درباره پروانه مونارک بیشتر بدانید!
مونارکها پروانههای بزرگ و رنگارنگی هستند که به راحتی با رنگهای نارنجی، سیاه و سفید خود قابل تشخیصاند. پروانههای مونارک در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی، استرالیا، برخی جزایر اقیانوس آرام، هند و اروپای غربی زندگی میکنند. پروانه مونارک (Monarch butterfly) یا شهریار با نام علمی Danaus plexippus نیز شناخته میشود.
پروانه مونارک چیست؟
این پروانههای سلطنتی دارای بالهای نارنجی روشن هستند که با رگههای سیاه پوشیده شده و حاشیهای با رنگ سیاه همراه با نقطههای سفید دارند. مانند تمام حشرات دیگر، پروانههای مونارک دارای شش پا و سه قسمت اصلی بدن هستند: سر، قفسه سینه (سینه یا قسمت میانی) و شکم (انتهای دم). آنها همچنین دارای دو شاخک و یک اسکلت بیرونی میباشند. رنگآمیزی درخشان این پروانه به شکارچیان میگوید: “من را نخورید، من سمی هستم.” این پروانه برای رشد خود از گیاه علف شیر یا استبرق که گیاهی سمی است تغذیه میکند و سم را برای محافظت از خود، در بدناش ذخیره میکند. حیواناتی که این پروانه را میخورند معمولا نمیمیرند، ولی آنقدر احساس بیماری میکنند که در آینده از شکار آن دوری خواهند کرد.
شگفتانگیزترین موضوع در مورد پروانههای شهریار مهاجرت عظیمی است که هر ساله انجام میدهند. هر پاییز، با نزدیک شدن به هوای سرد، میلیونها پروانه خانه خود را در کانادا و ایالات متحده ترک کرده و شروع به پرواز به سمت جنوب میکنند. آنها تا رسیدن به کالیفرنیای جنوبی یا مکزیک مرکزی، مسافتی نزدیک به ۲۵۰۰ مایل دارند. این مسافران هر سال به همان جنگلها بازمیگردند و برخی حتی همان درختی را پیدا میکنند که اجدادشان روی آن فرود آمدهاند. برخی تخمینها میگویند سالانه بیش از یک میلیارد پروانه به کوههای مکزیک سفر میکند.
دانشمندان مطمئن نیستند که چگونه پروانههای مهاجر میتوانند مسیر درست را پیدا کنند، زیرا طول عمر آنها کوتاه است و هیچکدام بیش از یک بار این سفر را انجام نمیدهند. در اواخر زمستان، پروانههای مونارک مکزیک و کالیفرنیا با هم جفت میشوند. سپس نرها میمیرند، و مادهها به سمت شمال میروند، تخمها را در طول مسیر روی گیاهان علف شیر میگذارند و در نهایت خودشان میمیرند. از این تخمهای ریز و گرد، کرمهای کوچک راه راه سبز و سفید بیرون میآیند که از برگهای علف شیر تغذیه میکنند. حدود دو هفته به طور مداوم غذا میخورند و با ریختن پوست رشد میکنند. سپس آماده تبدیل شدن به شفیره هستند.
برای تبدیل شدن به شفیره که به آن کریزالیس نیز میگویند، لارو پروانه خود را با ابریشم به برگ یا شاخه میچسباند، پوست خود را میریزد و پوستهای سخت تشکیل میدهد. این محفظه گلدانی شکل از سبز با نقاط طلایی براق شروع میشود و به آرامی سفید و سپس شفاف میگردد که پس از ۹ تا ۱۵ روز، یک پروانه ظاهر میشود. کل فرآیند انتقال تخم به پروانه دگردیسی نامیده می شود، حدود یک ماه طول میکشد.
ویژگیها
پروانههای مونارک بالغ دارای دو جفت بال نارنجی مایل به قرمز درخشان به طول ۷۶ تا ۱۰۰ میلیمتر هستند. نرها دارای نقاط سیاه متمایز در امتداد رگه های بال خود هستند و کمی بزرگتر از مادهها میباشند و در بال مادهها رگهای ضخیمتری دیده میشود. هر پروانه بالغ تنها حدود چهار تا پنج هفته عمر می کند.
پروانه مونارک چگونه جهت یابی می کند؟
یکی از جنبههای مهاجرت پروانه مونارک که مدتها دانشمندان را متحیر کرده این است که چگونه حشرات کوچک چنین سفرهای طولانی را طی میکنند. دکتر استیون رپرت، یک نوروبیولوژیست در دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست، سالها در مورد مهاجرت پروانه مونارک تحقیق کرده است.
رپرت معتقد است که حشرات از خورشید یا پرتوهای خورشید برای تعیین مکان خود استفاده میکنند. پروتئینهای شیمیایی خاص در مغز پروانه به آن کمک می کند تا از خورشید به عنوان قطب نما استفاده کند. آنها میتوانند موقعیت خورشید را در آسمان تفسیر کنند تا با کمک آن از شمال ایالات متحده، از طریق تگزاس، و به میچوآکان پرواز کنند.
عوامل موثر بر انقراض
دانشمندان فکر میکنند پروانههای مونارک آمریکای شمالی هزاران سال است که سفر سالانه شگفت انگیز خود را انجام می دهند. اما تهدیدات برای زیستگاه و منبع غذایی آنها مهاجرت را دشوارتر میکند و اکنون این پروانه در فهرست گونههای در معرض خطر قرار دارند.
تخریب زیستگاهها طی دههها در مناطقی که آنها زمستان را میگذرانند تلفات زیادی را به همراه داشته است. این تأثیر هم توسط جمعیت غربی که در غرب کوههای راکی و زمستانها در سواحل کالیفرنیا یافت میشوند و هم جمعیت شرقی که در شرق ایالات متحده و کانادا و زمستانها در جنگلهای درخت صنوبر مکزیک زندگی میکنند، احساس میگردد.
اکنون که این پروانه به فهرست گونههای در حال انقراض اضافه شده است، حافظان محیط زیست امیدوارند که افراد بیشتری متوجه شوند که این پروانهها چقدر در خطر هستند و سازمانها برای نشان دادن نحوه کمک به محافظت از این حشره شگفت انگیز به مردم کمک کنند.
به عنوان مثال، حافظان محیط زیست مردم را تشویق میکنند که در حیاط خانههایشان علف شیر یا استبرق بکارند تا پروانههای مونارک بتوانند تخم بگذارند و کرمهایشان غذا برای خوردن داشته باشند.