پاسخ سوالات درس ششم نگارش یازدهم کاهش محتوا، خلاصه‌نویسی

جواب به سوالات و فعالیت درس ششم نگارش یازدهم ( پاسخ ها به صورت گام به گام )

پاسخگویی به سوالات درس ششم کتاب نگارش یازدهم کاهش محتوا، خلاصه‌نویسی صفحات ۱۰۹، ۱۱۰، ۱۱۱، ۱۱۴، ۱۱۸، ۱۲۰، ۱۲۲، ۱۲۳ با دانشچی همراه باشید.

جواب سوالات نگارش یازدهم درس ششم کاهش محتوا، خلاصه‌نویسی ( پاسخ گام به گام )

فعالیت (۱) درس ششم

متن زیر را بخوانید و با حفظ زبان متن اصلی، آن را خلاصه کنید.

اینک در آغاز فصل جدیدی از زندگی جمهوری اسلامی، این بندۀ ناچیز مایلم با جوانان عزیزم، نسلی که پا به میدان عمل می‌گذارد تا بخش دیگری از جهاد بزرگ برای ساختن ایران اسلامی بزرگ را آغاز کند، سخن بگویم. سخن اوّل دربارۀ گذشته است.

عزیزان! نادانسته‌ها را جز با تجربۀ خود یا گوش سپردن به تجربۀ دیگران نمی‌توان دانست. بسیاری از آنچه را ما دیده و آزموده‌ایم، نسل شما هنوز نیازموده و ندیده است. ما دیده‌ایم و شما خواهید دید. دهه‌های آینده، دهه‌های شماست و شمایید که باید کارآزموده و پرُانگیزه از انقلاب خود حراست کنید و آن را هرچه بیشتر به آرمان بزرگش که ایجاد تمدّن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی- ارواحنا فداه- است، نزدیک کنید.

برای برداشتن گام‌های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها به جای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت. دشمنان انقلاب با انگیزه‌ای قوی، تحریف و دروغ‌پردازی دربارۀ گذشته و حتّی زمان حال را دنبال می‌کنند و از پول و همۀ ابزارها برای آن بهره می‌گیرند. رهزنانِ فکر و عقیده و آگاهی بسیارند؛ حقیقت را از دشمن و پیاده‌نظامش نمی‌توان شنید.

نکتۀ مهمّی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیت‌ها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است. همت‌های بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند مهم‌ترین ظرفیت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی است.

جمعیت جوان زیر چهل سال که بخش مهمّی از آن نتیجۀ موج جمعیتی ایجاد شده در دهۀ شصت است، فرصت ارزشمندی برای کشور است. سی‌وشش میلیون نفر در سنین میانۀ پانزده و چهل سالگی، نزدیک به چهارده میلیون نفر دارای تحصیلات عالی، رتبۀ دوم جهان در دانش‌آموختگان علوم و مهندسی، انبوه جوانانی که با روحیۀ انقلابی رشد کرده و آمادۀ تلاش جهادی برای کشورند و جمع چشمگیر جوانان محقّق و اندیشمندی که به آفرینش‌های علمی و فرهنگی و صنعتی و غیره اشتغال دارند؛ اینها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوختۀ مادّی با آن مقایسه نمی‌تواند شد.

دانش، آشکارترین وسیلۀ عزّت و قدرت یک کشور است. روی دیگر دانایی، توانایی است. دنیای غرب به برکت دانش خود بود که توانست برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست ساله فراهم کند و با وجود تهی‌دستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع عقب‌مانده از کاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آنها را به دست گیرد. ما به سوءاستفاده از دانش مانند آنچه غرب کرد توصیه نمی‌کنیم، امّا مؤکّداً به نیاز کشور به جوشاندن چشمۀ دانش در میان خود اصرار می‌ورزیم.

📗 پاسخ: خلاصه متن

اینک در آغاز فصل جدیدی از جمهوری اسلامی، این بندۀ با جوانان عزیزم، سخن بگویم. سخن اوّل دربارۀ گذشته است.

