فارکس چیست؟ و مختصر در مورد آن

همه چیز در مورد فارکس

فارکس چیست؟

واژه فارکس (به انگلیسی: FOREX) از دو کلمه Foreign Exchange تشکیل شده است. معنی فارکس تبادل ارزهای خارجی بوده و ساده‌ ترین تعریف برای کلمه فارکس تبدیل یک ارز به ارز دیگر می باشد که مقداری از این تبادل برای خرید و فروش کالا و یا خدمات شرکت ها و دولت ها، هزینه های سفر و خرید جهانگردان و یا سرمایه گذاری اشخاص و بنگاه ها در کشور مورد استفاده قرارمی‌گیرد.

البته بیشتر تبادل های ارزی با هدف کسب سود از تفاضل قیمت خرید و فروش انجام می گیرد. لازم به ذکر می باشد، معاملات فارکس بطور فرابورس الکترونیکی (OTC) انجام می شوند که به معنای آن است که تمام معاملات از طریق کامپیوتر توسط معامله گران و دیگر فعالان بازار در سرتاسر جهان انجام می شوند.

تاریخچه فارکس

تاریخچه فارکس از آنجایی آغاز می شود که تا پیش از جنگ جهانی اول سیستم استاندارد طلا مورد استفاده کشورها قرار می گرفت، که براساس این سیستم ارزش هر ارز به میزان طلایی بستگی داشت که پشتوانه آن بود.

به طور مثال ارزش هر اونس طلا برابر ۶.۵ دلار آمریکا و ۳.۱۷ پوند انگلستان بوده است، در نتیجه قیمت هر پوند انگلیس برابر ۲.۰۵ دلار محاسبه می شده است.در قالب این سیستم، نرخ ارز کشورها دارای ثبات نسبی بود ونوسانات زیادی صورت نمی پذیرفت اما با آغاز جنگ جهانی اول این سیستم دیگر کارایی نداشت و کشورها تا پایان جنگ جهانی دوم از نظام های ارزی متفاوتی برای حفظ ارزش پول ملی استفاده می کردند.

در سال ۱۹۴۴ در نیوهمپشایر آمریکا و در هتلی بنام برتون وودز کنفرانسی با حضور نمایندگان۴۵ کشور جهان تشکیل گردید، که براساس نتایج جلسه، مقررگردید بانک جهانی بدلیل بی ثباتی اقتصاد بین الملل اقدام به تعیین نرخ ثابت برابری ارزها نماید و از سوی دیگر دلار آمریکا بعنوان رابط سایر ارزها با طلا تعیین شد.

از این رو ارزش هر اونس طلا ۳۵ دلار تعیین شد و دلار آمریکا معیار تعیین ارزش سایر ارزها قرار گرفت. سیستم فوق ثباتی بیست ساله در اقتصاد جهانی ایجاد کرد که سرانجام در دهه ۷۰ از هم فروپاشید.

در سال ۱۹۶۷ بانکی در شیکاگو از دادن وام به صورت پوند به یک استاد دانشگاه به نام میلتون فریدمن خودداری کرد زیرا وی قصد داشت از این وام برای سلف خریدن پول کشور انگلستان استفاده کند . فریدمن که می‌دانست پوند در مقابل دلار ارزش بسیار بالاتری دارد قصد داشت آ ن را بفروشد و بعد از آن‌که قیمت آن نزول کرد ، دوباره آن را جهت بازپرداخت به بانک بخرد و به این وسیله در زمان اندکی سود ببرد.

خودداری بانک از دادن این وام بر اساس توافق‌نامه برتن وودز بود که ۲۰ سال پیّش از آن به تصویب رسیده بود. بر اساس این توافق‌نامه نرخ پول ملی هر کشور در برابر دلار ثابت بود و برای دلار نرخ ۳۵ دلار در مقابل هر انس طلا تعیین شده بود هدف توافق‌نامه برتن وودز که از سال ۱۹۴۴ به اجرا درآمد ایجاد ثبات بین‌المللی پولی با جلوگیری از به جریان افتادن پول بین کشورها و محدود ساختن سوداگری با پول دیگر کشورها بود . قبل از این توافق‌نامه، پایه ارز طلا بر سیستم اقتصاد بین‌المللی حاکم بود.

