با علل گرایش افراد به مواد مخدر آشنا شوید!
مواد مخدر چیست؟
مواد یا ماده مخدر (Narcotic) یا سرخوش نما، نامی عمومی برای انواع مختلفی از داروها و ترکیبات طبیعی، شیمیایی است که اغلب به دلیل احتمال ایجاد وابستگی به مصرف جزو مواد اعتیادآور طبقهبندی شده و معمولاً خرید و فروش آنها ممنوع است.
انواع مختلفی از مواد مخدر و اعتیاد آور وجود دارند و به همین دلیل، فرد معتاد در طول زمان، برای ارضا و احیای حس نئشگی، معمولاً از مادهٔ مخدر به مخدری قویتر نیازمند میشود. بنابر آمار سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۰ میلادی، از میان ۲۲۰ میلیون مصرفکننده مواد مخدر اعتیاد آور در جهان، بیش از ۱۶۰ میلیون نفر (افزون بر ۷۰ درصد) حشیش و فرآوردههای گیاه شاهدانه هندی (کانابیس) استفاده میکنند.
علل گرایش افراد به مواد مخدر
– شخصیتهای خاص
بعضی از افراد با خصوصیات شخصیتی خاص خودشان، بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار میگیرند، به طور مثال کسی که به خاطر خجالت و رودربایستی، توان نه گفتن به دوستش را ندارد، ممکنه با هر تعارف ساده به مصرف مواد مخدر آلوده شود.
– نگرش مثبت به مواد مخدر
مجموع اطلاعات غلط و باورهای نادرست، موجب میشود که فرد، نگرش و دیدگاه مثبتی نسبت به مصرف مواد مخدر پیدا کند و زشتی مصرف برایش از بین برد و به راحتی به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کند.
– مشکلات جسمانی
مشکلات جسمانی یکی دیگر از عوامل موثر در گرایش به مصرف مواد مخدر است. بعضی افراد برای تسکین درد از مواد مخدر استفاده میکنند. در صورتی که پزشکان با بهرهگیری از داروهای مسکن، میتوانند طوری درد را کنترل کنند که فرد به آن داروها وابسته نشود.
– عدم آگاهی از خطرات مصرف مواد مخدر
گروهی دائما در حال تبلیغ برای مواد مخدر هستند، که این کار را یا برای توجیه رفتار خود و یا برای به فروش رساندن مواد مخدر انجام می دهند.
– بلوغ و نوجوانی
دوران بلوغ و نوجوانی یکی از حساس ترین دوره های زندگی به شمار می رود. در این دوره ی سنی خصوصیاتی از قبیل تشخص طلبی ، اعلام استقلال ، مخالفت جویی ، خودنمایی ، تبعیت از گروه های مرجع و ده ها صفت دیگر بروز می کند. دوره جوانی زمان بحران و شورش است. جوان با دارا بودن ویژگی خاص خود به دنبال هیجان است و در این راه اغلب به بیراهه کشیده می شود.
نتایج بررسی ها نشان می دهد که نوجوانان و جوانان ، بیشتر از گروه های سنی دیگر در معرض خطر اعتیاد قرار می گیرند.
– اختلافات خانوادگی و تضاد و کشمکش بین والدین
درگیری های خانوادگی بین والدین موجب می شود که فرزندان از مراقبت و کنترل لازم برخوردار نباشند. این وضعیت و فضای نامناسب و نامساعد خانوادگی و عدم صمیمیت بین افراد خانواده موجب می گردد که فرزندان چنین خانواده ای برای خود دوستانی بیابند و با اهمال وغفلتی که در پرورش آنها شده، به سوی اعتیاد سوق داده شوند.
– دوستان ناباب و معتاد
برخی از افراد سست عنصر و بی اراده وقتی می بینند دوستانشان با مصرف مواد مخدر نگرانی ها و گرفتاری های روحی خود را ” خاموش می کنند ” ، و حالت” آرامش ” و” شادی موقتی” به دست می آورند، از روی کنجکاوی ترغیب می شوند تا با چند بار مصرف ، حالتی مانند آنان به دست آورند. اما همین گرایش موقت موجب اعتیاد می گردد و یک عمر بدبختی و پشیمانی را در پی می آورد.
