تحلیل عمودی صورت مالی چیست؟

تحلیل صورت‌های مالی – تحلیل عمودی – تحلیل افقی

یکی از مهمترین گزارشاتی که هر شرکتی ارائه می‌کند صورت مالی است. روش‌های مختلفی برای تجزیه و تحلیل صورت مالی شرکت‌ها وجود دارد که به کمک آن می‌توان از اطلاعات داخل آن، به یک نتیجه گیری درباره وضعیت شرکت در بازه زمانی خاصی دست یافت.

در این مطلب به طور کامل به بررسی تحلیل عمودی صورت‌های مالی پرداخته و ضمن معرفی مزایا و معایب آن، تفاوت آن را با تحلیل افقی بیان می‌کنیم.

مقدمه‌ای بر تحلیل عمودی

برای تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها روش‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام می‌تواند مزایا و معایبی داشته و اطلاعاتی مفیدی را بدست آورد.

در تحلیل عمودی به جای اینکه مقایسه در یک بازه زمانی انجام شود، آیتم‌های مختلف موجود در صورت مالی، نسبت به با ارزش‌ترین آیتم ارزش‌گذاری می‌شوند.

به کمک تحلیل عمودی این امکان فراهم می‌شود که بتوانیم به درصدی دست پیدا کنیم که آیتم‌های صورت مالی را به نسبت یکدیگر سنجیده و مقایسه کند.

نتایج بدست آمده از تحلیل عمودی کمک می‌کند که ارتباط مابین آیتم‌های مختلف صورت‌های مالی بهتر کشف شود. به معنای دیگر تحلیل عمودی باعث می‌شود که همبستگی مابین آیتم‌های صورت مالی مشخص شود.

نکته مهم درباره‌ی تحلیل صورت‌های مالی

نمی‌توانیم بگوییم که کدام یک از روش‌های تحلیل صورت مالی بهتر بوده و نسبت به دیگری مهم‌تر است؛ چرا که باید از همه روش‌های موجود مانند تحلیل افقی و تحلیل عمودی استفاده شود تا با در کنار هم قرار دادن اطلاعات بدست آمده از هر دو تحلیل، بتوان یک گزارش جامع از وضعیت شرکت بدست آورد تا بتوان بهتر برای آینده و مسیر شغلی که باید در پیش گرفت تصمیم گیری کرد.

اگر با مفهوم صورت‌های مالی آشنایی ندارید، برای درک بهتر این مفهوم ابتدا مقاله‌ی مربوط به صورت‌های مالی را مطالعه کنید.

روش محاسبه تحلیل عمودی

اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین کار در تحلیل عمودی، مشخص کردن آیتم یا آیتم‌های پایه است که باید ارزش دیگر آیتم‌ها به نسبت آن‌ها سنجیده شود. تفاوت اصلی تحلیل عمودی با تحلیل افقی در همینجا نمایان می‌شود. در تحلیل افقی ما ابتدا باید یک سال پایه را انتخاب می‌کردیم و سپس تمامی آیتم‌های موجود در صورت‌های مالی را نسبت به سال پایه می‌سنجیدیم، اما در تحلیل عمودی به جای انتخاب سال پایه شما باید آیتم (های) پایه را انتخاب کنید.

پس از محاسبه تحلیل عمودی، به یک عدد دست پیدا می‌کنید که به صورت درصدی بیان می‌شود و نشان دهنده ارزش آن آیتم به نسبت آیتم پایه است. با توجه به این ویژگی می‌توانیم بگوییم که تحلیل عمودی یک تحلیل هم مقیاس است که به اطلاعات بدست آمده از آن در مقایسه دو آیتم معنادار می‌شود.

انتخاب آیتم پایه

همانطور که اشاره کردیم، برای تحلیل عمودی شما باید ابتدا، آیتم پایه را مشخص کنید. در واقع ارزش آیتم پایه هنگام محاسبه درصد نسبت آیتم مورد نظر در صورت مالی، در مخرج کسر نوشته می‌شود.

به طور معمول در چندساله گذشته برای انجام تحلیل عمودی در ترازنامه، همیشه یا دارایی یا بدهی‌های شرکت به عنوان آیتم پایه انتخاب می‌شود. البته نمی‌توان گفت که برای انجام هر تحلیل عمودی باید شما از این دو مورد برای آیتم پایه استفاده کنید؛ بلکه ممکن است با توجه به شرایط مختلف و وضعیت هر شرکت، نیاز باشد که آیتم دیگری را به عنوان آیتم پایه انتخاب کنید.

در تحلیل عمودی صورت مالی سود و زیان، معمولا در اکثر اوقات میزان فروش شرکت به عنوان آیتم پایه انتخاب می‌شود و این مورد نیز مانند آیتم پایه صورت مالی ترازنامه قطعیتی ندارد و می‌توان با توجه به شرایط مختلف از آیتم‌های پایه دیگر نیز استفاده کرد.

