همه چیز درباره پستانداران
تعریف پستانداران
پستانداران ردهای از جانوران مهرهدار هستند که با غدهٔ پستانیشان (که در جنس ماده، شیر برای تغذیهٔ نوزاد تولید میکند)، مو یا خز و خونگرم بودنشان مشخص میشوند.
درمورد پستانداران می توان گفت که پیشرفتهترین مهرهداران هستند. اعضای آنها در اکثر اکوسیستمهای دنیا جانوران غالب بوده و نقش تعیین کنندهای در زنجیرههای غذایی دارند. آنها گرچه از نقطه نظر تنوع و فراوانی بسیار کمتر از جانواران دیگر و حتی مهرهداران دیگرند (پرندگان و ماهیان) ولی بخاطر پیچیدگی دستگاههای بدن ، و بخصوص سیستم عصبی و مغز پیشرفتهتر و بزرگتر نقش کلیدی در بسیاری از اکوسیستمها دارند. آنها جانورانی هستند که دارای مو بوده و غدد شیری دارند. معمولا دارای دندانهای متنوعی هستند که درون حفره دندانی جای میگیرد.
مغز پستانداران دما و دستگاه گردش خون را که شامل یک قلب چهار حفرهای است کنترل میکند. دستهٔ پستانداران شامل ۵۵۰۰ گونه (از جمله انسان) است که در ۱۲۰۰ تیره، ۱۵۲ خانواده و ۴۶ راسته توزیع شدهاند، هر چند این به گونه ردهبندی علمی نیز بستگی دارد.
به دلیل خطرات و آلودگیهای زیستمحیطی، بسیاری از پستانداران در معرض خطر انقراض هستند. اتحادیه بینالمللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵٪ از پستانداران زمین در شرف نابودیند.
پیشینه در مورد پستانداران
از ویژگیهای خونگرمی، مو، میانپردهٔ تنفسی، چابکی زیاد و ماهیچههای صورت که به جانور اجازهٔ شیر خوردن میدهد پستانداران باید در دستکم برخی از این خصوصیات با نیاکان ددکاو (تراپسیدی) خود سهیم بوده باشند. این ویژگیها در پستانداران یک مجموعهٔ سازگاری واحد را تشکیل میدهد.
پستانداران در طی همزیستی درازمدت خود با دایناسورها پیشرفتهایی حاصل کردند که آنها را در موقعیت خوبی قرار داد. پستاندارانی که جنینشان دارای جفت است در طی دورهٔ کرتاس پدید آمدند و به آرامی شاخه-شاخه شدند. راستهٔ نخستیسانان که انسان نیز در آن قرار میگیرد زمانی پدید آمد که دایناسورها هنوز بر زمین چیرگی داشتند. بدینترتیب، چند دودمان از پستانداران بیش از دایناسورها زنده ماندند. این دودمانها طی دوران نوزیستی بهطرز مؤثری شاخه-شاخه شدند. تعدادی از دودمانهایی که در آن موقع بهوجود آمدند، اکنون منقرض شدهاند، بهطوری که تعداد راستههای پستانداران امروزی از اوایل دوران نوزیستی کمتر است.
هنگامی که دایناسورها از میان رفتند، پستانداران به داخل مناطق مسکونی خالی راه یافتند تا به نوبهٔ خود بر محیط خشکی چیرگی یابند.
فعالیت تکاملی پستانداران طی دو میلیون سال گذشته به اوج خود رسید و این شاید بهخاطر گوناگونی زیادی بود که همراه با یخبندان اواخر دوران نوزیستی در آب و هوا پدید آمد. واپسین رویداد مهم برای پستانداران موج انقراضی بود که بهویژه در مورد پستانداران بزرگ، که شامل گونههای انسانریخت هم میشد، روی داد.
استخوانبندی
اکثر پستانداران از جمله انسان ها، زرافه ها، والها و خفاشها هفت مهرهٔ گردنی دارند ولی استثناءهایی همچون گاو دریایی وجود دارد که ۶ مهرهٔ گردنی دارد. پستانداران ۳ استخوان در هر گوش، دو استخوان در آرواره پایین دارند.
پوست
دستگاه پوششی پستانداران سه لایه دارد: بیرونیترین لایه روپوست یا اپیدرم، پوست حقیقی یا میانپوست (درم) و زیرپوست یا هایپودرم. البته این ۳ لایه ویژه پستانداران نیست و همهٔ مهرهداران همچین پوستی دارند.
روپوست معمولاً ۱۰ تا ۳۰ یاخته ضخامت دارد و کار اصلی آن ایجاد لایهای ضدآب است. سلولهای بیرونیتر همواره در حال جدا شدن و سلولهای داخلی در حال تقسیم شدن و به بالا آمدن هستند. لایهٔ میانی پانزده تا چهل برابر از روپوست ضخیمترند. این لایه از اجزای زیادی از جمله ساختارهای استخوانی و رگهای خونی تشکیل شده. لایهٔ زیرپوست از بافتهای چرب تشکیل شده که نقش چرب کننده پوست و لایهای عایق را دارد. هیچ پستانداری موی آبی یا سبز ندارد. هر چند در برخی موارد رشد جلبک یا سایهٔ رنگ خاکستری باعث میشود رنگ موی بعضی از آنها سبز یا آبی به نظر برسد.
دستگاه تنفسی
پستانداران از شُش برای تنفس استفاده میکنند.
تولید مثل پستانداران
اکثر پستانداران نوزاد را زنده به دنیا میآورد هر چند برخی از آنان تخمگذاری میکنند، مانند نوکاردکی، و برخی نوزاد زودرس بهدنیا آورده و در کیسه جلوی شکم از آن نگهداری میکنند، مانند کانگورو.
نوزاد زنده به دنیا آوردن در برخی از گونههایی که پستاندار نیستند نیز وجود دارد و در نتیجه جزو مشخصههای پستانداران نیست.
پرواز ( پستاندار پرنده )
خفاش تنها پستانداری است که میتواند پرواز کند. سنجاب پرنده و میمون پرنده در واقع در هوا سر میخورند و قدرت پرواز ندارند.
پیشنهادی: با زندگی پرندگان بیشتر آشنا شویددرمورد پستانداران
منبع / ویکیپدیا