انسان دانا چه ویژگی هایی دارد

با ویژگی های یک انسان دانا آشنا شویم!

در این مطلب قصد داریم شما را با ویژگی های یک انسان دانا آشنا کنیم. ابتدا با حدیثی زیبا از امیر مومنان، علی علیه السلام، بحث را آغاز می کنیم.

دانا كسي است كه قدر خود را بشناسد و در ناداني انسان اين بس كه ارزش خويش نداند. دشمن‌ترين افراد نزد خدا كسي است كه خدا او را به حال خود واگذاشته تا از راه راست منحرف گردد و بدون راهنما برود، اگر به محصولات دنيا دعوت شود تا مرز جان تلاش كند اما چون به آخرت و نعمت‌هاي گوناگونش دعوت شود، سستي ورزد، گويا آنچه براي آن كار مي‌كند بر او واجب و آنچه نسبت به آن كوتاهي و تنبلي مي‌كند، لزومي ندارد.

ویژگی های انسان دانا و خردمند

عاقلان و خردمندان داراي نشانه هايي هستند كه با كمك گرفتن از آيات الهي و احاديث ائمه ي طاهرين ( عليهم السلام ) به ذكر برخي از آن ها مي پردازيم:

۱- انسان دانا پند پذیر است

يكي از نشانه هاي بارز اهل خرد اينست كه , به پند و نصيحت ناصحان گوش فرا مي دهند . خداوند حكيم در قرآن كريمش مي فرمايد : وما يذكر الا اولوا الباب. كساني كه خود رأي و خودسر هستند و به حرف احدي به غير از خود توجه نمي كنند اين افراد، خردمند نيستند و عاقبتشان به جز دوزخ نخواهد بود : و قالوا لو كنا نسمع او نعقل ما كنا في اصحاب السعير . و گفتند : اگر مي شنيديم و تعقل مي كرديم از اصحاب دوزخ نبوديم.

۲- عاقلان، كمال طلبند

امام علي ( عليه السلام ) فرمودند : العاقل يطلب الكمال , الجاهل يطلب المال. خردمند، جوياي كمال است و نادان، جوياي مال. عده اي از مردم تصور مي كنند هر كس با هر شرايطي به جمع كردن مال بپردازد و در فاصله ي زماني اندك صاحب اموال فراوان شود، او انسان دانا است؛ در حالي كه در فرهنگ اسلامي به چنين كسي عاقل نمي گويند بلكه به فرموده ي امام علي ( عليه السلام ) عاقل آن كسي است كه بدنبال كمالات گشته و خود را به آنها ملبس مي كند. مثلا ً از بين علم و ثروت , عاقل كسب علم را انتخاب كرده، بجاي حرص در مال، نسبت به علم حريص است و به اندازه ي رفع نياز به كسب و كار مي پردازد و بجاي زراندوزي ، اموال اضافي خود را صرف توليد و سودرساندن به جامعه و اعضاء آن مي كند.

۳- قول و كردار عاقل يكي است

امام علي ( عليه السلام ) مي فرمايند: العاقل من صدق اقواله افعاله؛ خردمند كسي است كه كردارهايش گفتارهاي او را تصديق كند. عاقل اهل حرافي نيست بلكه پيش از گفتن براي ديگران، به آنچه مي داند و باور دارد عمل مي كند؛ به بيان ديگر قول و عمل او هر دو داراي يك چهره اند!

۴- زبان عاقل در بند است

امام علي ( عليه السلام ): العاقل من عقل لسانه؛ خردمند كسي است كه زبان خود را در بند كشد.
بسياري از بدبختي ها و مشكلات، از عدم كنترل زبان است؛ چرا كه اكثر مردم قبل از اينكه خوب فكر كنند حرف مي زنند، به همين خاطر است كه بيشتر مردم از غالب گفته هايشان پشيمانند و اي كاش قضيه به همين جا ختم مي شد؛ چه گرفتاريها، جدايي ها،كشمكش ها , و …. كه بخاطر عدم كنترل زبان، نصيب انسان مي شود.

۵- عاقل به نفس خود اعتماد نمي كند

امام علي ( عليه السلام ) : العاقل من اتهم رأيه و لم يثق بكل ما تسول له نفسه . خردمند كسي است كه انديشه ي خود را متهم كند و به هر چيزي كه نفسش در نظر او مي آرايد اعتماد نكند.
عاقل اهل تشخيص تسويلات و آرايشهاي نفس است. او مي داند نفس , كار قبيح را زيبا و فعل زيبا را زشت جلوه مي دهد. عاقل مي داند دشمن ترين دشمنان او نفس اوست؛ لذا اهل دقت و موشكافي در نفس خويش است و گول نفسش را نمي خورد.

ویژگی انسان دانا از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)

• امید به خیر و نیكى از او وجود داشته باشد .
• مردم از شر او در امان باشند.
• كار خوب كم دیگران را زیاد مى‏ انگارد.
• كار خوب زیاد خود را كم می شمارد.
• از تقاضا و درخواست نیازمندان خسته نمی شود.
• در طول زندگى از طلب علم ملول نمی‌گردد.
• فقر در راه خدا برایش از ثروت بهتر است.
• نزد او خوارى در رابطه با خدا از عزت در ارتباط با دشمن خدا محبوبتر است.
• گمنامى برایش لذت بخش‏تر از شهرت است.

این مبحث را با سخنی از حضرت علی علیه السلام به پایان می بریم:

انسانها سه دسته اند، ۱- عاقل ۲- احمق ۳- فاجر

۱ ـ عاقل، در زندگی، متدین، صبور و اهل فکر و نظر است. تا لازم نشود حرف نمی زند و وقتی حرف می زند، حرف درست می زند و تحمل شنیدن را دارد و راست می گوید و وقتی کسی به او اعتماد می کند، به او وفا می کند.

۲ ـ احمق، از کارهای خـوب و بجـا و زیبا غفلت می کند و آن را ترک می کند، از جـهل و نادانی بیرون نمی رود، دروغ می گوید، نمی فهمد، و اگر بفهمد، نمی پذیرد و تسلیم حق نمی شود.

۳ –فاجر، قابل اعتماد نیست، اگر بتواند خیانت می کند و خیر خواه تو نیست.

پیشنهادی: با معنی واژه های عقل، دانش و تجربه آشنا شوید!