تحقیق در مورد تاریخچه علم روانشناسی و انواع آن

علم روانشناسی چیست و کاربرد آن

بی شک در بین علوم علم روانشناسی یکی از پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین علوم مورد بحث در دنیای امروزی می‌باشد. علم روانشناسی با شاخه‌های متعدد به بررسی رابطه روح، روان و افکار، با کیفیت ابعاد زندگی انسان میپردازد. علم روانشناسی آنچنان وسیع و گسترده و آن چنان نا متناهی می‌باشد که هرگز نمیتوان مرزی برای آن قائل شد.
پرداختن به جزییات علم روانشناسی از عهده‌ی این مقاله خارج خواهد بود و ما در این مقاله سعی خواهیم کرد به تاریخچه پیدایش این علم در جهان و بررسی شاخه‌های کلی آن بپردازیم.

تاریخچه علم روانشناسی در دنیا

تاریخچه‌ی علم روانشناسی را می‌توان به دوران یونان باستان نسبت داد. در دورانی که افلاطون ارسطو و سقراط از فلسفه و روانشناسی توامان برای شناخت بهتر زندگی انسان و نفوذ به ابعاد زندگی روانی بشر و شناخت ابعاد گسترده‌ی وجود انسان تحقیق و فعالیت می‌کردند.

البته در آن زمان به صورت امروزی به علم روانشناسی نگاه نمی‌شد و روانشناسی جزئی از علم فلسفه به شمار می‌رفت و فلاسفه علاوه بر پرداختن به ابعاد فلسفی زندگی، ابعاد روح و روان انسان را نیز بررسی می‌کردند، که این علم نوعی از اولین انواع روانشناسی به شمار می‌رود. در این دوران فلاسفه در پی شناخت خویشتن به باورها و آموزه‌های مهمی در زمینه‌ی شناخت روان انسان میرسیدند. زیرا آغاز شناخت جهان هستی، از شناخت خود انسان است. به همین سبب کسانی مانند افلاطون را میتوان آغاز گر اساس علوم روانشناسانه دانست.

تا اوائل قرن نوزدهم علم روانشناسی به طور کامل قسمتی از فلسفه محسوب می‌شد اما اگر بخواهیم زمان آغاز رسمی علمی به نام روانشناسی را در دنیا باید به آزمایشگاه روانشناسی شخصی به نام ویلهلم وونت در سال ۱۸۷۹ در لایپزیک آلمان اشاره کنیم. ویلهلم اولین کسی بود که در یک محیط آزمایشگاهی و تخصصی به تحقیق در علم روانشناسی پرداخت. او را پدر علم روانشناسی آزمایشگاهی نیز میدانند. واژه‌ی روانشناسی اولین بار توسط رادولف گوسلنیوس ابداع و به کار برده شد.

تاریخچه روانشناسی در ایران

روانشناسی در ایران بیش از هزارسال قدمت دارد و در گذشته و تاریخ باستان از آن به عنوان علم النفس و علم اخلاق نام برده شده است. دانشمندان و فلاسفه‌ای مانند ابوعلی سینا، ابوریحان، ملاصدرا در آثار خود به این علم پرداخته و آن را در جهات متفاوت و مختلفی مورد بررسی قرار داده‌اند.

پیشنهادی: ابوعلی سینا را بهتر بشناسید

ریشه‌ی علم روانشناسی در ایران تاریخچه‌ای طولانی اما سابقه‌ای کوتاه دارد. زیرا در کشورهای خاورمیانه و آسیایی این علم با سرعت کمی رشد کرد و تا رسیدن به دوران شکوفایی راهی طولانی را طی کرده است. علیرغم سابقه‌ی تدریس طولانی این رشته در دانشگاه‌ها، درک مفهوم علم روانشناسی در جامعه با شیب کم و آهستگی پیشروی کرد. سده اخیر را میتوان دوران به اوج رسیدن و بالندگی برای این علم در ایران دانست.

ادوار علم روانشناسی

روانشناسی در طی تاریخ به چند دوره‌ی اساسی تقسیم شد و این دوره هر کدام دارای زیرمجموعه‌ها و رهروان گوناگونی هستند که در تعریف مفاهیم خود سرآمد بوده‌اند. اما در مفهوم کلی این تقسیم‌بندی کلی تمام ابعاد روانشناسی را در بر می‌گیرند.

