مختصر در مورد کاخ گلستان
یکی از پر جاذبهترین آتار باستانی تهران، پایتخت باشکوه کشور ایران، کاخ گلستان است، که در محدودهی بازار بزرگ تهران قرار دارد. هرچند این کاخ عظیم محل سکونت شاهان و سلسله سالاران بسیاری بوده است، اما اکنون جز چند ساختمان که به همت گروههای باستان شناسی و سازمان میراث فرهنگی حفظ شده است، مابقی آن از دست رفته و دستخوش تغییرات و بازسازیهای غیراصولی شده است. این کاخ از زمان قاجار که تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد، شهرت یافت. اما در واقع این عمارت دارای سابقهی بسیار طولانیتری است.
تاریخچه بنای کاخ گلستان
در سفرنامهی پترو دلاواله که مربوط به زمان صفویه است آمده است که ” قصری در احاطهی چنارستانها در تهران واقع شده است”. این نقل قول به کاخ گلستان اشاره دارد، که البته در آن زمان نام گلستان بر آن نبوده است. این نام در زمان آغا محمد خان قاجار به واسطهی وجود تالار گلستان به این کاخ تعلق گرفت.
این ارگ سلطنتی در زمان کریمخان دچار تغییراتی شد و با احداث یک دیوان خانه از فرم سلطنتی خارج شد، اما در زمان قاجار و با انتقال پایتخت به تهران این کاخ زیبا محل سکونت سلاطین سلسلهی قاجار شد.
در ابتدای حکومت قاجار، اقوام کوچ کردهی قجر از گرگان و دامغان در این قصر ساکن شدند و بعد به تدریج این بنا به محل سکونت دائمی شاه قاجار تبدیل شد.
در زمان ناصرالدین شاه کاخ گلستان دستخوش بازسازیهایی شد که ره آورد اندیشههای جدید ناصرالدین شاه از اروپا بود.
اهمیت کاخ گلستان در زمان قاجار
هرچند کاخ گلستان قبل از زمان قاجاریه احداث شده بود، لیکن تا زمان قاجار آن اهمیت ویژه خود را ظاهر نکرده بود. کاخ گلستان تنها یک سکونتگاه نبود بلکه مهد پرورش هنرمندان و هنرآموزان به خصوص هنر نقاشی و معماری بوده و جایگاه ویژهای در تاریخ هنر این کشور داشته است. این کاخ با قدمت مدونی در حدود ۴۴۸ سال جایگاه رشد و تعالی هنر و فرهنگ در ایران بوده است.
معماری کاخ گلستان
معماری این بنای سلطنتی تلفیقی جذاب و بی بدیل از فرهنگ بومی ایران و تاثیر فرهنگ و هنر اروپا بخصوص سبکهای رنسانس است. این کاخ با حفظ شاکلهی اصلی به جا مانده از دورهی صفویه و زندیه دچار تغییراتی شد که حاصل سفرهای ناصرالدین شاه به اروپا بود. وجود کاشی کاریهایی با سبک اروپایی و عکسهایی از اماکن دیدنی در ایران که به درخواست ناصرالدین شاه بر دیوار کاخ نقش بسته است، ما را به این نتیجه میرساند که شاه قاجاری تلاش بسیاری نموده تا این کاخ را به شکل کاخهای اروپایی نزدیک کند.
تالارهایی که با آینهکاری و طلاکاری به سبک شاهان ایرانی ساخته شده اند در کنار کاشی کارهای و نقوش دیوار با سبک رنسانس تلفیقی بی نظیر را به نمایش میگذارد.
بیشتر بخوانید: درباره فرهنگ بومی استان تهرانقسمتهای مختلف کاخ
کاخ گلستان از تالارها و ایوانها و همچنین عمارتهای مختلفی تشکیل شده که از این جمله میتوان به
- تالار آینه
- شمس العماره
- ایوان تخت مرمر
- تالار اصلی
- خلوتگاه کریمخانی
- تالار سلام یا اتاق موزه
- تالار عاج
- تالار ظروف
- تالار برلیان
- عمارت بادگیر
- عکاسخانه
- حوضخانه
- موزهی مردم شناسی
اشاره کرد.
این کاخ علاوه بر این قسمتها شامل بخشهای دیگری نیز بوده که در طی ادوار مختلف تخریب شده و از بین رفته است مانند:
تکیه دولت، عمارت اندرونی، خوابگاه ناصری، تالار خاقان مغفور، عمارت خروجی، عمارت صندوق خانه و رخت دارخانه سلطنتی و دروازه نقاره خانه
کلام پایانی
با گذشت حدود ۴۴۸سال از عمر بنای کاخ گلستان هنوز این سازهی زیبا یکی از پر بازدیدترین و جذابترین مکانهای توریستی در تهران بشمار میرود که علیرغم بیمهری ها و فراموشی همچنان در پایتخت میدرخشد.