عزیزان! نادانسته‌ها را جز با تجربۀ خود یا گوش سپردن به تجربۀ دیگران نمی‌توان دانست. بسیاری از آنچه را ما دیده و آزموده‌ایم، نسل شما هنوز نیازموده و ندیده است. برای برداشتن گام‌های استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربه‌ها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغ‌ها به جای حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهای ناشناخته قرار خواهد گرفت. دشمنان انقلاب با انگیزه‌ای قوی، تحریف و دروغ‌پردازی دربارۀ گذشته و حتی زمان حال را دنبال می‌کنند و از پول و همۀ ابزارها برای آن بهره می‌گیرند.

نکتۀ مهمی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است. همّت‌های بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند.

مهم‌ترین ظرفیت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد است. جمعیت جوان زیر چهل سال که بخش مهمّی از آن نتیجۀ موج جمعیتی ایجاد شده در دهۀ شصت است، فرصت ارزشمندی برای کشور است. سی‌وشش میلیون نفر در سنین میانۀ پانزده و چهل سالگی، اینها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوختۀ مادی با آن مقایسه نمی‌تواند شد.

دانش، آشکارترین وسیلۀ عزت و قدرت یک کشور است. دنیای غرب به برکت دانش خود بود که توانست برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست ساله فراهم کند. ما به سوءاستفاده از دانش مانند آنچه غرب کرد، توصیه نمی‌کنیم، اما مؤکّداً به نیاز کشور به جوشاندن چشمۀ دانش در میان خود اصرار می‌ورزیم.

 فعالیت (۲)

متن زیر را بخوانید و با حفظ زبان نویسنده، آن را خلاصه کنید.

«او با تحقیق دربارۀ نحوۀ بحث کردن در ژاپن و آمریکا، در زمینۀ سبک‌های متفاوت تحلیلی ماجرا، به نتایج جالبی دست یافته که حاکی از تأثیر سبک نوشتن بر شیوۀ صحبت کردن است. دانشجویان ژاپنی هنگامی که می‌خواهند دلیل و علتّ را توضیح دهند، ابتدا به یک نقطه یا برهه در زمان گذشته برمی‌گردند و ماجراهایی را که از آن نقطه به بعد رخ داده است، به ترتیب و پشت سرهم تعریف می‌کنند؛ درحالی که دانشجویان آمریکایی فقط به ذکر دلیل اصلی و مستقیم یک اتّفاق بسنده می‌کنند.

در روش توضیح و توصیف، در بستر زمان (شیوۀ سلسلۀ زمان) که دانشجویان ژاپنی عمدتاً از آن استفاده می‌کنند، ذکر مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل ماجرا به آخر صحبت موکول می‌شود ولی دانشجویان آمریکایی حتّی اگر در ابتدا روش توصیف در بستر زمان را در پیش بگیرند، به محض اینکه متوجّه طولانی شدن صحبت‌های خود می‌شوند، داستان‌گویی را قطع کرده، شروع به بیان اصل ماجرا و جمع‌بندی موضوع موردبحث می‌کنند.»

📗 پاسخ: خلاصه‌نویسی با زبان نویسنده:

«او با تحقیق دربارۀ نحوۀ بحث کردن در ژاپن و آمریکا، در زمینۀ سبک‌های متفاوت تحلیلی ماجرا، به نتایج جالبی دست یافت. دانشجویان ژاپنی هنگامی که می‌خواهند دلیل را توضیح دهند، ابتدا به یک نقطه در زمان گذشته برمی‌گردند و ماجراهایی را که از آن نقطه به بعد رخ داده است را تعریف می‌کنند؛ درحالی که دانشجویان آمریکایی فقط به ذکر دلیل اصلی یک اتّفاق بسنده می‌کنند.

در شیوۀ سلسلۀ زمان که دانشجویان ژاپنی عمدتاً از آن استفاده می‌کنند، ذکر اصلی‌ترین دلیل ماجرا به آخر صحبت موکول می‌شود ولی دانشجویان آمریکایی اصل ماجرا را شرح داده و موضوع را جمع‌بندی می‌کنند.»

📗 پاسخ: خلاصه‌نویسی با زبان خود:

نتایج تحقیق درباره نحوه بحث کردن در ژاپن و آمریکا به این شرح می‌باشد: دانشجویان ژاپنی یک نقطه را از گذشته انتخاب می‌کنند و از آن بعد مطلب را با جزئیات شرح می‌دهند، اما دانشجویان آمریکایی علت اصلی ماجرا را تعریف کرده و اضافه‌گویی نمی‌کنند.

