دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
توضیحات مختصری درباره‌ی چشمه، قنات و چاه و انواع آن
چشمه، قنات و چاه آب از مهمترین منابع آبی محسوب می‌شوند و محل تلاقی سفره‌های زیرزمینی آب با سطح زمین هستند. هر کدام از آنها انواع مختلفی دارند.
تعریف چشمه
چَشمه که در زبان پهلوی چَشمَگ یا چِشمَک می‌گفتند جایی است که آب از زیر آن بیرون زند و روان شود.
چشمه محل تلاقی سفره‌های زیرزمینی آب با سطح زمین است. بسته به ثبات منبع آب، یک چشمه می‌تواند موقتی، دائمی یا خودجوش (آرتزین) باشد. در محل ظهور چشمه، گاه حوضچه‌ها یا نهرهایی پدید می‌آیند.
از انواع چشمه‌ها می‌توان از چشمه آب گرم و چشمه آب معدنی نام برد.
در برخی زمین‌های ماسه‌ای و مسطح مانند زمین‌های کشور هلند آب‌های زیرزمینی از نقاطی نزدیک به هم به روی زمین می‌جوشد که یه این پدیده، چشمه‌های نشتی گفته می‌شود.
انواع چشمه
- چشمه‌های آبرفتی
- چشمه‌های گسلی
- چشمه‌های کارستی
- چشمه‌های دره‌ای
- چشمه‌های دامنه‌ای
تعریف قنات
قنات یاکاریز یاکهریز به کانالی که در زیر زمین کنده شده تاآب در آن برای رسیدن به سطح زمین جریان یابد می‌گویند. این جوی یا کانال در عمق زمین برای ارتباط دادن رشته چاه‌هایی که از «مادر چاه» سرچشمه می‌گیرد به منظور هدایت آب و مدیریّت آب برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می‌شود. این کانال ممکن است تا رسیدن به سطح زمین چندین کیلومتر طول داشته باشندبه محل خروجی آب “دهانه کاریز”و یا سر قنات می‌گویند.
انواع قنات
انواع قنات‌ها عبارتند از:
منگل
قناتى است که منبع تغذیهٔ آن رودخانهٔ دائمى است. گاهى وجود ارتفاعات مانع رسیدن آب رودخانه به منطقه‌اى مشخص مى‌شود. در این صورت با حفر یک منگل، آب رودخانه را که در سطح زمین جارى است، مجدداً به زیر زمین برده و سپس آن را با استفاده از شیب مناسبى که در منطقه موردنظر ایجاد مى‌‌کنند، به سطح زمین مى‌آورند. یکى از بهترین انواع قنات‌هاى منگل منظومه شمس‌آباد کرج است که با تغذیه از کردان رود در زیر جاده تهران ـ قزوین جارى است. این روش نیز به‌منظور استفاده از آب تعدادى از رودخانه‌هاى دائمى در ایران توصیه مى‌شود.
قنات سدى
این قنات‌ها در جنب سدهائى احداث مى‌شود که به‌منظور تأمین آب قنات در بستر یک مسیل یا آبراهه بنا شده است. در فصول بارندگى سیلاب‌ها و هرز آب‌ها در پشت این سدها جمع شده و به‌تدریج در زمین نفوذ نمى‌کند و قناتى که در مجاورت سد مذکور احداث شده است از آب‌هاى نفوذى سد به زمین تغذیه مى‌کند. به‌نظر مى‌آید که این روش در بسیارى از مناطق کوهستانى ایران به‌منظور تأمین آب روستائیان قابل اجراء باشد. براى مثال بهترین نمونه از این قنات‌ها، قنات جندق است.
چشمه قنات
این نوع قنات‌ها عموماً در مناطق کوهستانى حفر مى‌شود. طول این قنات‌ها معمولاً کم و چاه‌هاى عمومى آن بسیار محدود و گاهى حتى بدون چاه عمومى است. در این نوع قنوات با حفر کانالى از لایه‌هاى غیرقابل نفوذ آب را به سطح زمین عبور مى‌دهند. هزینه نگهدارى این قنات‌ها معمولاً کم و آب آنها نسبت به مقدار نزولات جوّى و میزان برفگیرى ارتفاعات تغییر مى‌کند.
قنات موتورى
این اصطلاح که در سال‌هاى اخیر در روستاها عنوان شده، به قنواتى اطلاق مى‌شود که آب آن، براساس خاصیت جاذبهٔ زمین قادر نیست در سطح مزرعهٔ موردنظر آفتابى شده و مورد استفاده قرار گیرد. گاهى اتفاق مى‌افتد که به‌علت اشتباه در محاسبه شیب قنات، آب در منطقه موردنظر بر روى زمین نمى‌آید و با مزرعه اختلاف ارتفاع پیدا مى‌کند و یا اینکه لایروبى و کف‌شکنى برخى از قنات‌هاى متروک، باعث پائین افتادن سطح آب و ایجاد اختلاف با مزرعه مى‌شود. در چنین قنات‌هائى به‌وسیلهٔ موتور پمپ، آب را به سطح زمین مى‌آورند مورد استفاده کشاورزى قرار مى‌دهند. یکى از نمونه‌هاى بازر آن قنات سرافرازیه در منطقه ابوزید آباد کاشان است که در موقع حفر مقّنى نتوانسته است شیب متناسب را براى قنات محاسبه کند و در نتیجه آب در منطقهٔ موردنظر آفتابى نشده و صاحب قنات بالاجبار آب را از قنات به‌وسیله موتور به سطح زمین آورده است.
تعریف چاه‌آب
چاه آب گودالی است که انسان برای رسیدن به آب در زمین حفر می‌کند. چاههای آبی آب خود را از سفره‌های زیرزمینی تهیه می‌کنند.
چاه خوب چاهیست که مقدار آب مورد نظر به مدتی نامحدود در ازاء حداقل هزینه از آن پمپاژ می‌گردد. برای نیل به چنین خواسته‌ای لازم است که مشخصان هیدرولیکی آکویفرو کار آئی هیدرولیکی از طریق تست‌های پمپاژ مورد محاسبه قرار گیرد. برای شناخت بیشتر از سفره‌های آب زیرزمینی می‌توان با حفر چاههای مته‌ای و اندازه گیری سطح آب این چاههادر هر ماه (رتینگ) یک نگاه موقت از وضعیت سفره آب زیرزمینی ایجاد کرده تا از اطلاعات آن برای محاسبه دیگر پارامترهای آبی استفاده نمود.
سلام خیلی خوب بود ولی دوست دارم خلاصه تر باشه 😌
جوابا کجاست دقیقا🤔🤥؟