– نابسامانی های زندگی و بیکاری
بیکاری و فرار از مشکلات زندگی و عدم توانایی فرد در روبرو شدن با مسائل اجتماعی از دیگر عواملی هستند که موجب می شوند شخص، مواد مخدر را پناهگاهی برای خود تلقی کند و به آن پناه ببرد.
– تنهایی، احساس بی پناهی، نداشتن دوستان خوب
تنهایی و بی کسی و شکست های اجتماعی و نداشتن دوستانی صالح، امین، دلسوز و مهربان نیز ممکن است فرد را به طرف اعتیاد سوق دهد.
– فشارهای عصبی و روانی
در اکثر اوقات عوامل روانی و فشارهای عصبی ، کششی برای اعتیاد در فرد به وجود می آورد. مشکلات و نیازهای روانی و عاطفی برآورده نشده و عوامل نامساعد و ناراحت کننده ی زندگی ، شخص را به طرف مواد مخدر سوق می دهد.
– لذت های نفسانی زودگذر
گروهی نیز با تصوری نادرست برای پیدا کردن آرزوهای گمشده خود به مصرف مواد مخدر روی می آورند و آن را منبع لذت و خوشحالی و رفع نیازمندی های خود می پندارند.
– فراوانی و در دسترس بودن مواد مخدر
نمی توان انکار کرد که فراوانی مصرف مواد مخدر و در دسترس بودن و تهیه آسان آن، افراد معتاد و توزیع کنندگان را بر می انگیزاند و تأثیر بسیاری در معتاد کردن افراد زودباور به ویژه نوجوانان و جوانان دارد.
عوارض و اثرات مواد مخدر
- کاهش وزن
- سوءتغذیه
- اختلالات گوارشی متعدد
- آسیبهای عضلانی
- اختلالات کبدی و کلیوی
- عفونتهای خطرناک (هپاتیت و ایدز)
- اختلالات قلبی – عروقی
- سکتههای قلبی و مغزی
- آتروفی مغز و از بین رفتن سلولهای مغز
- ناتوانی جنسی و عقیمی
- سقط جنین و مردهزایی
- تولد کودک نارس
- کاهش وزن و هوش نوزاد
- سرطان ریه و ضایعات هوشی
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- اختلال خواب
- افسردگی
- اختلالات روانی شدید و پایدار
- از دست دادن زیبایی
- تیره شدن رنگ پوست
- از بین رفتن سلولهای مغزی و کوچک شدن مغز
- مسمومیت و مرگ
- پیری زودرس در فعالیتهای مغزی
- دچار توهم و خیالات شدن
- بوی بد دهان و پوسیدن دندانها
راه حل درست برخورد با مواد مخدر
مخاطره آمیز ترین دوران زندگی از نظر ابتلا به سوء مصرف مواد، دوره بلوغ و نوجوانی است. فرایند بلوغ یکی از بحرانی ترین دورههای زندگی هر فرد میباشد به طوری که این دوران، دوران طوفان و فشار خوانده شده است.
باظهور بلوغ، مرحله نوجوانی آغاز میشود. نوجوانی دوره انتقال است. دوره ای که فرد قبل از اینکه خود را بیابد دچار اختلال یا اغتشاش در نقش خود و بحران هویت میگردد. فردی که قبل از این به عنوان کودک به خوبی ایفای نقش میکرد، دربرخی از ابعاد تلاش مینماید نقش یک فرد بالغ را ایفا نماید. دراین دوره نوجوان در وضعیتی بین دو مرحله کودکی و بزرگسالی قرار گرفته و زیرفشار و انتظارات این وضعیت قرار دارد.
