پاندا، حیوان دوست داشتنی طبیعت
پاندا نوعی خرس است که در نواحی مرکزی و جنوب غربی چین زندگی میکند. پاندا به سادگی توسط لکههای سیاه روی گوش و دور چشم و دور بدنش قابل شناسایی است. خرسهای پاندا که در زبان انگلیسی آنها را با نام “Giant Panda” یا “Great Panda” میشناسند، از روی جثه بزرگ و رنگ سیاه و سفیدشان مشخص میشوند. بسیاری بر این عقیده هستند که رنگ سیاه و سفید پاندا بعضی اوقات به استتار این حیوان کمک میکند. قد خرسهای پاندا بین ۱/۲ تا ۱/۵ متر است و وزن آنها به طور میانگین ۱۳۶ کیلوگرم است. پانداها از نظر قد و وزن هم اندازه خرسهای سیاه آمریکایی هستند. پاندا جانوری پستاندار است (جانوری خونگرم با مو و غدد مربوط به پستانداران). پاندای عظیم الجثه یک خرس واقعی در نظر گرفته می شود (قبل از مطالعات ژنتیکی جدید، تصور می شده که پاندا عضو خانواده راکون باشد).
تغذیه پانداها
پاندا در رده حیوانات گوشتخوار است و سیستم گوارشی پاندا ویژهٔ خوردن گوشت است و نمیتواند به خوبی سلولز گیاهی را هضم و جذب کند؛ اما خوراک غالب این حیوان گیاه و بهویژه گیاه بامبو است. البته به دلیل لایهٔ موکوز ضخیم دستگاه گوارش پاندا، این جانور در برابر صدمات ناشی از خرده چوبهای بامبو مقاوم است ولی به دلیل ناتوانی در جذبی انرژی از سلولوز روزانه بیش از ۳۸ کیلوگرم از گیاهان فیبردار تغذیه کرده و ۱۲ تا ۱۶ ساعت مشغول غذا خوردن هستند.
پژوهشهای فسیل شناسی نشان میدهند که پانداهای باستانی بین ۲ تا ۷ میلیون سال پیش طی یک دورهٔ کمبود گوشت به گیاهخواری روی آوردهاند و با مرور زمان و انباشته شدن تغیرات ژنتیکی میل به خوردن گوشت را از دست دادهاند.پانداهایی که در اسارت نگهداری میشوند غذاهایی مانند عسل، تخم پرندگان، ماهی، مرکبات، موز، برگ گیاهان و سیب زمینی را هم مصرف میکنند.
شکل ظاهری
پوست پاندا سیاه و سفید است. نوع بالغ این حیوان عرضش به یک متر و نیم و اندازه شانهاش ۷۵ سانتیمتر است. نرها ۱۰–۲۰٪ از نوع ماده درشتتر هستند. نرها میتوانند به ۱۱۵ کیلوگرم هم برسند اما مادهها کوچکترند. با این وجود میتوانند به ۱۰۰ کیلوگرم نیز برسند.
از نظر رنگبندی گوشها و دستها و دور چشم پاندا، سیاه و بقیه بدن سفید است. دانشمندان نمیدانند به درستی چرا بدن این خرس به این رنگ درآمده اما حدس میزنند که به علت ایجاد توانایی استتار در میان برف و سنگ این طور شده باشد. پاندا دندانهای آسیاب بزرگ با فکی قوی دارد که برای خوردن گیاه بامبو مناسب است. بسیاری از مردم پاندا را حیوانی خپل و بانمک میپندارند اما این حیوان نیز میتواند به اندازه سایر همنوعانش خطرناک باشد. پنجه پاندا پنج انگشت و یک شست دارد. انگشت شست حیوان برای راحتی درگرفتن و خوردن گیاه بامبو به مرور زمان تغییر شکل یافته است. پاندا دومین دم بلند در میان خانواده خرسها را دارد. دم این حیوان ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر است. اولین دم بلند در میان خرسها متعلق به خرس تنبل است. پانداها ۲۰ تا ۳۰ سال عمر میکنند.
