پاسخ سوالات درس سوم فارسی دوازدهم آزادی

جواب به سوالات و فعالیت درس سوم فارسی دوازدهم نظری ( پاسخ ها به صورت گام به گام )

پاسخگویی به سوالات درس سوم کتاب فارسی دوازدهم آزادی صفحات ۲۶، ۲۷، ۲۸ با دانشچی همراه باشید.

جواب سوالات فارسی دوازدهم درس سوم آزادی ( پاسخ گام به گام )

شعر «آزادی» ص ۲۶

دانش‌آموز عزیز برای خواندن معنی شعر «آزادی» در سایت دانشچی بر روی لینک زیر ضربه بزنید.

» معنی شعر آزادی

شعر «دفترِ زمانه» ص ۲۷

دانش‌آموز عزیز برای خواندن معنی شعر «دفترِ زمانه» در سایت دانشچی بر روی لینک زیر ضربه بزنید.

» معنی شعر دفترِ زمانه

کارگاه متن‌پژوهی درس سوم ص ۲۸

قلمرو زبانی ص ۲۸

۱- معنای واژه «همّت» را در بیت‌های زیر بررسی کنید.

الف) همّت اگر سلسله جنبان شود          مور تواند که سلیمان شود              وحشی بافقی

📗 پاسخ: اراده و عزم قوی

ب) همّتم بدرقۀ راه کن ای طایر قدس         که دراز است ره مقصد و من نو سفرم           حافظ

📗 پاسخ: طلب دعا برای اراده و پشتکار قوی از پیر و مرشد در مسیر سیر و سلوک

۲- در کدام بیت‌ها، یکی از اجزای جمله حذف شده است؟ نوع حذف را مشخّص کنید.

📗 پاسخ:

کلمات حذف شده داخل کروشه (قلاب) گذاشته شده است. همه موارد حذف، حذف به قرینه لفظی می‌باشد.

– فکری ای هم‌وطنان، در ره آزادی خویش / بنمایید که هرکس [فکری] نکند، مثل من است

– خانه‌ای کاو شود از دست اجانب آباد / ز اشک ویران کُنش آن خانه که [آن خانه] بیت الحَزَن است

– جامه‌ای کاو نشود غرقه به خون بهر وطن / بِدَر آن جامه که [آن جامه] ننگ تن [است] و [آن جامه] کم از کفن است

– هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت / آری [دلم] نداشت غم که [دلم] غم بیش و کم نداشت

– با آنکه جیب و جامن من از مال و می تهی است / ما را فراغتی است که [آن فراغت را] جمشید جم نداشت

– انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی / [انصاف و عدل] چون فرّخی، موافقِ ثابت‌قدم نداشت

قلمرو ادبی ص ۲۸

۱- کدام یک از ترکیب‌ها و واژه‌های مشخّص شده، مفهوم مجازی دارند؟ دلایل خود را بنویسید.

الف) نالۀ مرغ اسیر این همه بهر وطن است / مسلک مرغ گرفتار قفس، هم چو من است

📗 پاسخ: مرغ اسیر در مفهوم مجازی انسانی که مورد ظلم واقع شده به کار رفته است ولی مرغ گرفتار در معنای واقعی خود به کار رفته است.

ب) نشاط غربت از دل کی برَد حبِّ وطن بیرون / به تخت مصرم اما جای در بیت الحزن دارم      صائب تبریزی

📗 پاسخ: بیت الحزن در مفهوم مجازی وطن به کار رفته است.

پ) در بیت الاحزان درآمد و نالید؛ چنانچه هر پرنده بر بالای سر یعقوب بود، بنالید.     قصص الانبیا

📗 پاسخ: در معنای خانه‌ای که در آن غم و غصه بسیار است، به کار رفته، پس مفهوم حقیقی دارد.

۲- با توجّه به بیت‌های زیر، به پرسش‌ها پاسخ دهید.

با آنکه جیب و جام من از مال و می تهی است / ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت

در دفترِ زمانه فتد نامش از قلم / هر ملّتی که مردم صاحب قلم نداشت

الف) دربارۀ تلمیح به کار رفته در بیت اوّل توضیح دهید.

📗 پاسخ: این بیت اشاره به جمشید پادشاه اساطیری ایران دارد که انجام کارهای سخت به او نسبت داده شده است، او جامی جهان‌نما (جام جم) داشت که با آن جهان را نظاره می‌کرد، اما به خاطر غرور و خودبینی، حمایت مردم را از دست داد و سرانجام به دست ضحّاک کشته شد.

