آشنایی با زندگی دکتر آذر اندامی
دکتر آذر اندامی، یکی از شخصیتهای برجسته در تاریخ علم و پزشکی ایران بود. او در تاریخ ۱۶ آذر ۱۳۰۵ در شهر رشت متولد شد و در تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۶۳ در تهران درگذشت. اندامی در دوران عمر خود، خدمات ویژهای به علم و بهداشت عمومی ایران ارائه داد. وی نه تنها به ایجاد واکسنی موثر برای بیماری وبا کمک کرد بلکه به عنوان یک استاد و مربی نیز دانشجویان و جوانان زیادی را در زمینههای علمی و تحقیقات پزشکی آموزش داد.
زندگینامه دکتر آذر اندامی
آذر اندامی فرزند چهارم و تنها دختر خانواده بود. مقطع ابتدایی را در دبستان بانوان رشت، با یک سال جهش تحصیلی سپری کرد. پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان فروغ به اصرار پدر به دانشسرای مقدماتی رشت رفت و در سال ۱۳۲۴ مدرک گرفت. وی در سال ۱۳۲۵ در وزارت فرهنگ استخدام و معلم شد. زمانی که مشغول به کار بود در سال ۱۳۲۹ توانست با امتحان متفرقه دیپلم طبیعی خود را دریافت کند.
آغاز زندگی آموزشی دکتر آذر اندامی به تحصیل در دانشگاه تهران باز میگردد. او در سال ۱۳۳۷ توانست مدرک دکترای پزشکی خود را دریافت کند. سپس دوره تخصصی زنان و زایمان را گذراند و پس از پایان آن به وزارت بهداری منتقل شد و در انستیتو پاستور ایران کار کرد.
او توانست طرح پژوهشی در زمینه باکتریشناسی عفونتهای بیمارستانی را انجام دهد و نتیجه زحمات خود را در مجلههای معتبر دنیا به چاپ برساند. به دنبال اتمام تحصیلات پزشکی در ایران، با استفاده از بورس تحصیلی انستیتو پاستور ایران، به فرانسه رفت تا در دانشگاه پاریس تحصیلات خود را ادامه دهد. در سال ۱۳۴۶ مدرک باکتریشناسی گرفت و در ۱۳۵۳ دانشنامه تخصصی علوم آزمایشگاهی بالینی را دریافت نمود.
زمان بازنشستگی اندامی به سال ۱۳۵۷ بازمیگردد. او بارها به بلژیک و فرانسه سفر کرد که نتیجه این سفرها مقالاتی بود که در مجلات معتبر به چاپ رسید.
یکی از دستاوردهای بزرگ دکتر آذر اندامی ساخت یک نوع واکسن برای بیماری وبا بود. این واکسن تاثیرات بسیار مثبتی در کنترل و پیشگیری از انتشار بیماری وبا در ایران داشت که باعث تقدیر و تشویق مقامات و مردم ایران شد.
درگذشت
دکتر اندامی پس از بازنشستگی خانه نشین نشد و به بیمارستان باهر رفت و بعنوان ریاست آزمایشگاه تشخیص طبی مشغول شد. بعد از مدتی در مطب همسرش منصور خلعتبری به مداوای بیماریهای زنان و زایمان پرداخت. او در طی این سالها مبتلا به تومور مغزی شد و در ۲۸ مرداد سال ۱۳۶۳ به دلیل آمبولی ریه که از عواقب بیماریاش بود دار فانی را وداع گفت. او به دلیل خدمات علمی و انسانی برجستهای که به جامعه و کشور ایران ارائه داد، در تاریخ ایران مورد احترام و تقدیر قرار دارد. همچنین، نام او به عنوان یکی از شایستهترین افراد بر روی دهانههای برخوردی سیاره ناهید، نهاده شده است.
همچنین به افتخار خدمات دکتر آذر اندامی در محله دیلمان گلسار رشت بلواری به اسم ایشان نامگذاری شد و تندیسی از او در سال ۱۳۹۸ در ابتدای این بلوار نصب گردید.
واکسن وبا در ایران چه تاریخی کشف شد؟
در دورهی سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۵ خورشیدی، بیماری شبه وبای التور در ایران و بسیاری از کشورها شیوع یافت. التور یک بیماری حاد اسهالی است که عامل اصلی آن میکروب وبا میباشد. این میکروب از طریق مدفوع انسانها در محیط پخش میشود و آب و غذا را به خطر میاندازد.
در چنین شرایطی، تنها روش موثر برای پیشگیری از بیماری، تزریق واکسن وبا قبل از ابتلا بود. در آن زمان، تنها مرکز تولید واکسن در ایران انستیتو پاستور بود که تمامی امکانات آن در اختیار آزمایشگاه میکروبشناسی قرار داشت. کارکنان این مرکز به ریاست دکتر آذر اندامی درگیر تولید واکسن وبای التور شدند و نهایتاً توانستند این واکسن را تولید کنند. این اقدام مهم به پیشگیری از وقوع فاجعههای وحشتناک و دردآور در ایران کمک کرد.
این واکسن به کشورهای همسایه نیز ارسال شد و افتخاری بزرگ برای ایران به خاطر زحمات شبانهروزی دکتر آذر اندامی بود. چندی بعد و به دلیل موفقیت وی در ساخت این واکسن، دکتر آذر اندامی به مقام معاونت بخش میکروبشناسی ارتقا یافت و سپس به سمت ریاست بخش واکسن و دیفتری انتقال یافت. این ترقیها به عنوان پاداشی برای کارها و تلاشهای شبانهروزیاش اتفاق افتاد و نهایتاً نشان علمی به او اعطا گردید.
زندگینامه شهید محسن فخری زاده