دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
راهنمای درمان اختلال یادگیری در کودکان
اختلال یادگیری در کودکان یک چالش پیچیده اما قابل مدیریت است و براساس مطالعات حدود۲۰٪ از کودکان در سراسر جهان با آن درگیر هستند. خانواده‌ها، معلمان اغلب؛ با این سوال روبه‌رو می‌شوند: “اختلال یادگیری چیست؟ و چه کارهایی می‌توان انجام داد تا کودک بهتر یاد بگیرد؟” در این مطلب راهکارهای عملی و نوین را معرفی می‌کنیم.
اختلال یادگیری در کودکان چیست و چرا به وجود می‌آید؟
اختلال یادگیری در کودکان یک مشکل شایع عصبی-رشدی است که باعث می‌شود مغز کودک اطلاعات را به شیوه‌ای متفاوت از سایرین پردازش کند. این اختلال ربطی به سطح هوش کودک ندارد و در کودکانی با هوش بالا نیز دیده می‌شود.
تصور کنید که مغز کودک یک کامپیوتر قدرتمند و پیچیده است. در کودکانی با اختلال یادگیری، سخت‌افزار (هوش عمومی) سالم کار می‌کند، اما بخش‌هایی از این نرم‌افزار، اطلاعات را به‌شکلی متفاوت پردازش می‌کند. به همین دلیل؛ فرزند شما در نقاشی یا موسیقی، نبوغ فوق‌العاده‌ای داشته، درحالی‌که در یادگیری املا یا ریاضی با مشکل روبه‌رو است.
دلایل بروز اختلال یادگیری در کودکان
دلایل بروز اختلال یادگیری در کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ارثی و محیطی باشد. اما؛ نکته این است که با راهکارها و درمان‌های مناسب در مرکز روان تحلیلی ایرانیان، می‌توان به این کودکان کمک کرد تا از پتانسیل کامل خود استفاده کنند.
عوامل ژنتیکی
تحقیقات نشان داده‌اند که اختلال یادگیری در کودکان، به‌صورت ارثی منتقل می‌شود.
عوامل نوروبیولوژیکی
مغز کودکان با اختلال یادگیری، ساختار و عملکرد متفاوتی دارد. این تفاوت‌ها بر نحوه پردازش اطلاعات شنیداری، دیداری و زبانی تأثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال، در کودکان مبتلا به دیسلکسیا، مناطقی از مغز که مسئول پردازش زبان هستند، به شیوه‌ای متفاوت از افراد عادی عمل می‌کنند.
عوامل محیطی
عوامل محیطی به‌تنهایی عامل اصلی اختلالات یادگیری نیستند اما؛ عواملی مانند تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد، سوءتغذیه و … می‌توانند بر رشد مغز و توانایی‌های یادگیری تأثیر بگذارند.
مهم‌ترین نشانه‌ها و علائم اختلال یادگیری در کودکان
شناسایی زودهنگام علائم اختلال یادگیری در کودکان، برای مداخلات موثر حیاتی است. این علائم می‌توانند در سنین مختلف و در زمینه‌های گوناگون تحصیلی و رفتاری بروز کنند:
در سنین پیش‌دبستانی
- یادگیری حروف، اعداد یا رنگ‌ها برای او دشوار است.
- گفتار کودک با تأخیر همراه است و در بیان افکار مشکل دارد.
- در انجام کارهای ظریف مثل دکمه بستن یا استفاده از مداد مشکل دارد.
در سنین دبستان
- در خواندن و نوشتن مشکل دارد.
- درک مفاهیم ریاضی برای او سخت است.
- در انجام تکالیف درسی کُند است.
- پیروی از دستورالعمل‌ها یا به خاطر سپردن اطلاعات، برای او دشوار است.
- در تمرکز کردن روی یک کار مشخص، مشکل دارد.
- از فعالیت‌های درسی که نیاز به خواندن یا نوشتن دارند، اجتناب می‌کند.
در سنین بالاتر و نوجوانان
- مدیریت زمان و سازمان‌دهی کارها برایش مشکل است.
- نمی‌تواند ایده‌ها و افکار خود را به‌صورت واضح بیان کند.
- ممکن است؛ به افسردگی یا اضطراب ناشی از ناامیدی تحصیلی، مبتلا شود.
چالش‌های آموزشی و اجتماعی کودکان با اختلال یادگیری
کودکان با اختلال یادگیری، هر روز در نبردی خاموش مبارزه می‌کنند و مسیر یادگیری برایشان هموار نیست. با تشخیص این مشکلات می‌توانید این مسیر را برای کودک خود، هموار‌تر کنید.
چالش‌های آموزشی
افت تحصیلی و کاهش انگیزه
نمرات پایین و عدم موفقیت‌های پی‌درپی، اعتمادبهنفس و انگیزه کودک را از بین می‌برند و او را از ادامه مسیر دلسرد می‌کند.
ناامیدی و اضطراب
وقتی کودک برای یادگیری یک درس تلاش زیادی می‌کند اما نتیجه‌ای نمی‌گیرد، احساس ناامیدی و بی‌ارزشی به سراغش می‌آید. این شکست‌های مکرر می‌توانند اضطراب و نگرانی را بههمراه داشته باشند.
تغییرات رفتاری
سرخوردگی آموزشی به قدری برای کودک دردناک است که گاهی با رفتارهای نامناسبی مانند پرخاشگری یا لجبازی ابراز می‌شود.
چالش‌های اجتماعی
مشکل در برقراری ارتباط با همسالان
کودکی که در درک نشانه‌های اجتماعی یا مهارت‌های کلامی مشکل دارد، در برقراری ارتباط با همسالان مشکل دارد.