زیستگاه پاندا
مسکن طبیعی پاندای غول پیکر سرزمین جنگلی کوهستانی ابری، بارانی و مرطوب است. جایی که گیاه بامبو در آن رشد می کند. پانداهای غول پیکر در جنگل های معتدل با گیاهان همیشه بهار و گیاهانی که در زمستان برگشان می ریزد، در ارتفاع بین ۳۰۰۰ و ۱۰۵۰۰ پایی (۹۰۰ تا ۳۲۰۰ متری) و در ارتفاعات پایین مناطق سرد و کوهستانی (خط مفروظی که بالای ان هیچ درختی رشد نمی کند) پیدا می شوند. پانداها عادت داشتند که در ارتفاعات پایین تر هم زندگی کنند، اما با توسعه کشاورزی و سرزمین های محل سکونت انسان، پانداها به بالا به داخل کوهستان ها رانده شدند.
رفتار و عادات طبیعی
خرسهای پاندا تنها هستند و تنهایی را ترجیح میدهند. خرسهای پاندا به حدی به تنهایی علاقه دارند و از بودن در کنار دیگر پانداها بیزارند که حس بویایی بسیار قویشان به آنها این اجازه را میدهد که بوی دیگر پانداها را احساس کنند که در زمانهایی که پاندای دیگری در حال نزدیک شدن به آنها است محل را ترک کنند. اگر دو پاندا به یکدیگر نزدیک شوند با یکدیگر درگیر میشوند، غرش میکنند و گاهی اوقات هم یکدیگر را گاز میگیرند. به طور میانگین قلمرو یک خرس پاندا ۵ کیلومتر مربع وسعت دارد.
تولید مثل
خرسهای پاندای ماده پس از گذشت ۱۰۰ الی ۱۸۰ روز یک یا دو بچه به دنیا میآورند. تولهها در زمان تولد تنها ۸۵ تا ۱۴۲ گرم وزن دارند. تولههای خرسهای پاندا در زمان تولد کاملا نابینا هستند. پس از گذشت ۱۸ ماه، تولهها میتوانند زندگی مستقل خود را شروع کنند.
تکامل پانداها
به نظر می رسد که پاندای غول پیکر در آخر دوره پلیوسن یا اول پلیستوسن، تقریباً دو تا سه میلیون سال قبل تکامل یافته باشد. در طول این دوره ها، پاندای غول پیکر در سراسر چین جنوبی گسترش یافته. فسیل های پاندا در چین شرقی (در حدود شهر پکن کنونی)، برمه و ویتنام پیدا شده.
خواب زمستانی
پانداهای غول پیکر اگر غذایشان در تمام طول سال در دسترسشان باشد، در زمستان به خواب نمی روند. همچنین بامبویی که می خورند آن قدر ارزش غذایی بالایی ندارد که برای زمستان چاقشان کند. در طول ماه های سرد زمستان، پانداهای غول پیکر به ارتفاعات پایین تر می روند که کمی گرم تر است. آنها همچنین در پناه درختان یا جاهای گود پناه می گیرند. در هر حال به نظر نمی رسد که پناهگاه های دایمی داشته باشند.
دانستنی پانداها
- خرسهای پاندا در کنار مچ دست خود استخوان مخصوص و اضافهای دارند که “pseudo-thumb” نام دارد.
- پانداها از این استخوان برای نگه داشتن بامبو و غذا خوردن راحتتر استفاده میکنند.
- خرسهای پاندا قادرند تا ارتفاع ۳/۹۶۲ نیز بالا بروند که معمولا این کار را در فصول گرم سال انجام میدهند تا خنکتر شوند.
- گونه خاصی از پانداها رنگ قهوهای-سفید دارند.
- این گونه از پانداها بسیار کمیاب هستند. تصاویر آنها در مقاله موجود است.
- پانداها از ۲۰ گونه مختلف بامبو تغذیه میکنند.
- در بین گوشتخواران، خرسهای پاندا بزرگترین دندان اسیا را دارند.