ازطرف دیگر، تغییرات سریع جسمانی نوجوان سبب میشود تا احساس نامتناسب بودن نماید. این تغییرات فیزیکی منجر به اختلال تصویر فرد از خود میشود. این تصویرذهنی با تصویری که فرد ازخود در آئینه میبیند متفاوت است وشامل درک فرد از وضعیت جسمانی خود میباشد.
بنابراین، تحول بلوغ و نوجوانی، تصویرذهنی نوجوان از جسم و هویت شخصی اش را تهدید میکند. نوجوان، در نظر گرفتن تجربیات گذشته وقبول تحولات بلوغ، هویت خویش را از نو بازسازی میکند. حتی مخالفت وستیز نوجوان باوالدین و عصیان دربرابر ارزشها و قدرتها ودخالتهای دیگران، برای تثبیت هویت وجدا نمودن هویت خویش از سایرین است.
این عوامل یعنی اغتشاش نقش و نیاز به ایفای نقش به عنوان یک فرد بالغ،اختلال در تصویر فرد از خود و نیاز به پذیرفته شدن از طرف دوستان و استقلال،نوجوان را به رفتارهائی مانند سیگار کشیدن یاسوءمصرف مواد دیگر سوق میدهد.
استراتژیهایی که اطلاعات،نگرشها و رفتار کودکان و نوجوانان در مورد مواد و مهارتهای تطابقی و اجتمای و نیازهای آنان را مورد هدف قرار میدهند، درحقیقت شایع ترین روشهای پیشگیری هستند.
الف ـ دادن اطلاعات در مورد مضرات مصرف مواد:
این برنامه براین باور استوار است که مصرف مواد به دلیل فقدان آگاهی صحیح از زیانهای مصرف مواد صورت میگیرد. اگر چه مطالعات نشان داده اند که استفاده از این روش به تنهائی تاثیر چندانی درکاهش اعتیاد ندارد، با این حال میبایست همواره به عنوان یکی از ( راههای اصلی مداخله دربرنامههای جامع پیشگیری، مورد استفاده قرار گیرد.)
ب ـ تاثیر برارزشها و نگرشها ( تغییر نگرشهای مثبت و تثبیت نگرشهای منفی نسبت به مصرف مواد مخدر:
نگرشها عبارتند از باورهای فرد درمورد نتیجه و عاقبت هرکار و ارزشی که فرد برای این نتیجه قائل است. نگرشها دلایل منطقی بروز رفتارهای هر فرد خاص میباشند. بدیهی است که قبل از شروع فعالیتهای پیشگیری، مطالعه وشناخت باورها و نورمهای هراجتماع اهمیت بسیاری دارد.
مطالعات ثابت کرده اند که افرادی که نسبت به مواد نگرشها و باورهای مثبت دارند احتمال مصرف و اعتیادشان بیشتر از کسانی است که نگرشهای خنثی یا منفی دارند. لیکن تغییر یاایجاد نگرشهائی که به طور طولانی باقی بمانند کارآسانی نیست. تقویت نگرشهای منفی یا تغییرنگرشها از خنثی به منفی آسانتر از تغییرنگرش مثبت به منفی است.
متاسفانه اغلب برنامههای آگاه سازی از مدارس شروع میشوند درحالی که کودکان را باید از سنین کوچکتر که هنوز باورهایشان به طور کامل شکل نگرفته است مورد هدف قرا داد. نگرشها و ارزشهائی که برپیشگیری از سوء مصرف مواد موثرند عبارتند از:
ـ ارزشهای مذهبی
ـ اولویت دادن به ارزشهای اجتماعی به جای ارزشهای شخصی و فردی
ـ ارزش حس مسئولیت فردی
ـ ارزش سلامت فردی
ـ هرمصرفی ممکن است منجر به اعتیاد شود.
