دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
جواب به سوالات و فعالیت درس دوازدهم مطالعات اجتماعی هشتم ( پاسخ ها به صورت گام به گام )
پاسخگویی به سوالات درس دوازدهم کتاب مطالعات اجتماعی هشتم عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی صفحات ۷۰، ۷۲ با دانشچی همراه باشید.
جواب سوالات مطالعات اجتماعی هشتم درس دوازدهم عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی ( پاسخ گام به گام )
فعّالیت‌های درس دوازدهم
۱- با توجه به متن درس، آیا سلسله‌های ایرانی از نظر رابطه با خلافت عباسی و چگونگی به قدرت رسیدن، مانند هم بودند؟ مثال بزنید.
📗 پاسخ: خیر، طاهریان و سامانیان با فرمان خلفای عباسی به قدرت رسیدند و با تأیید آنها به حکومت خود ادامه دادند، البته این دو سلسله در اداره امور قلمرو خود مستقل بودند و اجازه نمی‌دادند نمایندگان خلیفه در امور داخلی آنان دخالت کنند اما نسبت به خلفا اظهار وفاداری و فرمانبری می‌کردند.
برخلاف این دو، بنیانگذاران سلسله‌های صفاریان، علویان طبرستان و آل بویه، بی‌آنکه اجازه و فرمانی از خلفای عباسی بگیرند، حکومت خود را برپا کردند. روابط صفاریان با خلافت عباسی، خصمانه بود. خلفای عباسی دشمن علویان طبرستان بودند؛ زیرا علویان پیرو مذهب شیعه بودند و حکومت عباسیان را به رسمیت نمی‌شناختند و از آنان اطاعت نمی‌کردند. رابطه سلسله آل بویه با عباسیان به گونه‌ای دیگر بود. چون آل بویه بغداد را تصرف کردند و خلفای عباسی را تحت نفوذ و سلطه خود گرفتند.
۲- متنی را که از کتاب تاریخ سیستان انتخاب شده بخوانید. از این متن به چه نکاتی درباره رابطه صفّاریان با خلافت عباسی پی می‌برید؟
📗 پاسخ: یعقوب لیث بسیار گفته است که عباسیان با مکر و نیرنگ حکومت خود را به دست آورده‌اند و با وفادارانشان و کسانی که به آنان خدمت می‌کردند، رفتار بدی داشتند و همه را ناجوانمردانه به قتل رساندند. به همین دلیل از صفاریان می‌خواهد که به خلافت عباسی اعتماد نکنند.
۳- با توجه به نمودار خط زمان در صفحه ٦٩ و نقشه‌های صفحه ٧٠ و ٧١ ، جدول زیر را کامل کنید.
| نام سلسله | دوره حکومت | مؤسس | پایتخت | قلمرو | اقدامات مهم |
| طاهریان | قرن ۳ ق | طاهر ذوالیمینین | مرو و نیشابور | خراسان
سیستان طبرستان |
نافرمانی نسبت به مأمون؛
موروثی شدن حکومت در خاندان طاهر؛ توسعه کشاورزی و ترویج سوادآموزی. |
| صفاریان | قرن ۳ و ۴ ق | یعقوب لیث | زرنج | بخش شرقی ایران، افغانستان، تاجیکستان، پاکستان | تسلط یعقوب بر سیستان و تأسیس حکومت صفاری؛
برانداختن سلسله طاهریان؛ لشکرکشی به عراق و شکست از سپاه خلافت، شکست عمرو، جانشین یعقوب از سامانیان. |
| علویان
طبرستان |
قرن ۳ و ۴ ق | حسن‌بن زید | آمل | طبرستان
(گیلان، مازندران، چالوس) |
انتخاب حسن‌بن زید به رهبری توسط مردم طبرستان؛
نبرد با طاهریان، صفاریان، سامانیان و خلافت عباسی؛ ترویج فرهنگ شیعه. |
| سامانیان | قرن ۳ و ۴ ق | امیر اسماعیل سامانی | سمرقند | بخش مرکزی و شرقی ایران امروزی، ماوراءالنهر | تأیید حکومت امیراسماعیل سامانی توسط خلیفه عباسی؛
شکست صفاریان و توسعه قلمرو سامانی؛ نبرد با علویان طبرستان؛ درگیری با آل بویه؛ ترویج زبان و ادب فارسی. |
| آل بویه | قرن ۴ و ۵ ق | پسران بویه
(علی، حسن و احمد) |
شیراز
ری بغداد اصفهان |
بخش مرکزی و غربی ایران امروزی، عراق، بحرین | پسران بویه ولایات مرکزی و جنوبی ایران را تصرف کردند؛
بغداد را تصرف و بر خلافت عباسی تسلط یافتند؛ درگیری با سامانیان؛ ترویج فرهنگ شیعه؛ حمایت از دانشمندان و عالمان. |
