دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
مکه چگونه فتح شد؟ 🕋
ماجرای فتح مکه در سال هشتم هجری قمری پس از آنکه قریش پیمان حدیبیه را نقض کرد اتفاق افتاد که در پی آن مشرکان قریش از جمله ابوسفیان اسلام را پذیرفتند. عفو عمومی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در فتح مکه با شعار «اَلْیَوم یَومُ الْمَرحَمَه» یعنی «امروز روز گذشت و رحمت است»، یکی از مهم‌ترین الگوهای رفتاری پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است که نشان از رحمت و سعه صدر ایشان در برابر دشمنان اسلام دارد.
علت فتح مکه
مکه سرزمینی بود که از زمان حضرت آدم و ابراهیم علیهما السلام به‌عنوان پایگاه توحید و یگانه‌پرستی معرفی شده بود، اما در زمان پیامبر اسلام به پایگاه بت‌پرستی و شرک تبدیل شده بود.
بعد از جنگ بدر، احد و خندق، در ماه ذیقعده سال ششم هجری پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به همراه عده‌ای از انصار و مهاجرین برای انجام مراسم عمره راهی مکه شدند و در روستای حدیبیه در نزدیکی مکه توقف کردند، احرام بستند و با شترهایی که برای قربانی به همراه آورده بودند، آماده حرکت به سمت مکه شدند.
با اینکه مسلمانان فقط برای عبادت آمده بودند، مشرکان مانع حرکت آنان به سمت مکه شدند و بعد از کشمکش و گفت‌وگوی فراوان تصمیم بر این شد که قرارداد صلحی بین طرفین امضا شود که این پیمان به «صلح حدیبیه» معروف شد. یکی از مواد این پیمان این بود که ده سال بین طرفین امضاکننده، صلح برقرار باشد، جنگی صورت نگیرد و امنیت مردم تأمین گردد.
بعد از آن، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود که در همان سرزمین حدیبیه مسلمانان شترها را قربانی کنند و سر بتراشند و از احرام بیرون آیند و به مدینه بازگردند.
دو سال بعد یعنی در سال هشتم هجری یکی از قبیله‌های امضاکننده صلح حدیبیه به قبیله دیگر حمله کرد و این پیمان نقض شد. وقتی خبر نقض پیمان منتشر شد، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تصمیم گرفت به مکه که آن روز به مرکز کارشکنی‌ها تبدیل شده بود حمله کند و شهر را از نشانه‌های شرک و بت‌پرستی پاک کند.
مکه چگونه فتح شد؟
ابوسفیان به نمایندگی از هم‌پیمانان صلح حدیبیه برای عذرخواهی به خاطر نقض پیمان به مدینه رفت ولی عذرش پذیرفته نشد.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله که برای فتح مکه تصمیم قاطع گرفته بود، اعلام بسیج عمومی کرد، مسلمانان با اشتیاق دعوتش را پذیرفتند و طولی نکشید که ده هزار سرباز آماده حرکت به سوی مکه شدند.
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله برای این جنگ روش بی‌اطلاع نگه‌داشتن و غافلگیر کردن دشمن را در پیش گرفت و به یارانش توصیه کرد که مراقبت کنند دشمنان از موضوع حمله باخبر نشوند، لذا مشرکان و جاسوسان مکه وقتی از خبر جنگ مطلع شدند که سپاه اسلام به چند کیلومتری مکه رسیده بود.
آنان که توان مقابله نداشتند، گرفتار وحشت، نگرانی و سرگردانی شدند و هیچ مقاومتی از خود نشان ندادند، تسلیم شدند و سپاه اسلام بدون جنگ و خون‌ریزی، در کمال عزت و قدرت وارد شهر شد.
بعد از فتح مکه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله روبه‌روی در کعبه ایستاد و بعد از حمد و ستایش خداوند، به طواف کعبه و شکرگزاری از خداوند پرداخت، سپس برای مردم سخنرانی فرمود و بعد از آن، با شکستن بت‌ها، کعبه و اطراف آن را از هرچه مظهر شرک و بت‌پرستی بود، پاک کرد و بالاخره اعلام عفو عمومی کرد.
