دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
درباره بازی های قدیمی ایرانی بیشتر بدانید!
شاید برخی این تفکر را داشته باشند که بازی، فقط برای ایجاد سرگرمی است اما باید گفت که بازی در کنار پر کردن اوقات فراغت، سبب افزایش تمرکز نیز میشود. و در کودکان نیز باعث بالا رفتن روابط اجتماعی آنها شده و به تخلیه هیجان و یادگیری بهترشان کمک میکند. ما در این مطلب سعی داریم به ارزش بازیهای بومی و محلی بپردازیم که بخشی از فرهنگ غنی کشور میباشند.
بازی های قدیمی بومی محلی
در واقع بازی به تحرک و فعالیتی گفته میشود که گاهی به صورت جمعی و گاهی فردی انجام میشود. این فعالیت ممکن است جسمی و یا ذهنی باشد. در این میان بازیهایی هستند که مختص مردمان یک قوم یا شهر هستند، این بازیها را بازیهای بومی و محلی مینامند. در کشور ما ایران به دلیل تنوع آب و هوایی، زبان و تفاوت فرهنگی مردم، این بازیها از گستردگی زیادی برخوردار هستند. این بازیها که مانند یک میراث از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است متأسفانه امروزه به دلیل گسترش شهرنشینی، پیدایش دنیای دیجیتال و تغییر شیوه زندگی از طرف مردم و مدیریت نادرست، نبود نیروهای متخصص، کمبود طرحها و برنامههای احیا از طرف مسئولان امر، به دست فراموشی سپرده شدهاند. چوگان، بازی بومی و محلی در سرزمین آبا و اجدادی خود کم و بیش از خاطرهها پاک شده است، در حالی که در بیش از ۷۵ کشور جهان چوگان دارای فدراسیون ملی است. ورزش کبدی که توسط کشور هندوستان تا مسابقات جهانی وارد شد، آیا همان بازی بومی و محلی زو، کشور ما نیست؟
انواع بازی های قدیمی و بومی محلی
تا کنون ۸۰۰ بازی در کل کشور به عنوان بازیهای بومی محلی ثبت شده است که از این تعداد بازی، تنها ۱۷ مورد آن دارای مسابقات رسمی هستند و برای آنها قوانین و مقررات وضع شده است که الک دولک، الختر(خروس جنگی)، دال پلان، کلاس کلاس(خط بازی)، هفت سنگ، یه قل دو قل، طناب کشی، دارت، دوز، چوبکشی، نشانه زنی با سنگ، داژبال(وسطنا)، غاز قلنگ(لی لی)، دوزپا، تیرکمان سنتی(پلخمون بازی) وگانیه شامل این بازیها هستند. این بازیها بسته به نوع آن میتوانند در فضای باز یا بسته همچنین با تعداد نفرات شرکتکننده متفاوت انجام شوند. در حال حاضر بازیها و ورزشهای بومی محلی یک فدراسیون مستقل به نام فدراسیون ورزش روستایی و بازیهای بومی محلی دارند.
همانطور که گفته شد تنوع فرهنگی سبب پیدایش بازیهای محلی متفاوتی در شهرهای ایران شده است. اگرچه برخی از آنها نیز ممکن است با نقاط دیگر ایران مشترک باشند. ما در اینجا به متداولترین بازیها اشاره کردهایم.
- بشین و پاشو
- بیست سؤالی
- الک دولک
- سنگ، کاغذ، قیچی
- بازی دزد و پلیس
- بازی پرش با گونی
- نقطه بازی
- استوپ آزاد
- کلاغ پر
- وسط بازی
- طناب کشی
- مچ انداختن
- تیله بازی
- شاه دزد بازی
- قائم بوشک
- بالا بلندی
- هفت سنگ
- عمو زنجیرباف
- نون بیار کباب ببر
- طناببازی
- گل یا پوچ
- گردو بازی
- طاق یا جفت
- لِی لِی بازی
- گردو، شکستم
- هُپ هُپ
- یک قُل و دو قُل
و به عنوان یک نمونه به نحوه بازی بالا بلندی اشاره میکنیم. در واقع بالا بلندی یک بازی چند نفره است که در این بازی ابتدا یک نفر به اصطلاح گرگ میشود. بقیه بازیکنان فرار میکنند و گرگ باید آنها را بگیرد. گرگ نمیتواند یک بازیکن را در وضعیتی که بر یک سکوی بالاتر از زمین است بگیرد. آخرین کسی که گرگ او را میگیرد در مرحله بعد گرگ میشود.
سخن آخر
امروزه روانشناسان پی بردهاند که اثرات این بازیها بر روی افراد فراتر از یک فعالیت جسمی و سرگرمی است. این بازیها به نوعی درون خود ویژگیهای تقویت رهبری و مدیریت، بکارگیری هوش و استعداد، پذیرفتن نظم در یک گروه اجتماعی و پذیرفتن متفاوت بودن تواناییهای افراد، را دارا میباشند.
در حال حاضر بیشتر کارشناسان با اشاره به عصر تکنولوژی و جذابیت دنیای مجازی، از برنامهریزی برای احیای بازیهای قدیمیشانه خالی میکنند اما واقعیت امر این است که در کشور برای این امر فرهنگسازی درستی انجام نشده است. سازمان صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان و سازمان شهرداریها و دهیاریها در این زمینه وظایف مهمی برعهده دارند. پخش کردن مسابقه مافیا در شبکه خانگی و استقبال زیاد مردم از این برنامه نشان این امر بود که اگر برنامه خوبی ساخته شود مردم استقبال خواهند کرد. متأسفانه به دلیل حمایت نکردن صدا و سیما برنامه سازان ما به این بازیها در قالب یک برنامه و مسابقه نمیپردازند. آموزش و پرورش نیز میتواند انواع بازیهای بومی محلی متناسب با فرهنگ و اقلیم محل آموزش را در برنامه درسی تربیت بدنی دانشآموزان بگنجاند. و با تغییر در قوانین و مقررات بازی، آنها را با ویژگیهای سنی دانشآموزان متناسبسازی کند.
نحوه انتقال پیام در گذشته
