تفاوت دادگاه و دادسرا چیست؟

همه چیز درباره تفاوت دادگاه و دادسرا

در ادامه با تفاوت دادگاه و دادسرا آشنا می‌شوید. با دانشچی همراه باشید.

تفاوت دادگاه و دادسرا چیست؟

درک صحیح از ساختار و عملکرد دستگاه قضایی، برای هر شهروندی ضروری است. دو نهاد “دادگاه” و “دادسرا” به عنوان ارکان اصلی این دستگاه، در برقراری عدالت و رسیدگی به جرایم و دعاوی، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.

اما این دو نهاد چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند و هر کدام چه وظایفی را بر عهده دارند؟ در این مقاله، به بررسی عمیق و دقیق تفاوت‌های دادگاه و دادسرا، ساختار، وظایف و نکات مهم آنها می‌پردازیم و در خلال آن به سوالات شما نیز پاسخ خواهیم داد.

دادسرا: محل تحقیقات مقدماتی و تعقیب مجرمان

دادسرا به عنوان نهادی مستقل در قوه قضائیه، وظیفه اصلی “کشف جرم” و “تعقیب متهم” را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، دادسرا محلی است که در آن تحقیقات مقدماتی در مورد جرایم انجام می‌شود و در صورت وجود دلایل کافی، متهم به دادگاه معرفی می‌شود. دادسرا تحت نظر دادستان فعالیت می‌کند و شامل بخش‌های مختلفی مانند دایره بازپرسی، دایره دادیاری و … است.

وظایف دادسرا

• دریافت شکایات: دادسرا شکایات شاکیان را دریافت و ثبت می‌کند.

• انجام تحقیقات مقدماتی: بازپرس یا دادیار به عنوان نماینده دادستان، تحقیقات مقدماتی را در مورد جرم انجام می‌دهد. این تحقیقات شامل بازجویی از شاکی، متهم و شهود، معاینه محل جرم، جمع‌آوری مدارک و … است.

• صدور قرار تأمین کیفری: در صورتی که دلایل کافی برای اتهام متهم وجود داشته باشد، بازپرس یا دادیار قرار تأمین کیفری صادر می‌کند. قرار تأمین می‌تواند شامل بازداشت موقت، وثیقه، کفالت و … باشد.

• صدور کیفرخواست: پس از اتمام تحقیقات و در صورت وجود دلایل کافی برای مجرمیت متهم، دادستان کیفرخواست صادر و پرونده را برای رسیدگی به دادگاه ارسال می‌کند.

دادگاه: محل رسیدگی و صدور حکم

دادگاه نهادی است که وظیفه اصلی “رسیدگی به اتهامات” و “صدور حکم” را بر عهده دارد. دادگاه بر اساس کیفرخواست صادر شده توسط دادسرا و با حضور قاضی، نماینده دادستان، متهم و وکیل مدافع او، به پرونده رسیدگی می‌کند. پس از بررسی دلایل و مدارک موجود و استماع اظهارات طرفین، قاضی حکم مناسب را صادر می‌کند.

وظایف دادگاه

• رسیدگی به کیفرخواست: دادگاه به کیفرخواست صادر شده توسط دادسرا رسیدگی می‌کند.

• استماع اظهارات طرفین: قاضی به اظهارات شاکی، متهم و شهود گوش می‌دهد و دلایل و مدارک موجود را بررسی می‌کند.

• صدور حکم: پس از رسیدگی به پرونده، قاضی حکم مناسب را صادر می‌کند. حکم می‌تواند شامل برائت، محکومیت به مجازات و … باشد.

دادگستری چیست؟

دادگستری به مفهوم عام، به مجموعه نهادها و سازمان‌هایی گفته می‌شود که در زمینه قضاوت و برقراری عدالت فعالیت می‌کنند. دادگستری شامل دادسراها، دادگاه‌ها، سازمان زندان‌ها، سازمان ثبت اسناد و املاک و … است.

تفاوت دادگاه عمومی و انقلاب

دادگاه‌های عمومی به دعاوی حقوقی و کیفری عادی رسیدگی می‌کنند، در حالی که دادگاه‌های انقلاب به جرایم خاصی مانند جرایم سیاسی و امنیتی، قاچاق مواد مخدر و … رسیدگی می‌کنند.

نکات مهم

• دادسرا و دادگاه هر دو در مسیر برقراری عدالت نقش مهمی ایفا می‌کنند.

• دادسرا وظیفه تحقیقات مقدماتی و تعقیب متهم را بر عهده دارد، در حالی که دادگاه وظیفه رسیدگی و صدور حکم را بر عهده دارد.

• در صورت شکایت از شخصی، ابتدا باید به دادسرا مراجعه کنید.

• آگاهی از حقوق و وظایف خود در مراجعه به دادسرا و دادگاه می‌تواند به شما در دستیابی به عدالت کمک کند.

نکات تکمیلی و مهم:

• دادگاه‌های تخصصی: علاوه بر دادگاه‌های عمومی و انقلاب، دادگاه‌های تخصصی دیگری نیز وجود دارند که به موارد خاصی رسیدگی می‌کنند. به عنوان مثال، دادگاه‌های خانواده به مواردی مانند طلاق، حضانت فرزندان و نفقه رسیدگی می‌کنند. دادگاه‌های اطفال به جرایم مربوط به کودکان و نوجوانان رسیدگی می‌کنند. دادگاه‌های نظامی به جرایم مربوط به نظامیان رسیدگی می‌کنند.

• صلاحیت دادگاه‌ها: هر دادگاهی صلاحیت رسیدگی به موارد خاصی را دارد. به عنوان مثال، دادگاه‌های کیفری یک به جرایم سنگین مانند قتل رسیدگی می‌کنند، در حالی که دادگاه‌های کیفری دو به جرایم سبک‌تر رسیدگی می‌کنند.

• مراحل رسیدگی در دادگاه: رسیدگی در دادگاه شامل مراحل مختلفی مانند قرائت کیفرخواست، استماع اظهارات طرفین، بررسی دلایل و مدارک، و صدور حکم است.

• حق دفاع: هر متهمی حق دارد از خود دفاع کند و در صورت نیاز، وکیل داشته باشد.

• اعتراض به حکم: در صورت نارضایتی از حکم دادگاه، می‌توان به حکم اعتراض کرد و پرونده را به دادگاه بالاتر ارجاع داد.

نتیجه‌گیری:

دادسرا و دادگاه دو رکن اساسی در دستگاه قضایی هستند که در کنار یکدیگر برای برقراری عدالت و رسیدگی به جرایم و دعاوی تلاش می‌کنند. درک تفاوت‌ها و وظایف این دو نهاد برای هر شهروندی ضروری است و می‌تواند به او در دستیابی به حقوق خود و رعایت قوانین کمک کند.

چطور بفهمیم کسی از ما شکایت کرده

اختصاصی-دانشچی