این عفو، بخشش و رأفت عمومی شامل حال همه افراد به جز چند نفر که دلیل خاصی داشت شد و از ثمرات آن این بود که بسیاری از جوانان قریش در چند روزی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و یارانش در مکه حضور داشتند اسلام را پذیرفتند و با پیوستن به مسلمانان، تعداد سپاهیان اسلام به دوازده هزار نفر افزایش یافت.
طلقاء چه کسانی بودند؟
کسانی که عفو عمومی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله شامل حالشان شده بود به «طلقاء» یعنی «آزادشدگان» معروف شدند.
سوره‌ای که به فتح مکه اشاره دارد
در مورد سوره‌ای که به فتح مکه اشاره دارد به دو مورد می‌توان اشاره کرد:
۱- خداوند متعال در آیه ۸۵ سوره قصص می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِی فَرَضَ عَلَیک الْقُرْآنَ لَرَادُّک إِلَى مَعَادٍ»
ترجمه: «همانا کسی که قرآن را بر تو فرض کرد، بازمی‌گرداند تو را به زادگاهت».
هنگامی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به دستور خداوند تصمیم به هجرت از مکه به مدینه گرفت تا به تبلیغ دین اسلام بپردازد و قدرت و نیروی اسلام را گسترش دهد، حلقه محاصره دشمنان را شکست و از مکه خارج شد و در نزدیکی مکه به خاطر دور شدن از زادگاهش اندوهگین شد.
خداوند به پیامبرش وعده داد که همان کسی که قرآن را بر تو نازل کرد، تو را به زادگاهت باز خواهد گرداند و این وعده چند سال بعد در روز فتح مکه همراه با سپاهی نیرومند و پیروزی اسلام بر کفر تحقق یافت.
۲- در سال ششم هجری هنگامی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و یارانش بعد از صّّّلح حدیبیه به سمت مدینه حرکت می‌کردند، سوره فتح نازل شد. در آیه اول آن آمده است: «إِنَّا فَتَحْنَا لَک فَتْحًا مُبِینًا»
ترجمه: «همانا ما برایت فتح آشکاری فراهم کردیم!»
براساس نظر بعضی از مفسرین منظور از «فتح مبین» و «پیروزی آشکار» در این آیه شریفه «فتح مکه» است.
از طرفی در سال ششم هجری پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله رؤیایی در مورد انجام مناسک حج عمره دیدند و وقتی مشرکان از ورود ایشان به مکه جلوگیری کردند برای عده‌ای سؤال شد که چرا رؤیای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تحقق نیافت؟
خداوند در آیه ۲۷ سوره فتح می‌فرماید: «لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ…»
ترجمه: «به درستی آنچه خداوند در عالم خواب به پیامبرش نشان داد راست است؛ مسلماً شما به خواست و اراده خداوند وارد مسجدالحرام می‌شوید…»
و این آیه پاسخی برای پرسش این افراد بود.
سخن پایانی
فتح مکه پیروزی بزرگی برای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و گسترش اسلام به شمار می‌رود به طوری که بعد از آن تقریباً تمام جزیرة العرب اسلام را پذیرفتند. عفو عمومی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله پیام رحمت و بخشش برای تمام انسان‌ها داشت، درگیری‌های طولانی را پایان داد و وحدت بین قبایل بیشتر شد و به نفوذ و گسترش اسلام در سطح عربستان و مناطق دیگر کمک کرد.
سوره فتح که چهل و هشتمین سوره قرآن است و همچنین آیه ۵۸ سوره قصص در مورد فتح مکه نازل شده است که در این آیات شریفه خداوند مدت‌ها قبل وعده فتحی بزرگ و پیروزمندانه را به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و مسلمانان می‌دهد.
تحقیق در مورد پیامبران اولوالعزم
