آرایه لف و نشر چیست؟ به همراه مثال

آرایه لف و نشر به چه معناست؟

لف و نشر آرایه‌ای ادبی است که جزء آرایه‌های معنوی محسوب می‌شود. گاهی در شعر یا متن چند کلمه پشت هم آورده می‌شود و در ادامه (معمولاً مصرع دوم) کلماتی در توضیح آنها آورده می‌شود.

آرایه لف و نشر چیست؟

به کلمات اول «لف» و به کلماتی که به توضیح آنها می‌پردازد، «نشر» می‌گویند.

«لف» در لغت به معنی در هم پیچیدن و لوله کردن، و «نشر» به معنی بازکردن و گستردن است. پس در اول جمله یا شعر کلماتی مبهم آورده می‌شود و در ادامه به شرح آنها پرداخته می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:

به روز نبرد آن یل ارجمند                         به شمشیر و خنجر به گرز و کمند

برید و درید و شکست و ببست                  یلان را سر و سینه و پا و دست

رابطه لف و نشر با یکدیگر به طور معمول «فاعل و فعل»، «مفعول و فعل»، «اسم و صفت»، «اسم و متمم»، «مشبه و مشبهٌ به»، «مسندٌ الیه و مسند» و… است.

انواع لف و نشر

لف و نشر انواع مختلفی دارد:

لف و نشر مرتب

اگر لف‌ها به ترتیب خاصی باشند و نشرها نیز به ترتیب برای توضیح هر لف پشت سر هم آمده باشند، یا به عبارت دیگر ترتیب آمدن لف‌ها با نشرها یکی باشد، لف و نشر مرتب نامیده می‌شود. مانند:

منعم مکن از دیدن قد و رخ و چشمش

من انس به سرو و گل و بادام گرفتم

	لف‌ها	نشرها
۱	قد	سرو
۲	رخ	گل
۳	چشمش	بادام

لف و نشر نامرتب (مشوش)

اگر لف و نشر به ترتیب پشت هم استفاده نشود و به صورت نامرتب در جمله قرار بگیرند، لف و نشر مشوش است. مانند:

در باغ شد از قد و رخ و زلف تو بی‌آب

گلبرگ تری، سرو سهی، سنبل سیرآب

	لف‌ها	نشرها
۱	قد	سرو سهی
۲	رخ	گلبرگ تری
۳	زلف	سنبل سیرآب

نکات لف و نشر

۱- گاهی شاعر برای زیباتر کردن شعر، لف و نشر را به صورت متضاد به کار می‌برد و همزمان از آرایه تضاد نیز استفاده می‌کند. مانند:

ای که با زلف و رخ یار گذاری شب و روز

فرصتت باد که خوش صبحی و شامی داری

	لف‌ها	نشرها
۱	زلف	شام
۲	رخ	صبح

تضاد بین کلمات صبح و شام و شب و روز.

۲- گاهی شاعر در شعر خود از حروف اضافه مانند این و آن استفاده می‌کند.

از بهر بوسه‌ای ز لبش جان همی‌دهم

اینم همی‌ستاند و آنم نمی‌دهد

	لف‌ها	نشرها
۱	بوسه‌ای ز لبش	نمی‌دهد
۲	جان	ستاند

این حرف اضافه اشاره به نزدیک است که کلمه «جان» نزدیک‌تر است و آن اشاره به دور دارد که «بوسه‌ای ز لبش»، کلمه دورتری است.

۳- همان‌طور که اشاره شد، لف و نشر می‌توانند به صورت درهم حتی در یک مصرع آورده شوند و نیازی نیست که هرکدام به صورت مجزا در یک مصرع باشند. مانند:

یاد باد آنکه به روی تو نظر بود مرا

رخ و زلفت عوض شام و سحر بود مرا

	لف‌ها	نشرها
۱	رخ	سحر
۲	زلف	شام

در این بیت همه لف و نشرها در مصرع دوم و به صورت نامرتب آمده است.

۴- محدودیتی برای تکرار لف و نشر در یک بیت وجود ندارد و می‌تواند چندین لف و نشر در یک بیت نوشته شده باشد. مانند بیت زیر که در هر مصرع از چند لف و نشر مرتب استفاده شده است:

دل با من و جان بی تو نسپاری و بسپارم

کام از تو و تاب از من نستانم و بستانی

	لف‌ها	نشرها
۱	دل	نسپاری
۲	جان	بسپارم
۳	کام	نستانم
۴	تاب	بستانی

تشخیص آرایه اسلوب معادله