تحقیق در مورد درخت انگور و انواع آن

با انواع درخت انگور آشنا شوید!

درخت انگور یا تاک، یکی از کهن‌ترین گیاهان میوه‌دار جهان است که از هزاران سال پیش در زندگی انسان جایگاه ویژه‌ای داشته است. این گیاه از خانواده Vitaceae  بوده و با نام علمی Vitis vinifera  شناخته می‌شود. انگور به دلیل طعم شیرین، تنوع فراوان، ارزش غذایی بالا و کاربرد گسترده در تولید مواد غذایی و دارویی، از مهم‌ترین محصولات کشاورزی جهان محسوب می‌شود.

در ایران نیز کشت انگور پیشینه‌ای طولانی دارد و شهرهایی مانند تاکستان، ملایر، ارومیه، شیراز و شاهرود از مراکز مهم تولید انگور به شمار می‌روند. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های گیاه‌شناسی درخت انگور، انواع آن، زمان هرس، دلایل میوه ندادن، و فصل برداشت انگور می‌پردازیم.

معرفی درخت انگور

درخت انگور گیاهی چندساله و بالا‌رو است که دارای ساقه‌های چوبی انعطاف‌پذیر و برگ‌های پهن و دندانه‌دار است. این گیاه به کمک پیچک‌های خود به داربست یا تکیه‌گاه می‌چسبد و رشد می‌کند. ریشه‌های قوی و گسترده آن در خاک‌های عمیق و نیمه‌مرطوب به‌خوبی رشد می‌کنند.

گل‌های انگور کوچک و سبزرنگ‌اند و در خوشه‌هایی فشرده قرار دارند. پس از گرده‌افشانی، گل‌ها تبدیل به دانه‌های انگور می‌شوند که رنگ و طعم آن‌ها بسته به نوع و شرایط اقلیمی متفاوت است.

انواع درخت انگور

انگور دارای انواع فراوانی است که از نظر رنگ، طعم، شکل دانه و هدف کشت (تازه‌خوری یا صنعتی) تفاوت دارند. در ادامه، به چند نوع معروف آن اشاره می‌کنیم:

انگور سیاه

یکی از پرطرفدارترین گونه‌هاست که طعمی شیرین و ملایم دارد. از آن برای تولید کشمش و شربت استفاده می‌شود.

انگور سفید

این نوع انگور معمولاً برای تازه‌خوری و تهیه آب‌انگور مصرف می‌شود. طعم آن ملایم و بافتی آبدار دارد.

انگور قرمز

سرشار از آنتی‌اکسیدان و پلی‌فنول‌هاست که برای سلامت قلب و عروق مفیدند.

انگور بی‌دانه

انگور بی‌دانه، که در ایران به نام‌های “رِشه” یا “بی‌دانه سلطانی” شناخته می‌شود، برای تولید کشمش مرغوب استفاده می‌گردد.

انگور صنعتی

برخی انواع خاص مانند “انگور شانی” یا “کابِرنِه سوویگنون” بیشتر برای تولید آبمیوه و سرکه یا در صنایع دارویی و بهداشتی به کار می‌روند.

شرایط رشد درخت انگور

درخت انگور برای رشد به نور، گرما و خاک حاصل‌خیز نیاز دارد. مهم‌ترین شرایط محیطی آن عبارت‌اند از:

• نور: انگور برای رشد و میوه‌دهی مطلوب به نور مستقیم خورشید نیاز دارد. سایه‌دار بودن محیط باعث کاهش گل‌دهی و میوه‌دهی می‌شود.
• دما: بهترین دما برای رشد انگور بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد است. سرمای زمستان به رشد چوبی شاخه‌ها کمک می‌کند، ولی یخبندان شدید می‌تواند به درخت آسیب برساند.
• خاک: خاک‌های سبک و دارای زهکشی خوب برای رشد ریشه‌ها مناسب‌ترند. خاک‌های سنگین یا باتلاقی باعث پوسیدگی ریشه می‌شوند.

زمان هرس درخت انگور

هرس یکی از مهم‌ترین مراحل نگهداری و باردهی انگور است. هدف از هرس، حذف شاخه‌های اضافی و تقویت شاخه‌های بارده است.

بهترین زمان برای هرس

بهترین زمان برای هرس درخت انگور، اواخر زمستان تا اوایل بهار، یعنی پیش از بیدار شدن جوانه‌هاست. در این زمان، شیره گیاهی هنوز به جریان نیفتاده و بریدن شاخه‌ها باعث خون‌ریزی یا خشک شدن گیاه نمی‌شود.
هرس تابستانه نیز گاهی برای تنظیم رشد برگ‌ها و نوررسانی بهتر به خوشه‌ها انجام می‌شود، اما هرس زمستانه اصلی‌ترین زمان هرس است.

