تحقیق در مورد یخچال های طبیعی

یخچال های طبیعی را بیشتر بشناسید!

تعریف یخچال های طبیعی

یخچال طبیعی یا پیریَخ (به فارسی تاجیکی) توده‌ای یخ است که بر اثر نیروی گرانش از نواحی بلند کوهستانی یا در نواحی قطبی شمالی و جنوبی زمین، که دارای هوای بسیار سردی هستند، به آرامی جریان پیدا می‌کند. اگر مشتی برف به محکمی در دست فشرده شود، برف به یخ تبدیل می‌شود. این همان رویدادی است که پس از بارش برف، در دره‌های مرتفع کوهستانی رخ می‌دهد. برف در کف دره، بر اثر فشار برف‌های بالایی فشرده و به یخ تبدیل می‌شود.

انواع یخچال‌ های طبیعی

یخچال ها دو نوع هستند:

• یخچال دره ای ( در ارتفاع کوهستانها  گاه چند صد متر به صورت یخ  به طول چند کیلومتر است)
  
• یخچال قطبی (این یخچال ها در قطب جنوب و شمال قرار دارند که وسعت آنها در حدود ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است)
  

حرکت یخچال‌ های طبیعی

در مناطقی که درجه حرارت متوسط سالیانه در حدود صفر درجه است اکثرا مقداری برف برروی زمین باقی می‌ماند که هر ساله به مقدار آن اضافه می‌شود. وقتی ضخامت این توده زیاد باشد در اثر وزون خودش به طرف پایین شروع به حرکت کرده و در نتیجه یخچال‌های طبیعی را تشکیل می‌دهد.

سرعت حرکت یخچال‌ها متفاوت بوده و به عواملی چون شیب دره یخچالی ، ضخامت توده یخ ، صاف بوده دیواره‌ها و بستر دره و بالاخره به مقدار آب موجود در یخ بستگی دارد. اندازه گیری‌هایی که درباره سرعت حرکت یخچال‌های به عمل آمده است، نشان می‌دهد که یخچال‌ها بطور متوسط بین ۳۰ سانتیمتر تا ۱ متر در روز تغییر مکان می‌دهند.

فرسایش یخچالی

قدرت حمل مواد بوسیله یخچال‌ها بسیار زیاد می‌باشد و می‌توانند قطعات بسیار بزرگ را تا مسافت‌های طولانی حمل نمایند. در نتیجه موقعی که یخچال به حرکت در می‌آید سنگ‌های کف و بستر و دیواره‌های یخچال را با خود حمل کرده و همچنین باعث ساییدگی ، خراش و صیقلی شدن آنها می‌شود.

این عمل فرسایش بوسیله یخچال‌ها را Earation می‌نامند. از پدیده‌هایی که در اثر فرسایش یخچالی بوجود می‌آید دره‌‌های یخچالی هستند. این دره‌ها معمولا دارای شکل U می‌باشند. در واقع دره‌هایی که مدت زمان زیادی توسط یخچال‌ها اشغال شده‌اند در اثر فرسایش به صورت U در می‌آیند.

یکی دیگر از فرم‌هایی که در اثر فرسایش یخچالی بوجود می‌آید. دره‌های معلق است. وقتی یخچال دره بزرگی را اشغال می‌کند که شامل دره اصلی و دره‌های فرعی است از آنجایی که دره اصلی دارای یخ بیشتری است در نتیجه کف بستر خود را سریعتر حفر خواهد کرد و کف دره فرعی در بالای دره اصلی قرار خواهد گرفت.

این اختلاف سطح که بین دره اصلی و دره فرعی بوجود می‌آید باعث تشکیل دره‌های فرعی می‌شود. یخچال‌ها باعث تخریب قله کوهها می‌شوند و آنها را نوک تیز و هرمی شکل می‌کند. این نوع فرسایش در کوه های آلپ بسیار زیاد دیده می‌شود.

رسوبگذاری بوسیله یخچال‌های طبیعی

در اثر ذوب یخچال مواد حمل شده که شامل قطعات ریز و دشت می‌باشد، رسوب می‌نمایند که این نوع رسوبات را Glacial drift می‌نامند. رسوبات یخچالی را به دو دسته رسوبات در هم یا تیل و رسوبات لایه‌لایه تقسیم می‌نمایند.

• تیل‌ها

به رسوبات غیر منظم و طبقه‌بندی نشده یخچالی اطلاق می‌شود. مواد تشکیل دهنده این رسوبات از نظر ابعاد و قطعات و دانه‌ها تفاوت خیلی زیادی دارند و هیچگونه نظمی در آنها دیده نمی‌شود و کاملا فاقد جورشدگی می‌باشند. اندازه دانه‌ها در این رسوبات از قطعه سنگ‌های بسیار بزرگ تا رس تغییر می‌کند.

تیل‌ها بیشتر شامل تخته‌سنگ‌های بسیار بزرگ و کوچک ، قلوه سنگ ، شن ، ماسه ، همراه با ذرات ریزتر از قبیل رس هستند. قطعات درشت‌تر در تیل‌ها در اثر فرسایش یخچالی دارای سطحی صاف و صیقلی شده و گاهی نیز مخطط می‌باشند. موقعی که تیل سخت گردد و به سنگ تبدیل شود، تیلیت نامیده می‌شوند.

• رسوبات لایه لایه

آب حاصل از ذوب یخچال‌ها بصورت جوی و رودخانه جریان می‌یابد که دارای مقادیری ذرات ریز از قبیل رس و دانه‌های ریز ماسه می‌باشد. این مواد در محلی دورتر از یخچال و در محیط آرام رسوب می‌کنند. این رسوبات دارای لایه‌بندی بوده و دانه‌های آنها نیز از یکدیگر تفکیک شده‌اند.

یخچال های طبیعی ایران

در دسته بندی یخچال های طبیعی ایران، جزو دسته یخچال های کوهستانی به شمار می آیند و از نوع یخچال های طبیعی گرم ( یخچال هایی هستند که درجه حرارت مجاور آن ها اغلب بیش از صفر درجه سانتیگراد باشد ) به حساب می آیند.

بخش قابل توجهی از یخچال‌های کشور به دلیل پوشیده شدن با خاک غافل مانده به طوری که با وجود ذوب یخچال های کوهستانی در دهه های گذشته، مساحت کنونی یخچال‌های کشور بسیار بیش از برآوردهای پیشین است.

مجموع مساحت یخچال های طبیعی کشور برابر ۵/۴۲ کیلومتر مربع برآورد شده است در حالی که طی برآوردهای انجام شده برخی محققان در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۸، مساحت کل یخچال های کشور به ترتیب برابر با ۲۰ و ۲۷ کیلومتر مربع تعیین شده بود.

شمار یخچال های طبیعی کوهستانی در ایران کم و سطح آن ها در مقایسه با یخچال های کوهستانی معروف مانند یخچال های آلپ، بسیار کوچک است و عمدتاً در ارتفاع های سخت گذر البرز و زاگرس پراکنده شده اند.

پیشنهادی: درباره برف و چگونگی تشکیل آن

منبع : ویکی پدیا