پاسخ سوالات درس شانزدهم فارسی دهم خسرو

جواب به سوالات و فعالیت درس شانزدهم فارسی دهم ( پاسخ ها به صورت گام به گام )

پاسخگویی به سوالات درس شانزدهم کتاب فارسی دهم خسرو صفحه ۱۲۶، ۱۲۷، ۱۲۹ با دانشچی همراه باشید.

جواب سوالات فارسی دهم درس شانزدهم خسرو ( پاسخ گام به گام )

کارگاه متن‌پژوهی درس ۱۶ ص ۱۲۶

قلمرو زبانی ص ۱۲۶

۱- برای هر یک از واژه‌های زیر یک «معادل معنایی» و یک «هم آوا» بنویسید.

 قضا:

📗 پاسخ:

معادل معنایی ← تقدیر

هم‌آوا ← غزا، غذا

 مغلوب:

📗 پاسخ:

معادل معنایی ← تسلیم، شکست‌خورده، بازنده

هم‌آوا ← مقلوب

۲- از متن درس، هفت واژه مهمّ املایی بیابید و بنویسید.

📗 پاسخ: برزن ـ محاوره ـ مخذول ـ استرحام ـ بدسگال ـ طرب ـ کژطبع ـ مألوف

۳- از متن درس برای هر یک از انواع جمله، نمونه‌های مناسب بیابید.

 ساده: 📗 پاسخ: خسرو در ورزش هم استعدادی شگرف داشت.

مرکّب: 📗 پاسخ: حلالت نکنم که مطربی و مسخرگی پیشه سازی که «همه قبیله من عالمانِ دین بودند.»

۴- نقش دستوری ضمیرهای پیوسته را در جمله‌های زیر مشخّص کنید.

الف) دیگر طاقت دیدنم نماند.

📗 پاسخ: مضاف الیه (دیگر طاقتِ دیدنِ من نماند)

ب) (که) جان یابدت زان خورش پرورش.

📗 پاسخ: مضاف الیه (که جان تو از آن خورش پرورش یابد)

قلمرو ادبی ص ۱۲۶

۱- مفهوم هر یک از کنایه‌های زیر را بنویسید.

 باب دندان بودن: 📗 پاسخ: مناسب حال بودن ـ مطابق میل بودن

سپر انداختن: 📗 پاسخ: تسلیم شدن ـ فرار کردن

مرد میدان بودن: 📗 پاسخ: پای کار بودن، با رضایت و قدرت کاری را انجام دادن

کُمیت کسی لنگ بودن: 📗 پاسخ: عاجز و ناتوان بودن

۲- یکی از شیوه‌های طنزنویسی، نقیضه‌پردازی یا تقلید از آثار ادبی است؛ نمونه‌هایی از کاربرد این شیوه را در متن بیابید.

📗 پاسخ: یکی از خروسان، ضربتی سخت بر دیده حریف نواخت به صَدمتی که «جهان تیره شد پیش آن نامدار». لاجرم سپر بینداخت و از میدان بگریخت. لیکن خروسِ غالب، حرکتی کرد نه مناسبِ حال درویشان. بر حریفِ مغلوب که تسلیم اختیار کرده، مخذول و نالان استرحام می‌کرد، رحم نیاورد و آن‌چنان او را می‌کوفت که «پولاد کوبند آهنگران.»

۳- نمونه‌ای از کاربرد «تضمین» را در متن درس بیابید.

📗 پاسخ:

من گوش استماع ندارم، لِمن تَقول. [تضمین مصراعی از بیت سعدی: بی‌دل گمان مبر که نصیحت کند قبول / من گوش استماع ندارم لمن یقول]

همه قبیله من عالمانِ دین بودند. [تضمین مصراعی از بیت سعدی: همه قبیله من عالمان دین بودند / مرا معلم عشق تو شاعری آموخت]

قلمرو فکری ص ۱۲۷

۱- درباره ارتباط مفهومی سرودۀ زیر با متن درس توضیح دهید.

با بدان کم نشین که صحبت بد       گر چه پاکی تو را پلید کند

آفتابی بدین بزرگی را                    لکّه‌ای ابر ناپدید کند

                                                            سنایی

📗 پاسخ: هر دو درباره هم‌نشینی با بدان سخن می‌گویند که استعدادها را می‌خشکاند، پاکی‌ها را از بین می‌برد و انسان را به سمت سقوط و نابودی می‌کشاند.

۲- به سروده‌های زیر از سعدی توجّه کنید. هریک با کدام قسمت از متن درس، ارتباط معنایی دارند؟

 هرآن که گردش گیتی به کین او برخاست     به غیر مصلحتش رهبری کند ایّام

📗 پاسخ: دیگر «خسرو پهلوان» را همه می‌شناختند و می‌ستودند و تکریمش می‌کردند ولی چه سود که «حسودان تنگ نظر و عنودانِ بدگهر» وی را به می و معشوق و لهو و لعب کشیدند ـ این عین گفتۀ خود اوست، در روزگار شکست و خِفّت ـ به طوری که در مسابقات سال بعد با رسوایی شکست خورد و بی‌سروصدا به گوشه‌ای خزید و رو نهان کرد و به کلیّ ورزش را کنار گذاشت که دیگر «مرد میدان نبود.» این شکست او را از میدان قهرمانی به منجلاب فساد کشید. «فی‌الجمله نماند از معاصی مُنکری که نکرد و مُسکری که نخورد.» تریاکی و شیره‌ای شد و کارش به ولگردی کشید.

چه وجود نقش دیوار و چه آدمی که با او      سخنی ز عشق گویند و در او اثر نباشد

📗 پاسخ: از چهرۀ تکیده‌اش بدبختی و سیه‌روزی می‌بارید. چشم‌هایِ درشت و پُرفروغش چون چشمه‌های خشک شده ، سرد و بی‌حالت شده بود. شیرۀ تریاک، آن شیر بی‌باک را چون اسکلتی وحشتناک ساخته بود. خدای من! این همان خسرو است؟! از حالش پرسیدم؛ جوابی نداد. ناچار بلندتر حرف زدم ؛ با صدایی که به قول معروف، گویی از ته چاه در میآمد، با زهرخندی گفت: «من گوش استماع ندارم، لِمن تَقول.» فهمیدم کَر هم شده است.

درک و دریافت ص ۱۲۹

۱- به نظر شما، چرا شخصیت اصلی قصّه، به چنین سرنوشتی دچار شد؟

📗 پاسخ: چون ساده‌لوح، خوش‌باور، بی‌تدبیر و بی‌تجربه بود.

۲- دربارۀ لحن و بیان داستان توضیح دهید.

📗 پاسخ: لحن داستانی و روایی همراه با طنز حکمت‌آموز.

جواب درس‌های بعدی فارسی دهم دانلود PDF کتاب فارسی دهم