تحقیق در مورد مرجع تقلید، شرایط و انتخاب آن

مختصر و مفید درباره مرجع تقلید، وظایف و شرایط انتخاب آن

مرجع تقلید کیست؟

مرجع تقلید مجتهد و فقیه ای است که با توجه به توانایی استنباط احکام شرعی گروهی از شیعیان را در مسائل فقهی و شرعی راهنمایی می کنید و مردم در احكام دين (مسائل دینی و مذهبی) به وى مراجعه و از او تقليد مى كنند. به عبارت دیگر مرجع تقلید، فردی عادل و باتقواست، یعنی بر اساس حق و عدالت حکم می‌کند. ظلم و تعدی به حقوق و منافع دیگران در نگاه، مرام و تصمیمات او راه ندارد. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است.

شرایط انتخاب مرجع تقليد

۱- زنده باشد: با توجه به اين كه «زنده بودن» يكى از شرايط مرجع تقليد است، «تقليد ابتدايى» از مجتهدى كه از دنيا رفته جايز نيست؛ يعنى كسى كه تازه به سن بلوغ رسيده و يا تاكنون تقليد نمى كرده، بايد از مجتهد زنده تقليد كند. اما «تقليد استدامه اى» (يعنى تقليد از مجتهدى كه در قيد حيات نيست) مانعى ندارد و آن زمانى است كه مقلد از مرجعى تقليد كند و او از دنيا برود، در اين صورت – با اجازه مرجع تقليد زنده – مى تواند بر همان تقليد سابق خود باقى بماند.

اگر مجتهدى كه انسان از او تقليد مى كرد از دنيا برود، سپس از مجتهد ديگرى تقليد كند و او نيز از دنيا برود، آن‌گاه در مسأله بقا بر ميت، از مجتهد سومى تقليد كند كه بقا را واجب يا جايز مى داند، اين جا دو صورت دارد: در صورتى كه بقا را «واجب» بداند اظهر اين است كه بر تقليد از اولى باقى بماند و اگر بقا بر ميت را «جايز» بداند، مقلِّد مختار است كه بر تقليد دومى باقى بماند و يا به مجتهد زنده رجوع كند.

۲- عادل باشد: عدالت، ملكه راسخى است كه همواره شخص را به تقوا وامى دارد و عادل كسى است كه واجبات را انجام داده و كارهاى حرام را ترك مى كند. از راه هاى شناخت عدالت مى توان به «شهادت دو نفر عادل»، «معاشرت مفيد علم يا اطمينان»، «مشهور بودن به عدالت – در صورتى كه اين شهرت، علم‌آور باشد»، «حسن ظاهر، مواظبت بر احكام شرعى، حضور در جماعت هاى مسلمانان و…» اشاره نمود.

۳- عدالت اقتضا مى كند كه مرجع تقليد حريص بر دنيا نبوده و در پى دستيابى به اموال دنيوى و رياست نباشد؛ «تحرير الوسيله، ج ۱، ص ۷» در غير اين صورت پيروى از وى حرام بوده، بر مردم است كه از وى فاصله گيرند. از اين رو، خداوند در قرآن، عوام يهود را به خاطر تقليد از دانشمندان دنياطلب مورد سرزنش قرار داده است.

خصوصیات کلی مرجع تقلید

مجتهدی می تواند مرجع تقلید شود که جامع و در بر دارنده شرایط زیر باشد:

۱ ـ مرد باشد.

۲ ـ بالغ باشد.

۳ ـ عاقل باشد.

۴ ـ شیعه دوازده امامی باشد.

۵ ـ حلال زاده باشد.

۶ ـ عادل باشد.

۷ ـ بنابر احتیاط واجب حریص به دنیا نباشد.

۸ – مجتهد باشد.

۹ ـ از مجتهدان دیگر اعلم باشد. یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدین زمان خود استادتر باشد.

وظایف مراجع تقلید

مهم‌ترین وظایف مرجعیت صدور فتوا برای مقلدان در امور دینی و مذهبی است. مجتهد، مرجع راهنما برای مقلدان در زمینه احکام شرعی و مسائل فقهیست با این‌همه، جایگاه مرجعیت منحصر در فتوا نیست. معمولا مراجع جزو اساتید معروف و مشهور در حوزه‌های علمیه هستند که با نظارت آنان اداره می‌شود.

پیشنهادی: آشنایی با معنای تقلید در احکام شرعی

منابع: ویکی فقه – دانشنامه اسلامی