در سال ۱۹۷۱ آقای نیکسون رییس جمهور وقت آمریکا رابطه دلار و طلا را قطع نمود و بدین ترتیب ارزش دلار به عرضه و تقاضای جهانی وابسته شد.در همان سال توافقنامه ای مشابه با برتون وددز بنام اسمیت سونیان امضا شد که براساس آن نوسانات محدودی برای ارزها مجاز شمرده شده بود. در سال ۱۹۷۲ کشور های اروپایی برای فرار از وابستگی به دلار آمریکا دست به امضای توافقنامه ای زدند که طی آن نرخ ارز کشورهای امضا کننده تا میزان ۲۵/۲% اجازه نوسان یافت.

در نهایت هر دو توافقنامه فوق لغو شدند و نظام ارز شناور از سال ۱۹۷۴ با امضای توافقنامه جاماییکا رسما مورد پذیرش قرار گرفت و از آن پس کشورها اجازه یافتند تا نظام ارزی دلخواه را انتخاب نمایند. در سال۱۹۷۸ کشورهای اروپایی مجددا در جهت کاهش تسلط دلار آمریکا اقدام نمودند و نهایتا سیستم پولی واحد اروپا یا EMS را بنا نهادند.

از سال ۱۸۷۶ تا جنگ جهانی اول، پایه ارز طلا باعث ایجاد فاز جدیدی در ثبات قیمت‌ها شد چرا که قیمت طلا پشتیبان پول بود. این سیستم موجب شد سنت صدها ساله پادشاهان و فرمانروایان که ارزش پول را خودسرانه پائین می‌آورند و باعث ایجاد تورم می‌شدند منسوخ شود.

اما توافق ‌نامه برتن وودز (Bretton Woods) و پایه ارز طلا سیستمهای بی ایرادی نبودند هنگامی که یک اقتصاد به قدرت می رسید، شروع به واردات سنگین از کشورهای دیگر می کرد تا آنجا که ذخایر طلایی که پشتوانه پول آن اقتصاد بود، ته می کشید در نتیجه این امر از عرضه پول کاسته شده و نرخ بهره افزایش می یافت و فعالیت های اقتصادی به حدی پایین می‌آمد که به رکود می انجامید در نهایت قیمت کالا به پائین ترین سطح خود می‌رسید و کشورهای دیگر را ترغیب می‌کرد برای خرید بی ‌حساب و کتاب به آنها هجوم آورند. در نتیجه با تزریق طلا به اقتصاد دوباره عرضه پول افزایش یافته ،نرخ های بهره کاهش می یافت و دوباره اقتصاد ثروتمندی به وجود می‌آمد.

این فرایند رونق ـ نزول اقتصادی در زمان سلطه پایه ارز طلا ادامه داشت تا آن‌که وقوع جنگ جهانی اول باعث توقف گردش تجارت و مانور آزادانه طلا شد .پس از دو جنگ جهانی توافق‌ نامه برتن وودز به تصویب رسید و کشورهای امضا کننده موافقت کردند با سود اندکی ارزش پول خود را در برابر دلار و همچنین نرخ معادلی را برای طلا ثابت نگهدارند. این کشورها مجاز نبودند ارزش پول خود را برای منافع تجاری پائین آورند و در صورت انجام چنین امری فقط می‌توانستند حداکثر ۱۰ درصد از ارزش پول خود بکاهند.

در دهه پنجاه میلادی حجم روزافزون تجارت بین المللی منجر به جابجایی سرمایه های انبوهی شد که حاصل ساخت و سازهای پس از جنگ بود این کار باعث بی ثباتی نرخ‌های ارزی تعیین شده در توافق‌نامه برتون وودز شد.

سرانجام در سال ۱۹۷۱ این موافقت نامه باطل شد و دیگر دلار امریکا قابل تبدیل به طلا نبود. تا سال ۱۹۷۳ شناوری ارزهای کشورهای مهم صنعتی بیشتر شد و عمدتا عرضه و تقاضای بازار معاملات ارز قیمت آنها را تعیین می کرد در طول دهه ۷۰ میلادی قیمت ها روزانه در حال تغییر بودند.

با حجم سرعت و ناپایداری روز افزون که منجر به ایجاد ابزار جدید مالی بی قانونی بازار و آزاد شدن تجارت شد در دهه ۸۰ میلادی خروج سرمایه ها از مرزها با پیدایش رایانه و تکنولوژی تسریع و باعث گسترش بازار به آسیا ، اروپا و امریکا شد.