چرا درخت انگور میوه نمی‌دهد؟

میوه ندادن درخت انگور یکی از مشکلات رایج باغداران است و می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد:

1. هرس نادرست: اگر شاخه‌های بارده حذف شوند یا زمان هرس نامناسب باشد، درخت توان تولید گل و میوه را از دست می‌دهد.
2. کمبود نور و هوا: کاشت در مکان سایه‌دار یا تراکم زیاد بوته‌ها موجب کاهش گل‌دهی می‌شود.
3. کمبود مواد غذایی: به‌ویژه کمبود پتاسیم و فسفر باعث کاهش باردهی می‌گردد.
4. آب‌دهی نامنظم: خشکی بیش از حد یا آبیاری زیاد، تعادل گیاه را برهم می‌زند.
5. آفات و بیماری‌ها: قارچ‌ها و شته‌ها می‌توانند به جوانه‌ها و گل‌ها آسیب بزنند و مانع میوه‌دهی شوند.

برای رفع این مشکل، باید تغذیه مناسب، نور کافی، هرس علمی و مراقبت از آفات رعایت شود تا درخت بتواند در فصل رشد میوه دهد.

فصل انگور چه ماهی است؟

فصل برداشت انگور بسته به نوع رقم و شرایط اقلیمی منطقه متفاوت است، اما معمولاً از مرداد تا مهرماه (اواسط تابستان تا اوایل پاییز) زمان برداشت انگور در ایران است. در مناطق گرم‌تر، برداشت زودتر آغاز می‌شود و در مناطق سردسیر تا اواخر مهر ادامه دارد.

در این زمان، دانه‌های انگور کاملاً رسیده، پرآب و شیرین می‌شوند و برای مصرف تازه یا خشک‌کردن جهت تهیه کشمش آماده‌اند.

فواید درخت انگور و میوه آن

میوه انگور منبعی غنی از ویتامین‌های C، B و K، پتاسیم، آهن و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. مصرف منظم آن سبب تقویت سیستم ایمنی، کاهش فشار خون و بهبود عملکرد قلب می‌شود.

از هسته و پوست انگور نیز در صنایع دارویی و زیبایی استفاده می‌شود. روغن هسته انگور به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان بالا، در حفظ سلامت پوست و مو مؤثر است.

روش تکثیر و کاشت درخت انگور

درخت انگور معمولاً از طریق قلمه‌زنی تکثیر می‌شود. قلمه‌ها از شاخه‌های یک‌ساله و سالم انتخاب شده و در خاک مرطوب کاشته می‌شوند.

کاشت درخت انگور باید در زمینی انجام شود که آفتاب‌گیر و دارای زهکشی خوب باشد. آبیاری منظم، کوددهی سالانه و تنظیم شاخه‌ها از عوامل اصلی رشد سالم و باردهی مطلوب محسوب می‌شوند.

آفات و بیماری‌های درخت انگور

درخت انگور ممکن است توسط آفات و بیماری‌های مختلفی مانند کرم خوشه‌خوار، سفیدک پودری، شته و کنه آسیب ببیند. برای جلوگیری از این مشکلات، باید از سموم گیاهی، هرس به‌موقع و تهویه مناسب بین بوته‌ها استفاده کرد.

نتیجه‌گیری

درخت انگور یکی از پرارزش‌ترین گیاهان میوه‌دار در جهان است که نه‌تنها از نظر اقتصادی، بلکه از لحاظ تغذیه‌ای و فرهنگی اهمیت دارد. تنوع گونه‌ها، مقاومت بالا در برابر شرایط مختلف و ارزش غذایی زیاد، این گیاه را به محصولی جهانی تبدیل کرده است.

نگهداری صحیح، هرس به‌موقع و تأمین شرایط مناسب محیطی، نقش کلیدی در افزایش باردهی و کیفیت میوه انگور دارد. همچنین آگاهی از زمان برداشت و شناخت دلایل میوه ندادن، به کشاورزان کمک می‌کند تا محصولی پربار و باکیفیت تولید کنند.

در نهایت، درخت انگور با ریشه‌های عمیق خود نه تنها زینت‌بخش باغ‌هاست، بلکه نمادی از باروری، پایداری و حیات در طبیعت و فرهنگ ایرانی محسوب می‌شود.