ب) مصراع‌های مشخّص شده را با توجّه به آرایۀ «کنایه» بررسی کنید.

📗 پاسخ:

جیب از مال تهی بودن ← کنایه از فقیر و تهیدست بودن

جام از می تهی بودن ← کنایه از انگیزه‌ای برای شادی نداشتن، غمگین بودن، خوشحال نبودن

افتادن نام از قلم ← کنایه از فراموش شدن، از خاطره‌ها رفتن

قلمرو فکری ص۲۸

۱- شعر «آزادی»، نمونه‌ای از اشعار وطنی عارف قزوینی است که به سلطۀ بیگانگان و بیدادگری محمّدعلی شاه اشاره دارد؛ با توجّه به این نکته معنی و مفهوم بیت‌های زیر را بنویسید.

آن کسی را که در این ملک سلیمان کردیم / ملّت امروز یقین کرد که او اهرمن است

📗 پاسخ:

معنی: ملت امروز یقین دارند کسی که اختیارات پادشاهی این سرزمین را به او دادیم، شیطان است.

مفهوم: مردم اکنون فهمیده‌اند محمدعلی شاه که برای آبادانی کشور و برای رسیدگی به امور مردم، تمام امکانات کشور را در اختیارش قرار دادیم، انگیزه شیطانی دارد و شایستگی‌های لازم را ندارد و در فکر انجام مسئولیتش نیست.

خانه‌ای کاو شود از دست اجانب آباد / ز اشک ویران کُنش آن خانه که بیت‌الحَزَن است

📗 پاسخ:

معنی: کشوری که با دخالت بیگانگان بخواهد آباد شود، باید با اشک ویرانش کرد چون جز غم و اندوه برای مردمان نخواهد داشت.

مفهوم: محمدعلی شاه برای اداره امور کشور از بیگانگان کمک می‌گرفت و تن به خواسته‌های ظالمانه آنان می‌داد، این روش مملکت‌داری، سودی برای مردم نخواهد داشت و فقط غم و رنج و ویرانی و غارت برایشان به ارمغان خواهد آورد.

۲- در متن درس، مقصود از موارد زیر چیست؟

الف) رفیقی که به طَرْف چمن است

📗 پاسخ: کسانی که در آزادی زندگی می‌کنند و به فکر مردم مظلوم نیستند

ب) مردم صاحب‌قلم

📗 پاسخ: افراد هنرمند، صاحبان اندیشه و خردمندان

۳- از این دیدگاه، متن درس را تحلیل و بررسی کنید.

📗 پاسخ: هر دو سروده متن، بیانگر مسائل سیاسی و اجتماعی است مسائلی مثل عدالت‌خواهی و آزادی‌خواهی، بیزاری از حضور بیگانگان و دخالت آنها در سرنوشت کشور، فساد دستگاه حکومتی، دعوت مردم به اتحاد و ثابت قدم بودن و مبارزه برای به دست آوردن آزادی و استقلال در آنها مطرح شده که هر دو سروده را در گروه غزل‌های اجتماعی قرار می‌دهد.

۴- فرّخی یزدی، در بیت آخر، خود را با کدام ویژگی معرّفی می‌کند؟

📗 پاسخ: فرّخی یزدی مثل انصاف و عدل، تعداد زیادی موافق با خود دارد (یعنی عده زیادی با نظرات و اعتقاداتش موافق هستند) ولی هیچ‌کدام از این عده زیاد در این راه ثابت‌قدم نیستند و او را یاری نمی‌دهند.

۵- با توجّه به ادبیّات پایداری، مضمون مشترک ابیات زیر را بنویسید.

جامه‌ای کاو نشود غرق به خون بهر وطن / بِدَر آن جامه که ننگ تن و کم از کفن است      عارف قزوینی

فرّخی ز جان و دل می‌کند در این محفل / دل نثار استقلال، جان فدای آزادی         فرّخی یزدی

📗 پاسخ: وطن‌دوستی، عشق به میهن، نفرت از حضور و دخالت بیگانگان در کشور، گذشتن از جان و تن برای به دست آوردن آزادی و استقلال

جواب درس‌های بعدی فارسی دوازدهم دانلود PDF کتاب فارسی دوازدهم