ـ عادی نبودن مصرف مواد
ـ استفاده از ارزش دادن نوجوانان به ظاهر خود و پذیرفته شدن از طرف دیگران
ـ قابل اعتماد نبودن افراد معتاد
پ ـ آموزش مهارتهای اجتماعی و تطابق با استرسها
مهارتهای اجتماعی یعنی «توانائی انطباق کافی در روابط بین فردی». این روش برتئوری یادگیری اجتماعی استوار است. براساس این تئوری، یادگیری اجتماعی باتقویتهای مثبت و منفی که فرد در نتیجه رفتار خود کسب میکند و مشاهده رفتار دیگران و عواقب آن شکل میگیرد.
به تدریج فرد توانائی پیش بینی عواقب رفتار خود و نگرش دیگران را در مورد رفتار خود کسب مینماید. این توانائی موجب تنظیم رفتار و درونی کردن تشویقها و تنبیهها و درنتیجه تغییر آن میشود. مطالعات مختلف نشان داده اند که آموزش مهارتهای اجتماعی میزان سوء مصرف مواد ورفتارهای وابسته به آن مانند پرخاشگری، انزوا، فرار از مدرسه وخانه و سرقت را کاهش میدهد. برخی از مهارتهای اجتماعی که کسب آن در پیشگیری از اعتیاد اهمیت دارد عبارتند از:
مهارتهای ارتباطی ، توانائی اظهار نظر توانائی مخالفت ورد کردن .
بهترین روش برای آموزش مهارتهای اجتماعی استفاده ازتکنیک modeling میباشد که مبتنی بر تئوری یادگیری اجتماعی است.
ت ـ آموزش مقاومت در مقابل فشارهای دوستان:
ارتباط و دوستی با همسالانی که مبتلا به سوئ مصرف مواد هستند،عامل مستعد کننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد میباشد. طبق نتایج حاصل از تحقیقات در بیش از ۶۰ درصد موارد،اولین مصرف باتعارف دوستان و همسالان صورت میگیرد. به خصوص همسالان درشروع مصرف سیگار و حشیش بسیار موثرند.
برای خنثی نمودن تاثیرنگرشها و فشارهای دوستان، از آموزش مقاومت در مقابل فشار دوستان استفاده میشود. درحال حاضر،استفاده از این روش بسیار متداول شده است، وهمراه با روش ایجاد نگرش منفی نسبت به مواد به کار میرود.
مطالعات نشان داده اند که استفاده همزمان از این دو روش میزان بروز سوء مصرف مواد را کاهش داده و سن اولین مصرف را نیز به تاخیر میاندازد. با این روش، به کودکان و نوجوانان میآموزیم که چگونه و با چه پاسخهایا رفتارهائی خود را از موقعیتهای ناراحت کننده ای که در اثر فشار دیگران به وجود میآید،رها نمایند.
ث ـ شناسائی افراد در معرض خطر و اقدامات لازم:
عوامل شخصیتی مختلفی بامصرف مواد در نوجوانان ارتباط دارند. از این میان، بروز برخی از صفات بیشتر نشان دهنده احتمال اعتیاد فرد در آینده هستند وبه طور کلی فردی را تصویر میکشد که با ارزشها یا ساختارهای اجتماعی (مانند خانواده، مدرسه، مذهب) پیوندی ندارد.
این صفات عبارتنداز: کمبود اعتماد به نفس،طغیان گری،عدم پذیرش ارزشهای سنتی، تمایل شدید به کسب هیجان،تمایل شدید به انحراف،مقاومت درمقابل قدرت، نیاز به شدید استقلال، احساس عدم کنترل بر زندگی خود. علاوه برموارد فوق شواهد مختلفی از استعداد ارثی ابتلا به اعتیاد وجود دارد.
برخی از اوقات فرد هنگام روبرو شدن با استرسهای گوناگون درمعرض خطر قرار میگیرند.
انواع استرسها عبارتند از :
- حوادث مهم زندگی
- مشکلات روزمره
ج- الگوبخشی و آموزش از طریق همسالان
پیشنهادی: درباره تعریف مواد مخدر و اعتیاد بخوانیدتحقیق علل گرایش افراد به مواد مخدر _دانشچی
از اطلاعات مفیدی که در سایت قرار دادید تشکر میکنم.