معتقدند علت نامگذاری این پل به سی و سه پل این است که الله وردی‌خان، گرجی بوده و الفبای گرجی دارای ۳۳ حرف است، لذا به این پل سی و سه پل گفتند.
برخی دیگر معتقدند که عدد ۳۳ نماد الهه آب آناهیتا است.
اما واقعیت این است که این پل ابتدا دارای ۴۰ چشمه یا دهانه بوده که تعدادی از آنها بر اثر کاشت درختان یا انحراف آب و… تخریب شده و در نهایت ۳۳ چشمه باقی مانده است، بنابراین نمی‌توان به دو نظریه قبلی اعتماد کرد.
در کتاب‌های مختلف نام‌های دیگری هم برای این پل ذکر شده است، از جمله:
پل الله وردی‌خان، الله وردی‌خان سردار مشهور شاه عباس بود که مأمور اتمام پل شد و در برخی کتاب‌ها گفته شده که هزینه ساخت پل را خودش پرداخت کرده است ولی درستی این مطلب معلوم نیست.
پل چهل چشمه، پل سی و سه چشمه، پل شاه عباسی و پل جلفا، از دیگر نام‌های این پل می‌باشد.
سی و سه پل در معرض آسیب
امروزه دو مسأله سی و سه پل را در معرض تهدید قرار داده است:
– از آنجا که معماری پل براساس وجود رطوبت طراحی شده است، لذا خشکی زاینده‌رود و نبود آب کافی به تدریج باعث نشست پل و تخریب آن خواهد شد.
– مسأله دیگر حفاری‌های صورت گرفته نزدیک پل، مربوط به ساخت مترو می‌باشد که این پل تاریخی را با خطر تخریب مواجه کرده است.
سی و سه پل، قسمتی از تاریخ ۴۰۰ ساله این مرز و بوم را در درون خود پنهان کرده است، تلاش برای جلوگیری از آسیب رسیدن به آن و کوشش در جهت حفظ و نگهداری صحیح از آن، میراثی گرانبها برای آیندگان به یادگار خواهد گذاشت.
