نقش گورخر در طبیعت (حیوانی از رده پستانداران)
گورخر آفریقایی ( Zebra) جانوری از خانوادهٔ اسب و بومی آفریقای مرکزی و جنوبی است. این جانور به خاطر خطوط سیاه و سفید روی بدنش معروف است. گورخر ها از رده پستاندران هستند. این خطوط معمولاً بر روی سر گردن و تنه به صورت عمودی وجود دارد. این نوارهای سیاه و سفید در پنهان شدن گورخر از دید صیادان موثراند.
نوارهای راهراه هیچ دو گورخری شبیه به هم نیست. هر گله گورخر صحرایی، از خانوادههای زیادی تشکیل شده است و هر گورخر اعضای خانوادهٔ خود و اطرافیانش را از روی خطهای بدنشان تشخیص میدهد. هر خانوادهٔ گورخر در موقع حرکت٬ نظم خاصی دارد. اگر گورخر ضعیف یا آسیبدیدهای در خانواده وجود داشته باشد٬ همهٔ اعضای خانواده از او مراقبت میکنند و آهسته حرکت میکنند تا عقب نماند.
گر چه در فارسی امروز اغلب به این حیوان گورخر میگویند اما گوری که در ایران و برخی نقاط دیگر آسیا یافت میشود و بهرام گور، مطابق افسانههای ایرانی، صید میکرد از این نوع گورخرهای آفریقایی نیست و پوستی ساده و به رنگ زرد اخرایی دارد و به گورخر ایرانی مشهور است.
پوشش راه راه گورخر
پژوهشهای جدید در سال ۲۰۱۲ نشان میدهد که نوع بازتاب نور از بدن مخطط گورخر جذابیت کمتری برای خرمگسها دارد و خرمگسها بدن چارپایان سیاه را برای نیش زدن به بدن راهراه گورخر ترجیح میدهند. این پژوهش نشان میدهد احتمال اینکه راهراه شدن بدن گورخرها در مسیر تکامل ژنتیکی به خاطر دفع خرمگسها بوده باشد زیاد است.
دیگر دلیلهایی که برای راهراه بودن گورخر ذکر شده این است که این امر به تنظیم دمای بدن آنها کمک میکند، به بازشناختن گورخرها توسط یکدیگر کمک میکند و درندگانی را که میخواهند به گله گورخرها حمله کنند گیج میکند.
نقش استتاری پوست گورخر
در مورد شکل ظاهری و طرح منحصربهفرد گورخرها چندین نظریه و یک نکته وجود دارد. نکته این است که طرح خاص و شکل ظاهری پوست گورخرها در طبیعت دقیقا مانند ضد آفتاب عمل میکند و پوست جانور را از خطرات تدریجی خورشید در امان نگه میدارد. از جمله مهمترین نظریههایی که در مورد طرح خاص پوست گورخرها موجود است میتوان به این فرضیه اشاره کرد که پوست گورخرها نقش استتاری هم دارد؛ بدین صورت که اگر تعدادی گورخر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، تشخیص تعداد دقیق گورخرها برای یک شکارچی بسیار مشکل خواهد شد و این احتمال وجود دارد که شکارچی از شکار خود صرف نظر کند.
از دیگر مزایای طرح پوست گورخرها میتوان به این مسئله اشاره کرد که طرح پوست این چهارپایان حشرات موذی و عامل انگل و بیماری را از آنها دور میکند چرا که این حشرات تمایل ندارند تا به سمت رنگهای سیاه و سفید و طرح پوست گورخرها نزدیک شوند.
پوست منحصربهفرد گورخر
نکته بسیار جالب در مورد طرح پوست گورخرها این است که دقیقا همانند اثر انگشت در انسانها، گورخرها طرح پوست منحصربهفرد خود را دارند و به کمک طرح پوست میتوان آنها را شناسایی کرد! سنگینترین گونه گورخرها بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم وزن دارد. این گونه از گورخرها بدنی عضلانی دارند. گورخرها گیاهخوار هستند و از علف تغذیه میکنند. این جانوران برای رسیدن و یافتن غذا مسافتهای بسیار زیادی را سفر میکنند و در کنار علف از برگ و شاخه درختان نیز تغذیه میکنند.
عادت های رفتاری
عادتهای رفتاری و طبیعی گورخرها بسته به نوع گونه آنها متفاوت است. بعضی از گونههای گورخرها زندگی گروهی دارند و بسیار اجتماعی هستند در حالیکه بعضی دیگر از گونهها به صورت گروهی زندگی نمیکنند و بسیار منزویتر هستند. از طرفی دیگر داشتن یا نداشتن قلمرو نیز بسته به نوع گونه گورخرها بسیار متفاوت است. گورخرها برای برقراری ارتباط با یکدیگر از روشهای مختلفی استفاده میکنند. به عنوان مثال حالتهای مختلف چشم یا نشان دادن دندانها هر یک معنای متفاوتی برای گورخرها دارد. از سویی دیگر این چهارپایان با تولید صداهای متنوع نیز با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند.
شکارچیان گورخرها
شکارچیان گورخرها در حیات وحش غالبا شیرها، پلنگها، چیتاها و کفتارها محسوب میشوند. هنگامی که خطر گورخرها را تهدید کند، اگر گورخرها زندگی گروهی داشته باشند، به سرعت یکدیگر را از خطر مطلع میسازند سپس به صورت زیگزاگ میدوند. بعضی مواقع هم حالت دفاعی در گورخرها مشاهده شده است. گورخرها بسیار قدرتمند هستند و لگدهایی که به شکارچی میزنند گاهی اوقات صدمات جدیای را برای شکارچی به وجود میآورد.
وضعیت بقا این حیوان
هر کدام از گونههای گورخرها وضعیت بقای خاص خود را دارد و طیف وضعیت بقای گورخرها بسیار گسترده است به طوری که یکی از گونههای گورخرها وضعیت بقای معمولی دارد، گونهای دیگر آسیب پذیر است و گونهای هم در خطر انقراض است! جمعیت گورخرها به نسبت گونه بسیار متفاوت است. گونههایی از گورخرها شرایط زندگی و جمعیتی متعادلتری دارند اما بعضی از گونهها روند منفی رشد جمعیتی را پیش گرفتهاند که این مسئله ممکن است به منقرض شدن گونه ختم شود.
پیشنهادی: همه چیز درباره الاغ ها