پس از آن بانک‌ها که به لحاظ ماهیت بانکی خود همیشه درگیر جریان ارزهای خارجی بودند به فکر مدیریت منابع ارزی خود افتادند و به همین جهت یک جریان بین بانکی را بوجود آوردند تا بواسطه آن بتوانند ارزهایی را که فکر می‌کردند در آینده ارزش بیشتری خواهند داشت را تهیه و آنهایی را که فکر می‌کردند ارزش خود را از دست خواهند داد بواسطه این جریان بفروشند لذا به خاطر این‌که هر بانکی استراتژی خاص خود را دنبال می‌کرد جریانی بنام جریان تبادل ارزهای خارجی ایجاد گردید.

معاملات ارزی از حدود روزانه ۷۰ میلیارد دلار در دهه ۸۰، دو دهه بعد به روزانه ۱.۵ تریلیون دلار افزایش یافت . یکی از عوامل عمده تسریع یافتن تجارت ارز گسترش سریع بازار یورو به دلار بود، جایی که دلار آمریکا در بانک‌های خارج از آن کشور به سپرده گذاشته می شود. به همین ترتیب در بازارهای اروپایی دارائیهای به غیر از ارز کشور مربوطه سپرده گذاری می شود . بازار یورو به دلار ،اولین بار در دهه ۵۰ به وجود آمد. زمانی که درآمد نفت روسیه که به دلار بود، از ترس آنکه توسط قانون گذاران امریکا بلوکه شود، خارج از آن کشور به سپرده گذاشته شد.

این کار سرمایه برون مرزی عظیمی را از کنترل مقامات امریکا خارج کرد . سپس دولت امریکا قوانینی وضع کرد تا وام دادن به خارجیان را محدود کند. بازارهای اروپایی جاذبه خاصی داشتند چرا که مقررات کمتر و بازده بیشتر داشتند.

از اواخر دهه ۸۰ به بعد شرکتهای امریکایی شروع به گرفتن وام از کشورهای آن سوی آب کردند و بازارهای اروپایی را مکان سودمندی برای کنترل نقدینگی ، گرفتن وامهای کوتاه مدت و تامین مالی واردات و صادرات یافتند. لندن بازار عمده برون مرزی بوده و هست. در دهه ۸۰ میلادی وقتی بانکهای انگلیس برای حفظ موقعیت راهبرانه خود در تجارت جهانی شروع به وام دادن دلار به عنوان جایگزینی برای پوند کردند ، به یک مرکز کلیدی در بازار یورو به دلار مبدل شدند.

بازار فارکس در ابتدا محل تعامل بانک های مرکزی بود، اما تحولات فوق و کاهش نقش دولت ها در اقتصاد سبب گردید بانک های تجاری، شرکت های تجاری، کارگزاران و بورس بازان نیز در این بازار حضور یابند وسرانجام در سال ۱۹۹۳، کشورهای اروپایی با افزایش دامنه تغییرات ارزها تا ۱۵%، زمینه حضور معامله گران خرد را فراهم نمودند. از سویی با پیشرفت فناوری اطلاعات ابزارهای لازم جهت انجام معاملات در فضای مجازی (اینترنت) در اختیار معامله گران فوق قرار گرفت، بطوری که امروز شاهد گسترش بکارگیری این فناوری در بازار فارکس می باشیم.

معامله در فارکس

با توجه به پیشرفت علوم ارتباطی و در همین راستا شبکه جهانی اینترنت هم اکنون اشخاص نیز می توانند کاملا در شرایط یکسان با سفته بازان، شرکت های سرمایه گذاری و … به واسطه کارگزاران (Brokers) که از طریق شبکه الکترونیکی به بانک متصل می شوند و در هر لحظه نرخ ارزها را از بانک های مختلف جمع آوری می کنند و با اتصال به نرم افزار معاملاتی اختصاصی خود (Platform) که در اختیار مشتریان خود نیز قرار داده اند نرخ ارزها را از شبکه اینترنت به نرم افزار معاملاتی مورد نظر ارسال نموده و مشتریان نیز سفارش خود را از طریق همان نرم افزار به کارگزار مربوطه منتقل می نمایند تا معامله در فارکس انجام شود.

در واقع می توان گفت که عامل واسطه بین معامله گران شخصی (Traders) و بازار، کارگزار می باشد و مهمترین نقش کارگزار نیز انتقال سفارشات معاملاتی فرد معامله گر به بازار جهانی می باشد.

بنابراین برای انجام معاملات در بازار ارز انتخاب یک کارگزار الزامی می‌باشد. برای انجام معاملات ارزی مشتری بایستی با کارگزار مورد نظرش قرارداد بسته و مبلغ مورد نظر خود را به عنوان سپرده به شماره حسابی که کارگزار مشخص می کند واریز نماید.

