دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
جواب به سوالات و فعالیت درس اول فارسی دهم ( پاسخ ها به صورت گام به گام )
پاسخگویی به سوالات درس اول کتاب فارسی دهم چشمه صفحه ۱۰، ۱۳، ۱۵، ۱۶ با دانشچی همراه باشید.
جواب سوالات فارسی دهم درس اول چشمه ( پاسخ گام به گام )
شعر «به نام کردگار» ص ۱۰
دانش‌آموز عزیز برای خواندن معنی شعر «به نام کردگار» در سایت دانشچی بر روی لینک زیر ضربه بزنید.
شعر «چشمه» ص ۱۳
دانش‌آموز عزیز برای خواندن معنی شعر «چشمه» در سایت دانشچی بر روی لینک زیر ضربه بزنید.
کارگاه متن‌پژوهی درس اول ص ۱۵
قلمرو زبانی ص ۱۵
۱- معنای واژه‌های مشخّص شده را با معادل امروزی آنها مقایسه کنید.
در بن این پرده نیلوفری کیست کند با چو منی همسری؟
📗 پاسخ: کلمه «همسری» در این بیت به معنی «برابری، هم‌سنگ بودن» آمده است اما امروزه این کلمه به معنای «ازدواج» به کار می‌رود.
راست به مانند یکی زلزله داده تنش بر تن ساحل، یله
📗 پاسخ: کلمه «راست» در این بیت به معنی «درست، به‌عینه» آمده است امروزه این کلمه در چند معنا کاربرد دارد: «مستقیم، مقابل کج»، «مقابل دروغ» و «دارای رفتار درست».
۲- بیت زیر را بر اساس ترتیب اجزای جمله در زبان فارسی، مرتّب کنید.
«گشت یکی چشمه ز سنگی جدا غلغله‌زن، چهره‌نما، تیزپا»
📗 پاسخ: یکی چشمه [نهاد]، غلغله‌زن، چهره‌نما، تیزپا [هر سه کلمه قید]، ز سنگی [متمّم قیدی] جدا [مسند] گشت [فعل اسنادی].
قلمرو ادبی ص ۱۵
۱- هر یک از بیت‌های زیر را از نظر آرایه‌های ادبی بررسی کنید.
چون بگشایم ز سر مو، شکن ماه ببیند رخ خود را به من
📗 پاسخ:
چشمه مثل آینه است ← تشبیه
سر، مو، رخ ← مراعات نظیر
شکن از مو گشادن ← کنایه (صاف شدن و آرام روان شدن چشمه)
چشمه موهای خود را صاف کند ـ ماه رخ خود را ببیند ← تشخیص
گه به دهان، بر زده کف، چون صدف گاه چو تیری که رود بر هدف
📗 پاسخ:
چشمه مثل صدف است ـ چشمه مثل تیر است ← تشبیه
تیر، هدف ← مراعات نظیر
کف به دهان برزدن ← کنایه (خشمگین شدن ـ هیجانی شدن)
صدف کف بر دهان بزند ← تشخیص
صدف و هدف ← جناس ناهمسان
۲- با توجّه به شعر نیما، «چشمه» نماد چه کسانی است؟
📗 پاسخ: انسان‌هایی که از نظر علم و دانش ضعیف هستند و پیوسته خودشان و اطراف خودشان را می‌نگرند، بنابراین اندیشه‌ای بسیار محدود دارند، آنها مغرور، خودبزرگ‌بین و همواره مشغول ستایش خویش هستند. اما روزی با واقعیت روبه‌رو می‌شوند و ناچیز بودن علم و اندیشه خویش را درمی‌یابند و فرصت‌هایی را که برای علم‌آموزی در اختیار داشتند را از دست رفته می‌بینند.
۳- آمیختن دو یا چند حس و یا یک حس با پدیده‌ای ذهنی (انتزاعی)، در کلام را «حس‌آمیزی» می‌گویند.
نمونه‌ای از کاربرد این آرایۀ ادبی را در سرودۀ نیما بیابید.
📗 پاسخ: شیرین‌سخنی ← «شیرینی» امری چشیدنی و «سخن» امری شنیدنی است پس شاعر قوای چشایی و شنوایی را به هم آمیخته است.
۴- در شعر این درس، دو نمونه «مَجاز» بیابید و مفهوم هر یک را بنویسید.
📗 پاسخ:
سر و دوش در مفهوم مجازی همه هستیِ چشمه.
پرده نیلوفری در مفهوم مجازی آسمان.
گوش در مفهوم مجازی شنیدن.
قلمرو فکری ص ۱۶
۱- پس از رسیدن به دریا، چه تغییری در نگرش و نحوه تفکّر «چشمه» ایجاد شد؟
📗 پاسخ: وقتی عظمت و شکوه دریا را دید، ناچیزی خودش را دریافت و فهمید، جهان بزرگ‌تر و شگفت‌انگیزتر از آن است که او فکر می‌کرد، ترس تمام فکر او را پر کرد، می‌خواست خودش را از آن حادثه‌ای که به سرعت به سویش می‌رفت دور کند، اما آنقدر شگفت‌زده شده بود که آن‌همه غرور و شیرین زبانی به سکوت و خاموشی تبدیل شد.
۲- معنی و مفهوم بیت زیر را به نثر روان بنویسید.
«نعره برآورده، فلک کرده کر دیده سیه کرده، شده زهَره در»
📗 پاسخ: دریا فریاد می‌کشید به طوری که از صدایش گوش فلک کر شده بود، چشمانش از شدت غضب سیاه شده بود به طوری که چشمه را می‌ترساند.
۳- سرودۀ زیر از سعدی است، محتوای آن را با شعر نیما مقایسه کنید.
یکی قطره باران ز ابری چکید خجل شد چو پهنای دریا بدید
که جایی که دریاست من کیستم؟ گر او هست حقّا که من نیستم
چو خود را به چشم حقارت بدید صدف در کنارش به جان پرورید
بلندی از آن یافت کاو پست شد دَرِ نیستی کوفت تا هست شد
📗 پاسخ: شعر نیما درباره غرور و خودبزرگ‌بینی است. موجودی که خود را باارزش و دیگران را حقیر و ناچیز می‌شمرد، خود را می‌ستاید و نمی‌تواند فضیلتی در دیگران ببیند و آنقدر در این اندیشه پیش می‌رود که وقتی با حقیقت روبه‌رو می‌شود و ناچیزی خودش را درک می‌کند، فرصتی برای جبران و اصلاح اندیشه و رفتار خویش ندارد و فقط خاموش می‌شود.
شعر سعدی تواضع را بیان می‌کند. کوچک شمردن خود و احترام و اقرار به شکوه و عظمت عالم خلقت را می‌ستاید و سرانجام بزرگ شدن، اعتبار یافتن و ارزشمند شدن در اثر اتصال به سرچشمه وجود را بیان می‌کند.
گنج حکمت «پیرایه خرد» ص ۱۷
دانش‌آموز عزیز برای خواندن معنی متن «پیرایه خرد» در سایت دانشچی بر روی لینک زیر ضربه بزنید.
جواب درس‌های بعدی فارسی دهم دانلود PDF کتاب فارسی دهم
بهترین سایت عالی 🎈