تحقیق در مورد ایجاد شبنم صبحگاهی روی گیاهان

آشنایی با شبنم و نحوه ی تشکیل آن

شبنم چیست و چگونه بوجود می آید؟

شبنم قطره‌ای کوچک از آب است که در شب‌های مرطوب بر روی گیاهان ظاهر می‌گردد. واژهٔ ژاله که امروزه مترادف شبنم به کار می‌رود، در قدیم علاوه بر شبنم به معنی تگرگ هم بود. علت پدید آمدن شبنم بدان جهت است ، که هوا غالباً شب‌ها رو به سردی می‌رود مولکول‌های هوا زودتر از ذرات بخار آب اشباع می‌گردند و دو عامل اشباع نسبی و برودت موجب می‌شوند که ذرات بخار آب تبدیل به قطره‌های ریز آب شود و بر سطح گیاهان قرار گیرند. شبنم باعث می‌شود تا گیاهان رطوبت خود را از دست نداده و شاداب بمانند .

نحوه شکل‌گیری شبنم را می‌توان با یک آزمایش ساده مشاهده کرد. لیوانی را روی میز قرار دهید. مقداری یخ یا آب یخ داخل آن بریزید. پس از مدتی متوجه قطرات ریزی بر روی سطح خارجی لیوان خواهید شد. این قطرات در اثر متراکم شدن بخار آب موجود در هوا به وجود می‌آیند. دقیقاً به همین ترتیب، وقتی در طول شب گیاهان و درختان سرد می‌شوند، بخارآب موجود در هوا به شکل شبنم بر روی آنها متراکم می‌شود.

شبنم، وقتی آسمان صاف است، بیشتر و زمانی که هوا ابری است، کمتر تشکیل می‌شود. تبخیر آب، شب‌هایی که آسمان صاف است، بیشتر است. در طول شب، وقتی بخار آب موجود در هوای گرم با سطح سرد اجسامی مانند برگ گیاهان، سنگ‌ها و غیره برخورد می‌کند، به صورت قطرات ریز آب متراکم می‌شود. این قطرات ریز آب، همان شبنم‌اند.

در چنین شب‌هایی، سطح گیاهان و درختان نیز سردتر می‌شود؛ در نتیجه شبنم بیشتری به وجود می‌آید. ولی وقتی هوا ابری است سطح گیاهان در طول شب سرد نمی‌شود؛ به همین دلیل شبنم کمتری تشکیل می‌شود. ساعاتی پس از طلوع خورشید قطرات شبنم بخار می‌شوند و از بین می‌روند.

حتماً بارها در ساعات اولیّه صبح متوجه وجود قطرات ریزآب بر روی گیاهان و درختان شده‌اید که مانند مروارید می‌درخشند. به این قطرات، شبنم می‌گویند. بسیاری از مردم فکر می‌کنند شبنم نیز مانند باران در طول شب از آسمان بر زمین می‌بارد. ولی این‌طور نیست.

نقطه شبنم

دمای نقطه شبنم دمایی است که هوای مرطوب برای آنکه نسبت به سطح آب به حد اشباع برسد، بایستی تا آن دما سرد شود. در این فرآیند فشار هوای مرطوب P و نسبت اختلاطr ثابت می‌ماند. باید توجه داشت که در این فرآیند فشار هوا ثابت می‌ماند و هیچ بخار آبی به نمونه هوا اضافه نشده و یا از آن برداشت نمی‌شود.

بنابراین نسبت اختلاط هوا ثابت می‌ماند. ولی به هر حال هوا در دمای نقطه شبنم به حد اشباع می‌رسد و بنابراین مقدار نسبت اختلاط مساوی با نسبت اختلاط اشباع در این دما می‌شود. سرد شدن نسبی لایه‌ای از هوا در نزدیکی زمین در هنگام شب ممکن است دمای هوا را تا حد نقطه شبنم برساند. از آن پس از سرد شدن باعث تراکم بخار آب می‌شود. در واقع این میان فرآیند اصلی تشکیل شبنم است.

اندازه گیری نقطه شبنم

برای اندازه گیری ابتدایی نقطه شبنم یک ظرف که جداره خارجی آن کاملا صیقلی باشد، اختیار کرده و مخلوط آب و یخ در آن قرار می‌دهیم. هرگاه روی جدار خارجی ظرف با هوای مورد نظر در تماس است. به تدریج ذرات بخار آب به صورت مایع (شبنم) پیدا شده، در دمای آب را بوسیله دماسنج تعیین می‌کنیم این دما درجه اشباع یا نقطه شبنم است.

دمای نقطه شبنم یخی (rf)

نقطه شبنم یخی دمایی است که هوای مرطوب و برای آنکه در مجاورت یخ اشباع شود بایستی تا آن دما سرد شود. در این فرآیند فشار هوای مرطوب p و نسبت اختلاطهای r ثابت می‌ماند.

پیشنهادی: با پدیده میعان بیشتر آشنا شوید!