فعالیت (۳)

یکی از درس‌های مندرج در کتاب‌های درسی خود را خلاصه کنید؛ سپس متن خلاصه شده را با بهره‌گیری از روش‌های دسته‌بندی (نمودار، جدول، نقشۀ مفهومی) نشان دهید.

📗 پاسخ: کتاب نگارش یازدهم درباره اجزای نوشته و چگونگی نوشتن یک متن، توضیحات جامع و کاملی داده است. در این کتاب ما با روش‌های نوشتن آشنا شدیم و فهمیدیم نوشته به دو دسته ساختار و محتوا تقسیم می‌شود. ساختار دارای دو بخش بیرونی (داستان و سفرنامه) و بخش درونی (طرح نوشته) می‌شود.

محتوا شامل دو دسته عناصر محتوا و بخش خلاصه‌نویسی یا همان کاهش محتوا می‌شود. زمان و مکان، شخصیت و گفت‌وگو از عناصر محتوا هستند. اگر بخواهیم به طور کلی روش نوشتن را شرح دهیم، باید مراحل را طبق زیر طبقه‌بندی کنیم:

۱- انتخاب موضوع

۲- تجسم و بارش فکری

۳- سازماندهی و طرح اولیه

۴- پیش‌نویس

۵- بازبینی و گسترش متن

۶- نوشتن نهایی و پاکنویس

در جدول زیر اجزای نوشته را به صورت خلاصه شرح داده‌ایم:

اجزای نوشته
ساختار		محتوا
بیرونی	درونی	عناصر محتوا			کاهش محتوا
داستان، سفرنامه	طرح نوشته	زمان و مکان	شخصیت	گفتگو	۱- خلاصه‌نویسی با زبان نویسنده ۲- خلاصه‌نویسی با زبان خود
۱- انتخاب موضوع ۲- تجسم و بارش فکری ۳- سازماندهی و طرح اولیه ۴- پیش‌نویس ۵- بازبینی و گسترش متن ۶- نوشتن نهایی		۱- انتخاب موضوع ۲- تجسم و بارش فکری ۳- سازماندهی و طرح اولیه ۴- پیش‌نویس ۵- بازبینی و گسترش متن ۶- نوشتن نهایی و پاکنویس

کارگاه نوشتن درس ششم

تمرین (۱) متن زیر را بخوانید و مشخّص کنید به چه شیوه‌ای خلاصه شده است.

«این جزیره از شمال به جزیرۀ تنب کوچک، از باختر به جزیرۀ سیری و از جنوب و خاور به امارات متّحدۀ عربی محدود است. شهر ابوموسی با مساحتی حدود ۲/۲ کیلومتر مربع در جنوب خاوری بندر لنگه و در خاور جزیره سیری، بین ۲۶ درجه و ۱ دقیقه عرض شمالی و ۵۴ درجه و ۵۹ دقیقۀ طول خاوری قرار دارد. این جزیره تقریباً لوزی شکل است. بلندترین نقطۀ آن، قلّۀ کوه است که ۱۱۰ متر از سطح دریا بلندتر است. این جزیره دارای آب شیرین است و آب آشامیدنی مردم از آب چاه و باران تأمین می‌شود یا اینکه با لنج و کشتی از بندر لنگه یا بندر عباس به این جزیره حمل می‌شود.

آب و هوای این جزیره گرم و مرطوب است و چون به خطّ استوا نزدیک است، هوای آن از هوای سایر جزایر ایرانی خلیج فارس گرم‌تر است. فصل بارندگی آن بیشتر در اواخر زمستان و اوایل بهار بوده، بارش به صورت رگبار لحظه‌ای و موقّت است.

این جزیره به نام‌های «بوموسی، بن موسی، بوموف، بابا موسی، گپ سُزو و بوم سوز» نامیده شده است. بوموسی از دو پاره «بو» و «موسی» تشکیل شده که بو به معنی رایحه و کوتاه شدۀ بود، باشد، باشم و بوم است، به معنی جا و مقام، منزل و مأوا و سرزمین. موسی هم نام شخص است. مردم بندر لنگه تا ۸۰ سال پیش آن را گپ سزو (سوزو: سبز) یعنی «سبزه‌زار بزرگ» می‌خوانده‌اند.

