همه چیز درباره سنگ نگاره یا کتیبه
انسان امروزی سالها در پی شناخت گذشتگان و اجداد اولیهی خود تلاش بسیار نموده است. در میان کوهها، غارها، صحراها و جنگلها به دنبال ردپایی از تمدنهای قدیمی جستجو کرده است. از بین تمام نشانهها و آثار بر جا مانده از گذشتگان، یکی از بهترین سرنخها همیشه “سنگ نگارهها” بودهاند.
سنگ نگاره چیست؟
در قدم اول باید بدانیم سنگ نگاره چیست، تا به اهمیت آن پی ببریم. سنگ نگاره یا کتیبه در مجموع بزرگتری به نام “هنر صخرهای” جای میگیرد. سنگ نگاره به هر اثر ثبت شده بر روی سنگ اطلاق میشود که به دو گروه اصلی تقسیم میشوند:
– سنگ نگارههای نقاشی شده: معمولاً قدمت زیادی دارند زیرا اکثراً درون غارها به جای ماندهاند و از تاثیر آب و هوا و حوادث طبیعی به دور بودهاند. قدمت قدیمیترین سنگ نگارهها تا ۴۰ هزار سال تخمین زده شده است.
سنگ نگارههای حجاری شده: نه تنها درون غارها بلکه در فضای بیرونی مانند کوه ها،صحراها و جنگل ها به چشم می خورد. بدین سبب که این کنده کاری ها در فضای باز نیز قرار دارند، بیشتر دستخوش استهلاک و آسیب دیدگی و حتی از بین رفتن شده اند. سنگ نگارههای حجاری شده خود در دو حالت به چشم میخورند:
• حجاری های منفی: به کنده کاریهای فرورفته در سنگ گفته میشود که معمولاً نوشته ها و خطوط را در بر میگیرند.
• حجاری های مثبت: به آثاری گفته میشود که نقوش برجسته در آنها دیده میشود.
سنگ نگارهها از دید باستان شناسان
بعضی باستانشناسان معتقدند که این هنر بعد از دوران پارینه سنگی و در زمان پیشرفت تمدن بشر و ترک غارها و زندگی در صحراها و دشتها به وجود آمدهاند. قدمت اوج پیدایش این هنر را تقریباً تا ۱۵ هزار سال بیان میکند. اما بعضی از آثار به دست آمده ثابت میکند که پیدایش هنرهای صخرهای به پیش از دوران نوسنگی و مهاجرت انسانها از غارها بر میگردد.
اهمیت سنگ نگارهها
سنگ نگارهها در باستان شناسی یکی از معتبرترین نشانههای تمدن در هر اثر به شمار میروند. فرهنگ، نوع نگاه به زندگی، ابزار و میزان خلاقیت هر نسل و تمدنی را میشود از سنگ نگاره های مربوط به آن تمدن فهمید.
سنگ نگاره های پیدا شده در ایران
درصد طرحها و شکل های پیدا شده در سنگ نگارههای ایران به شرح زیر است:
* نقش بزکوهی در حالتهای گوناگون ۸۸%
* نقش انسان در حالت های گوناگون ۳ ٪
* حروف و نوشتار ۲%
* اسب ۲٪
* شتر ۱٪
* سگ، گربه، موش و گورخر ۱%
* قوچ گوزن ۱٪
* علائم هندسی ۱٪
* علائم ناشناخته و موجودات منقرض شده ۱٪