۱_روانشناسی ساختار گرایانه

این عنوان به اولین مفهوم روانشناسی از تئوری آگاهی اشاره دارد و توسط وونت مطرح شد. روانشناسی ساختارگرایانه به شکست فرآیندهای ساختار در ذهن می‌پردازد. این مفهوم بدین معناست که در این روش با آنچه از ابتدا در ذهن شخص نقش بسته درگیر شده و این ساختارها را به چالش میکشد.

۲_ کارکرد گرایانه

این مفهوم توسط ویلیام جونز روانشناس آمریکایی مطرح شد. روانشناسی کارکردگرایانه نقطه مقابل روانشناسی ساختارگرایانه است. جونز عمیقا معتقد بود که بهترین روش شناخت روان انسان پرداختن، به ساختارهای اولیه ذهن است. از این رو روانشناسی کارکردگرایانه در با تکیه بر شرطی شدن کلاسیک ذهن به تغییر ساختارهای ذهن می‌پرداخت.

۳_ رفتارگرایانه

دوره شکوفایی و به تکامل رسیدن علم روانشناسی را میتوان دوره‌ی روانشناسی رفتارگرایانه دانست. این روش راهنما و مدل روانشناسی امروزیست. رفتارشناسی مقدمه و شروع شناخت روان به حساب میاید. از پیشروان این دوره می‌توان به داتسون، اف بی اسکینر اشاره کرد.

دانشمندان این دوره که از ابتدای قرن بیستم به طور مشخصی وارد این مقوله شدند معتقدند علم روانشناسی را باید علم رفتارشناسی دانست. تمام ادراکات، احساسات و ابعاد زندگی بشری در نوع رفتار هر شخص خلاصه شده و با شناخت رفتارها میتوان به هر زاویه شخصیتی ولو پنهان دست پیدا کرد.

تعریف انواع روانشناسی

همانطور که پیشتر اشاره شد ،گستردگی علم رونشناسی بی حد و مرز است ولیکن میتوان روانشناسی را در چند بخش تقسیم نمود:

_  بالینی: شاخه‌ای از روانشناسی که در آن به حل مسائل شخصیتی و مشکلات رفتاری فرد پرداخته میشود.

_  مشاوره: نوعی روانشناسی که درمانگر از طریق مشاوره و همفکری راه‌های پیش روی شخص را برای رسیدن به هدف مشخصی بررسی می‌کند.

_ خانواده: این نوع روانشناسی بیشتر در حوزه‌ی ارتباط زناشویی و حل مسائل بین همسران کاربرد دارد.

_ تربیتی و تحصیلی: حوزه فعالیت این شاخه از روانشناسی در مدارس و مشاوران تحصیلی خلاصه میشود. روانشناسی تربیتی به والدین و فرزندان در جهت ارتباط بهتر کمک میکند.

_ شخصیت: درمانگران این شاخه از روانشناسی به حل مسائل شخصیتی و رفع عادت‌های اشتباه شخص می‌پردازد.

_ اجتماعی: در این شاخه روانشناسان به بررسی تاثیرات رفتارهای شخص در جامعه پرداخته و به ساخت شخصیتی مناسب برای زندگی اجتماعی کمک میکنند.

_ سازمانی: این متخصصان می‌کوشند ارتباط موثری بین شخص و محیط کار، ارتباط مناسب بین همکاران برقرار کنند. در این حوزه فرد با کمک درمانگر به برای فعالیت‌های اجتماعی و حضور در مجموعه سازمانی آماده میشود.

_روانشناسی مصرف: این شاخه از روانشناسی در حوزه تجارت کاربرد دارد و به بررسی رفتار خریداران یک منطقه میپردازد و نیاز و نوع مصرف یک جامعه‌ی هدف را مورد بررسی قرار میدهد.

نتیجه‌گیری

روانشناسی از پیچیده‌ترین و جذاب‌ترین علوم دنیاست که امروزه در هر رشته و حوزه‌ای قابل بحث و مطالعه است. هرچه شناخت روانی یک جامعه بیشتر و بهتر باشد، افراد یک جامعه تعامل بهتر و در نتیجه زندگی با کیفیت‌تری را تجربه خواهند کرد. این علم در دنیای مدرن و کشورهای توسعه یافته یکی از ارکان مهم حکومت و کشورداری محسوب می‌شود.