از نظر تاریخی، خلیج فارس و جزایر آن از جمله بوموسی، در روزگار عیلامیان، به ویژه در زمان پادشاهی شیلهک ابن شوشیناک (۱۱۶۵ – ۱۱۵۱ ق. م.)، در دست این سلسله بوده است. دولت ماد در روزگار پادشاهی هووخشتره، به بزرگی و توانایی رسید و حدود آن از جنوب به کرانه‌های جنوبی خلیج فارس کشیده شد. جزیرۀ بوموسی با دیگر جزایر خلیج فارس در این دوره، ابتدا جزء یکی از ایالت‌های جنوب باختری و سپس جزء ساتراپ (استان) چهاردهم دولت ماد به نام درنگیانه و بخشی از کرمان بود.

خلاصۀ متن:

«بوموسی از شمال با تنب کوچک، از غرب با سیری و از جنوب غرب کشور با امارات همسایه است. ابوموسی با شکل لوزی ۲/۲ کیلومتر، در جنوب غربی بندر لنگه قرار دارد و آب آشامیدنی آن از باران و چاه یا از بندرعباس یا بندر لنگه تأمین می‌شود و آب و هوای آن گرم و مرطوب است.

ابوموسی نام‌های مختلفی داشته است مانند: «بن موسی، بوموف، بابا موسی و گپ سُزو و بوم سوز»، که به معانی «بابا موسی، منزل موسی یا سبزه‌زار بزرگ» است.

این جزیره از هزارۀ دوم قبل از میلاد، یعنی از دوران عیلامی‌ها، مادها و هخامنشیان تا به امروز جزء سرزمین ایران بوده است.»

📗 پاسخ: این متن به روش خلاصه نویسی به زبان خود نوشته شده است.

تمرین (۲) متنی از کتاب‌های درسی خود انتخاب کنید و با یکی از روش‌های این درس، خلاصۀ آن را بنویسید.

خواجه عبدالکریم، [که] خادم خاصّ شیخ ما، ابوسعید – قدس الله روحَهُ العَزیز – بود، گفت: «روزی درویشی مرا بنشانده بود تا از حکایت‌های شیخ ما، او را چیزی می‌نوشتم.»

کسی بیامد که «شیخ، تو را می خواند.»؛ برفتم. چون پیش شیخ رسیدم، شیخ پرسید که چه کار می‌کردی؟ گفتم: «درویشی حکایتی چند خواست، از آنِ شیخ، می‌نوشتم.»

شیخ گفت: «یا عبدالکریم، حکایت‌نویس مباش، چنان باش که از تو حکایت کنند!»

📗 پاسخ: خواجه عبدالکریم تعریف می‌کرد که روزی درویشی از من خواست که بنشینم از حکایت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های شیخ ابوسعید برایش بنویسم. وقتی نزد شیخ برگشتم، از من پرسید چه می‌کردی؟ برایش توضیح دادم. شیخ گفت: ای عبدالکریم، جوری زندگی کن که مردم حکایت تو را بنویسند.

 حکایت‌نگاری

حکایت زیر را بخوانید و آن را به زبان ساده بازنویسی کنید.

یکی را شنیدم از پیران مربیّ که مریدی را همی‌گفت: ای پسر، چندان که تعلقّ خاطر آدمیزاد به روزی است اگر به روزی دِه بودی، به مقام از ملائکه درگذشتی.

📗 پاسخ: شنیدم که روزی استاد پیری به شاگردش می‌گفت: ای پسر! آدمیزاد آن چنان به غذا و مال دنیا علاقه‌مند است و برای به دست آوردن آن تلاش می‌کند که اگر همین علاقه را صرف روزی‌دهنده، یعنی خالق یکتا می‌کرد و برای جلب رضایت پروردگار تلاش می‌کرد، حتماً مقامش از فرشته‌ها نیز بالاتر می‌رفت.

جواب درس‌های بعدی نگارش یازدهم دانلود PDF کتاب نگارش یازدهم