همه چیز درباره مغز و نخاع و محافظت بدن از آن
در ادامه با وظایف مغز و نخاع از کتاب علوم پنجم اطلاعاتی آشنا میشوید با دانشچی همراه باشید.
مغز و نخاع، دو عضو حیاتی و مهم در بدن ما هستند که کارهای بسیار مهمی انجام میدهند. بدن انسان ساختارهای خاصی برای حفاظت از این دو عضو حیاتی دارد. در ادامه، بعد از معرفی اهمیت و وظایف مغز و نخاع، روشهای حفاظت بدن از مغز و نخاع بیان میشود.
مغز و نخاع
مغز ، عضو مرکزیِ دستگاه عصبی است که شامل مخ، مخچه و ساقهی مغز میشود. مغز به همراه طناب نخاعی، دستگاه عصبی مرکزی انسان را تشکیل میدهند.
مهمترین وظیفهی مغز، درک و پردازش اطلاعاتی است که به وسیلهی اندامهای مختلف جمعآوری و از طریق سیستم عصبی، به مغز ارسال شدهاند. مغز بعد از دریافت و پردازش اطلاعات، پاسخ عصبی مناسبی را به سایر اندامها ارسال میکند تا واکنش مناسبی را در برابر محرک ها نشان دهند؛ البته این عملیات خیلی سریع اتفاق میافتد.
نخاع و وظایف آن
نخاع یا طناب نخاعی، مجموعهای از رشتههای عصبی است که واسط بین پیامهای اعصاب محیطی و مغز است. اگر نخاع کسی آسیب ببیند این ارتباط قطع میشود در نتیجه پیام اندامها به مغز نمی رسد، مثلا اگر کسی دستش زخمی شود، این پیام به مغز نمی رسد و فرد احساس درد نمیکند و همچنین اگر فرد بخواهد دستش را تکان بدهد، پیام مغز به دست نمی رسد و در نتیجه شخص قادر به حرکت نخواهد بود.
محافظت بدن از مغز و نخاع
مغز و نخاع انسان محافظهای مختلفی دارد:
۱- جمجمه و ستون مهره ها
مغز انسان درون جمجمه قرار گرفته است. جمجمه بافتی استخوانی دارد که مانند یک جعبهی محکم، از مغز در برابر ضربهها و آسیبها محافظت میکند. جمجمه، بدون در نظر گرفتن استخوان متحرک فک تحتانی، کرانیوم نامیده میشود. استخوان های اصلی جمجمه عبارتند از: استخوانهای پیشانی، گیجگاهی، آهیانهای و پس سری.
نخاع هم در میان مجموعهای از استخوانهای به هم پیوسته، به نام ستون مهره یا ستون فقرات قرار دارد. ستون مهرهها، از قاعدهی جمجمه شروع میشود و در طول گردن و طول تنه امتداد دارد و محور مرکزی بدن را تشکیل می دهد.
۲- پرده مننژ
پرده مننژ، پوششی از جنس بافتی پیوندی است که اطراف مغز و نخاع را پوشانده است. این پرده از سه لایه به نامهای سخت شامه، عنکبوتیه و نرم شامه تشکیل شده است. این پردهها از شدت ضربههایی که به مغز و نخاع وارد میشود میکاهد، همچنین به عنوان یک سد شیمیایی در برابر بسیاری از مواد آسیبرسان از مغز محافظت میکند.
۳- مایع مغزی نخاعی
مایعی شفاف و بدون رنگ در داخل جمجمه است که بین پردهها را پر کرده و از مغز و نخاع در برابر ضربه حفاظت میکند.
۴- سد خونی مغزی
سلولهای بافت پوششیِ مویرگهای مغز به هم چسبیده اند به طوری که بین آنها منفذی وجود ندارد؛ به همین دلیل بسیاری از مواد درشت و همچنین میکروبها نمیتوانند از دیوارهی این مویرگها عبور کنند و وارد مغز شوند؛ اما مولکولهای ریزی همچون اکسیژن، گلوکز و آمینو اسید که مغز به آن احتیاج دارد میتوانند از این سد عبور کنند و وارد مغز شوند.
نتیجه
مغز و نخاع، عضو حیاتی بدن انسان است که از طریق جمجمه و ستون مهره، مایع مغزینخاعی، پرده مننژ و سد خونیمغزی، در برابر بسیاری از آسیبها و تهدیدات محافظت میشود.
پیشنهادی: همه چیز درباره بیماری پوکی استخواناختصاصی-دانشچی