سایه سنگین قلدری
کودکانی که اختلال یادگیری دارند، به‌دلیل کند بودن در یادگیری یا اشتباهات مکرر، مورد تمسخر قرار می‌گیرند. این رفتارها نه‌تنها آن‌ها را از درس خواندن بیزار می‌کند، بلکه باعث می‌شود از رفتن به مدرسه نیز وحشت داشته باشد.
کاهش عزت‌نفس
شکست‌های پی‌درپی در محیط آموزشی و در میان همسالان، عزت‌نفس کودک را به‌شدت تضعیف می‌کند. این تجارب منفی، کم‌کم به این خودگویی درونی منجر می‌شوند که “من توانمند یا من به اندازه کافی باهوش نیستم.” این احساس بی‌کفایتی، حتی زمانی که کودک در زمینه‌هایی مانند هنر یا ورزش استعداد دارد، همچنان در ذهن او باقی می‌مانند.
تنهایی و انزوا
برخی کودکان برای محافظت از خود در برابر تمسخر و شکست، دیواری از انزوا به دور خود می‌کشند. آن‌ها ترجیح می‌دهند تنها باشند تا اینکه در معرض طرد شدن یا قضاوت قرار گیرند.
روش‌های علمی و مؤثر برای درمان اختلال یادگیری در کودکان
مفهوم “درمان” در این مورد، به‌معنای ریشه‌کن کردن کامل آن نیست، بلکه به معنای ارائه مداخلات و راهکارهایی است که به کودک کمک می‌کند تا با چالش‌های خود کنار آمده و به پتانسیل کامل خود دست یابد.
رویکردها به‌طور معمول چندجانبه هستند:
تشخیص زودهنگام و دقیق
اولین و مهم‌ترین گام، ارزیابی دقیق است. متخصصان مرکز روان‌تحلیلی ایرانیان شامل روان‌شناس، گفتاردرمانگر و کاردرمانگر، با همکاری یکدیگر نوع و شدت اختلال یادگیری را شناسایی می‌کنند. ارزیابی جامع، زیربنای اصلی برای هرگونه مداخله درمانی مؤثر است.
آموزش مستقیم و چندحسی
برای بهبود یادگیری، از روش‌هایی استفاده کنید که حواس مختلف کودک، مانند دیدن، شنیدن و لمس کردن را درگیر می‌کنند. برای مثال، به‌جای اینکه فقط از کودک بخواهید یک کلمه را نگاه کند و بخواند، از او بخواهید:
- کلمه را ببیند. (دیداری)
- صدای آن را بشنود. (شنیداری)
- آن را با دست خود بنویسد. (حرکتی)
این رویکرد چندحسی به ماندگاری بهتر اطلاعات در ذهن کمک می‌کند.
آموزش مهارت‌های فراشناختی
آموزش مهارت‌های فراشناختی به کودکان کمک می‌کند تا نسبت به فرایند یادگیری خود آگاه شوند. این آموزش شامل برنامه‌ریزی برای یادگیری، نظارت بر پیشرفت و ارزیابی یادگیری است. این مهارت‌ها به کودکان می‌آموزند که چگونه فکر کنند و چگونه به‌طور موثر یاد بگیرند.
روش‌های نوین آموزشی برای تقویت یادگیری کودکان
بازی‌درمانی
از طریق بازی می‌توان مفاهیم پیچیده را به آن‌ها آموزش داد. بازی‌درمانی به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را بیان کنند، مهارت‌های اجتماعی را بیاموزند و خلاقیت خود را پرورش دهند.
آموزش مبتنی بر پروژه (Project-Based Learning)
در این رویکرد، کودکان از طریق شرکت در پروژه‌های عملی، مفاهیم را به شکلی عمیق‌تر و کاربردی‌تر فرا می‌گیرند. این پروژه‌ها می‌توانند شامل ساخت مدل، طراحی بازی یا انجام تحقیقات علمی باشند. این تعامل مستقیم با موضوعات، یادگیری را ملموس‌تر و جذاب‌تر می‌کند.
آموزش شخصی‌سازی‌شده (Personalized Learning)
هر کودکی روش یادگیری خاص خود را دارد. در آموزش شخصی‌سازی‌شده، محتوا و روش‌های آموزشی براساس نیازها، علاقه‌ها و توانایی‌های فردی کودک تنظیم می‌گردد.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کنیم؟
به‌طور کلی اگر علائم زیر را بیش از 6 ماه مشاهده کردید به متخصص مراجعه کنید:
- اگر کودک در مهارت‌های پایه (خواندن، نوشتن یا ریاضی) به‌طور قابل‌توجهی عقب‌تر از همسالان خود باشد.
- اگر مشکلات یادگیری بیشتر از چند ماه ادامه یابند و با آموزش‌های معمول مدرسه رفع نشوند.
- اگر اختلال در یادگیری با کاهش اعتمادبهنفس، اضطراب، اجتناب از مدرسه یا مشکلات رفتاری همراه باشد.
جمع‌بندی
به یاد داشته باشید که هر کودکی دنیای منحصربه‌فرد خودش را دارد. به‌جای تمرکز بر ضعف‌ها، روی نقاط قوت او تمرکز کنید، حمایت‌های لازم را فراهم آورید و با صبر مسیر یادگیری را برای او هموار سازید.
اگر نشانه‌هایی از اختلال یادگیری در کودکان مشاهده می‌کنید، برای کمک گرفتن با مشاوران خبره مرکز روان تحلیلی ایرانیان تماس بگیرید.
