دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
همه چیز درباره غار حرا و مشخصات آن
در ادامه با غار حرا و مشخصات آن از کتاب مطالعات اجتماعی پنجم ابتدایی آشنا می شوید. با دانشچی همراه باشید.
غار حرا کجاست؟
غار حرا مکانی است که به عقیده مسلمانان محل بعثت حضرت محمد (ص)، پیامبر اسلام است. درِ غار به سمت شمال است و فضای آن گنجایش تقریبی پنج نفر نشسته را دارد. ارتفاع غار نیز به اندازه قامت یک انسان است.
غار حرا محل عبادت حضرت محمد (ص) بوده و او روزهایی از ایام سال، به ویژه در ماه رمضان را در آنجا به‌سر می‌برده‌است. به اعتقاد مسلمانان در همین غار بود که نخستین بار بر حضرت محمد (ص) وحی نازل گردید و آیات آغازین سوره علق برای وی خوانده شد.
از این رو بعضی از مسلمانان بر این باورند که این غار از جمله بهترین و محترم‌ترین نقاط مکه محسوب می‌شود و مسلمانان برای زیارت به آنجا می‌روند. کوه ثبیر نیز که در برابر کوه حرا در سوی دیگر جاده قرار دارد، از مکان‌های محترم مسلمانان به‌شمار می‌رود.
مشخصات کوه حرا
کوه حِراء در شمال شرقی مکه قرار دارد. این کوه شکلی مخروطی دارد و از دیگر کوه‌هایی که شهر مکه بر دامنه آنها واقع شده، مستقل است. فاصله کوه حراء تا مسجد الحرام یک فرسنگ یا سه میل (حدود شش کیلومتر) است. این کوه که مشرف بر مِنا و در کنار مسیر مِنا ـ عرفات است، در گذشته با مکه فاصله داشته؛ اما امروزه، به‌سبب توسعه شهر مکه، داخل شهر قرار گرفته و ساختمان‌های مسکونی آن را احاطه کرده است.
ارتفاع آن از سطح دریا ۵۶۰ متر است و فقط از یک مسیر می‌توان از آن صعود کرد و آن راهی است که از دیگر جاها جدا شده است. آب و سبزه نیز در آن دیده نمی‌شود. قله حراء حدود چهل متر مربع مساحت دارد. اطراف قله باز است و هیچ صخره یا مانعی در برابر کسی که می‌خواهد اطراف را تماشا کند، وجود ندارد.
مشخصات غار حرا
طول غار حرا حدود ۲ متر، ارتفاع دهانه غار ۲ متر ، عرض آن حدود ۱.۲۰ متر است؛ غار حِراء در بالاترین نقطه‌ی کوه حراء واقع شده است و فاصله بین غار و قله حدود بیست متر است. برای رسیدن به آن از میان دو صخره بسیار نزدیک به هم عبور می‌کنند. پس از آن، غار نمایان می‌شود. انتهای غار کاملاً به سوی مسجدالحرام و کعبه، و دهانه آن تقریباً به سمت بیت‌المقدس است.
از بالای کوه حراء مسجدالحرام و گلدسته‌ها دیده می‌شوند. وسعت دهانه غار به اندازه‌ای است که یک شخص متوسط القامت می‌تواند از آن عبور کند و در آنجا به نماز بایستد. داخل آن از هنگام طلوع تا غروب آفتاب روشن است، اما گرمای سوزان به آن نفوذ نمی‌کند.
برخی مورخان، غار حراء را با غار ثور ــ که پیامبر اکرم (ص) هنگام هجرت از مکه به مدینه، به آن پناه بردــ اشتباه کرده‌اند.
کوه حرا در روایات دینی و تاریخی
روایت شده است که حضرت آدم(ع) خانه کعبه را از سنگ‌های پنج کوه بنا کرد که یکی از آنها کوه حراء بود. گفته شده که کوه حراء همان کوه فاران است که در تورات از آن یاد شده، اما ظاهراً فاران نامی است که به همه کوه‌های مکه اطلاق شده است نه فقط کوه حراء.
گفته‌اند از معجزات پیامبر اکرم آن بود که کوه حراء در زیر پای آن حضرت به حرکت درآمد و سپس به فرمان پیامبر(ص) از حرکت بازایستاد. از امام علی(ع) نقل شده است که پیامبر اسلام(ص) هر سال در حراء خلوت می‌گزید، من او را می‌دیدم و جز من کسی وی را نمی‌دید.
زیارت غار حرا
برخی فقها زیارت غار حراء را از مستحبات اعمال حج ذکر کرده‌اند. از گذشته تاکنون، مردم به زیارت غار حراء می‌روند و گفته شده است که دعا در آنجا مستجاب می‌شود.
نظر قرآن كريم در مورد غار حرا
در قرآن كريم، تصريح به غار حرا نشده است، بلكه بيشتر مفسران، بر اين باورند كه پنج آيه‌ى نخست سوره مباركه “علق” در كوه “حرا” با نخستين فرود فرشته وحى بر حضرت محمد(ص)، در آغاز بعثت آن حضرت، بر جان نورانى‌اش فرود آمد.
در روايتى از حضرتش چنين مي‌خوانيم: “در غار حرأ بودم، جبرئيل آمد و برايم پاره‌اى از ديبا كه كتابى و نبشته‌اى در آن بود آورد و گفت: “اى محمد بخوان! گفتم: خواندن نمي‌دانم، جبرئيل مرا در آغوش گرفت و فشرد و رها كرد و بار ديگر گفت: بخوان!…تا سه بار اين وضع تكرار شد و در آخرين مرتبه به من گفت بخوان: گفتم: چه چيزى بخوانم؛ گفت: “اقْرَأْ بِاسْم‌ِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَق ، خَلَق‌َ الاْنسَـَن‌َ مِن‌ْ عَلَق…؛(علق،۱ـ۵)
پس شهرت و تقدس اين غار، به جهت اولين نزول جبرئيل بر پيامبر اكرم‌دراين مكان بوده است، افزون بر اين كه حضرت پيش از بعثت و مقارن با آن، غالباً از مردم كناره مى‌گرفت و به خلوتگاه غار حرأ پناه مي‌جست و مدت انزواى آن حضرت و اقامت ايشان در آن غار مختلف بوده گاهى يک شب و گاهى يک ماه در سال كه در اثر عبادت و تفكر و سير در آفاق و انفس در آن غار، روحانيت و نورانيت ويژه‌اى براى حضرتش متجلى شد تا بالاخره در همين غار منجر به نبوت ايشان گشت.
پیشنهادی: دلایل ممنوعیت نگارش احادیث پیامبر اکرم (ص)ر.ک: پژوهشى در تاريخ قرآن كريم، سيد محمد باقر حجتى، ص ۳۵، دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، مجمع البيان، امين الاسلام طبرسى؛، ج ۱۰، ص ۳۹۸، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات ، تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازى و ديگران، ج ۲۷، ص ۱۵۳، دارالكتب الاسلاميه.