این سپرده در واقع پشتوانه انجام معاملات می باشد و به نام خود مشتری گشایش می شود، سپس کارگزار نام کاربری و شماره رمز ورود (Password , login name) به حساب معاملاتی گشایش شده را به مشتری می دهد تا به وسیله آن مشتری بتواند از طریق نرم افزار معاملاتی که در اختیارش قرار داده است و از طریق شبکه اینترنت به حساب معاملاتی خود دسترسی پیدا نموده و به راحتی به انجام معاملات ارزی مبادرت نماید و هر گونه تغییری (حسابرسی سود و ضرر، و وضعیت سرمایه و … ) که در اثر انجام معاملات ارزی حاصل شود را به صورت همزمان در بخش حسابداری نرم افزار معاملاتی خود که شامل موارد زیر می‌باشد ملاحظه نماید:

• نوع ارز مورد معامله
• قیمت انجام شده معامله
• سایز یا حجم معامله
• تعیین نوع عملیات (خرید یا فروش)

و بر اساس این متغیرها کارگزار اقدام و در ازای این خدمات کارمزد معاملاتی (Spread) دریافت می کند. فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی در فارکس در ۵ مورد مصداق پیدا می کند:

۱- معامله گری

۲- عملیات بروکری

۳- نمایندگی بروکر

۴- آموزش

۵- فروش سیگنال و اکسپرت

زمان بازار تبادل ارز (فارکس)

زمان بازار تبادل ارز هر دوشنبه با باز شدن شرقی‌ ترین بانک‌ های دنیا آغاز به کار می‌کند. این بانک ‌ها شروع به معامله ارز و در نتیجه آن استخراج نرخ برابری ارزها نموده و معامله‌ گران در دیگر نقاط جهان نیز در صورت تصمیم به معامله در آن هنگام (که طبیعتا در آن هنگام خارج از ساعت کاری می‌باشند) بایستی معاملات خود را براساس این نرخ ها انجام دهند در ادامه بانک‌ها و دیگر موسسات مالی کشورهای آسیایی این پروسه را ادامه داده تا این چرخه به بانک‌های اروپا و ایالات متحده آمریکا برسد. البته در هنگام بازگشایی بازار ایالات متحده آمریکا، بازارهای آسیایی روز کاری خود را به پایان رسانیده‌اند. این چرخه زمانی، پنج روز هفته بدون یک ثانیه توقف تا جمعه شب ادامه دارد.

به تعبیری دیگر این بازار در پی خورشید به دور زمین می‌چرخد. هر روز کاری، ابتدا در شرقی‌ترین بازارها (مهمترین مراکز اقیانوسیه و آسیا بترتیب زمان بازگشایی: ولینگتون، سیدنی، توکیو، هنگ کنگ و سنگاپور می‌باشند) آغاز شده و با گذشت چند ساعت و در حالی که برخی بازارهای مالی آسیا هنوز در حال فعالیت می‌باشند، فعالیت بانک‌ها و مراکز مالی در خاورمیانه آغاز شده و در ساعات پایانی بازار توکیو، برخی از بازارهای اروپای شرقی و سپس دیگر مناطق اروپا آغاز به کار می‌کنند.

به همین ترتیب در میانه ساعات کاری اروپا، تجارت در نیویورک و دیگر مراکز مالی مهم در آمریکا آغاز می‌شود. سرانجام این چرخه با پایان یافتن ساعت کاری ایالات متحده آمریکا کامل گردیده و مجددا منطقه آسیا روز دیگر و نیز به دنبال آن فعالیت خود را آغاز می‌نماید و این پروسه همه روزه (به جز تعطیلات آخر هفته یعنی شنبه و یکشنبه) تکرار می‌شود.

این بازار در ساعت ۱:۳۰ بامداد دوشنبه به وقت تهران در نیوزلند آغاز و در ساعت ۱:۳۰ بامداد روز شنبه به وقت تهران در غرب آمریکا بسته می‌شود. البته ساعات ذکر شده می‌تواند بسته به قوانین کارگزاری‌های مختلف اندکی تغییر داشته باشد. همچنین ساعات کاری پلت ‌فرم‌های معاملاتی نیز تابع تغییرات تابستانه و زمستانه ساعات کشور میزبان سرویس دهنده کارگزاری است.

برای خواندن مطالب دانستنی کلیک کنید.

معنی فارکس _ دانشچی