در صورت مالی جریان وجوه نقد، معمولا جریان نقدی ناشی از عملیات به عنوان آیتم پایه انتخاب می‌شود که باز هم مانند دو مورد بالا قطعیتی در این موضوع نیست و می‌توان آن را با توجه به شرایط تغییر داد.

مزایای تحلیل عمودی

استفاده از تحلیل عمودی و بررسی صورت‌های مالی مختلف هر شرکت می‌تواند مزایای مختلفی داشته باشد که در ادامه به بررسی هر کدام می‌پردازیم:

سادگی این تحلیل

برخلاف دیگر روش‌های تحلیل، علی الخصوص تحلیل افقی، انجام تحلیل عمودی بسیار ساده و آسان است و پیچیدگی خاصی ندارد. این موضوع دلیلی شده است که تمایل به انجام تحلیل عمودی به نسبت سایر روش‌ها نیز بیشتر باشد.

برای یادگیری تحلیل افقی به صورت کامل وارد شوید. به همراه مثال و بررسی جزئیات

مقایسه آیتم‌ها نسبت به یکدیگر

همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم با توجه به اینکه در تحلیل عمودی، ارزش هر آیتم در صورت مالی، به نسبت مهمترین آیتم‌های آن سنجیده می‌شود شما به خوبی به اطلاعاتی دست پیدا می‌کنید که به کمک آن می‌توانید ارتباط آیتم‌های مختلف صورت مالی مشاهده کرده و مشخص شود که تاثیر آیتم با اهمیت بر کدام یک از آیتم‌های دیگر صورت مالی بیشتر بوده است.

تحلیل هم مقیاس

یکی از مزایای تحلیل عمودی، اطلاعات هم مقیاس آن است. نه تنها به کمک این روش شما می‌توانید آیتم‌های مختلف صورت مالی را به نسبت یکدیگر بسنجید، بلکه این امکان وجود دارد که شرکت‌های مختلف را نیز با یکدیگر مقایسه کنید. مزیتی که در در هیچ یکی از روش‌های تحلیل صورت مالی وجود ندارد.

معایب تحلیل عمودی

انجام تحلیل عمودی در کنار مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز هست اما این معایب باعث نمی‌شود که ما این روش را به طور کامل کنار گذاشته یا آن را منسوخ شده بدانیم؛ بلکه این روش هنوز که هنوز است در تمام دنیا در حال استفاده است.

تنها عیبی که برای تحلیل عمودی معرفی شده این موضوع است که، چون هیچ گونه استاندارد قابل تعریفی برای نسبت آیتم‌های مختلف ندارد و فقط اعداد بدست آمده هنگام مقایسه آیتم‌ها معناردار می‌شود، در نتیجه هیچ کمکی به صاحبان شرکت‌ها نمی‌کند که بتوانند تصمیمات درستی درباره آینده شرکت خود بگیرند.

انواع تحلیل عمودی

تحلیل عمودی صورت‌های مالی شرکت‌ها انواع مختلفی دارد که این موارد عبارتند از:

• تحلیل عمودی صورت سود و زیان
• تحلیل عمودی ترازنامه
• تحلیل عمودی صورت وجوه نقد

اطلاعات بدست آمده از تحلیل عمودی هر یک از صورت‌های مالی بالا، در کنار سایر روش‌های تحلیل، می‌تواند اطلاعات بسیار مفیدی را از وضعیت فعلی شرکت در اختیار قرار دهد.

مراحل تجزیه و تحلیل کارآمد صورت‌های مالی

به طور کلی شما برای تحلیل صورت مالی شرکت‌ها بخواهید از هر روشی علی الخصوص تحلیل عمودی استفاده کنید باید مراحل زیر را انجام دهید:

• شناسایی ویژگی اقتصادی صنعت شرکت
• شناسایی استراتژی‌های آینده شرکت
• بررسی و ارزیابی کیفیت صورت‌های مالی شرکت
• تحلیل کردن میزان سود و ریسک سرمایه‌گذاری شرکت در سال‌های گذشته
• صورت‌های مالی که پیش بینی می‌کنید را به صورت مکتوب گزارش کنید
• در آخرین مرحله باید تمامی فعالیت‌ها و گزارش فعالیت‌های شرکت را در کنار یکدیگر مورد ارزیابی قرار دهید.

اگر به مطالعه‌ی بیشتر و یادگیری صفر تا صدی این مفهوم یعنی تحلیل عمودی علاقه‌مند هستید، برای مطالعه‌ی بیشتر وارد شوید.

جمع‌بندی

روش‌های مختلفی برای تحلیل صورت‌های مالی وجود دارد، مانند تحلیل عمودی و تحلیل افقی. در این مطلب ما به طور کامل به بررسی تحلیل عمودی پرداختیم و ضمن آشنایی با این روش به بررسی مزایا و معایب و تفاوت‌های این روش با سایر روش‌ها علی الخصوص تحلیل افقی پرداختیم.