دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
راهنمای مشاوره حقوقی حضانت و استرداد فرزند
حضانت و استرداد فرزند از مهم‌ترین مسائل حقوقی در نظام خانواده در ایران است که تأثیر مستقیم بر زندگی کودک و والدین دارد.
چرا موضوع حضانت و استرداد فرزند اهمیت دارد؟
پس از جدایی والدین یا حتی در جریان اختلافات خانوادگی، یکی از مهم ترین دغدغه ها، تعیین تکلیف حضانت فرزند و بازگرداندن او در صورت نگهداری غیر قانونی است. قانون ایران به‌طور مشخص مقرراتی برای «حضانت» و «استرداد طفل» وضع کرده که باید با دقت رعایت شود. در این مقاله، ضمن بررسی مفهوم و تفاوت این دو نهاد، به مواردی همچون اجراییه استرداد طفل، نحوه گرفتن حضانت از پدر، و قانون جدید حضانت فرزند پسر پرداخته ایم ، در ادامه با توضیحات وکیل حضانت همراه باشید..
حضانت و استرداد فرزند؛ تعاریف پایه
حضانت به معنای نگهداری، مراقبت و تربیت فرزند توسط یکی از والدین است. در حالی‌که «استرداد فرزند» ناظر به حالتی است که فرزند به طور قانونی نزد یک والد باید باشد اما والد دیگر بدون رضایت یا حکم قانونی او را نزد خود نگه داشته یا پس از ملاقات، بازنگردانده است. فرق استرداد طفل با حضانت در همینجاست: حضانت ناظر به نگهداری مستمر است، درحالی‌که استرداد مربوط به بازگرداندن کودک به دارنده قانونی حضانت است.
نمونه رای استرداد طفل؛ دادگاه چه می‌گوید؟
در مواردی که یکی از والدین از تحویل کودک به دارنده حق حضانت خودداری می کند، دادگاه می تواند حکم استرداد صادر کند. نمونه رای استرداد طفل معمولاً شامل بند هایی درباره حق حضانت، زمان ملاقات، عدم تحویل کودک و الزام به بازگرداندن فوری فرزند است. این رای گاهی همراه با تهدید به جلب یا صدور اجراییه صادر می‌شود.
برخی از نمونه رای استرداد طفل در رویه قضایی به استناد ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده صادر می شوند که تصریح می‌کند نگهداری غیر مجاز طفل جرم بوده و قابل پیگیری قضایی است.
اجراییه استرداد طفل چگونه صادر می‌شود؟
پس از صدور حکم قطعی برای بازگرداندن فرزند، ذی‌نفع می تواند با مراجعه به واحد اجرای احکام خانواده، درخواست اجراییه استرداد طفل را مطرح کند. در این مرحله، واحد اجرا با ارسال اخطاریه، به طرف مقابل دستور تحویل کودک را می دهد. در صورت تمرد، امکان استفاده از ضمانت اجرا های قانونی مانند جلب نیز وجود دارد.
در بسیاری از پرونده ها، اجراییه استرداد طفل تنها راهکار واقعی برای اجرای حقوق قانونی مادر یا پدر دارنده حق حضانت است و سرعت عمل در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است.
چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم؟
یکی از پرتکرار ترین سوالات در مشاوره های حقوقی این است که چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم؟ پاسخ به این سوال به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگرچه حضانت فرزند تا سن ۷ سالگی معمولاً با مادر است، اما بعد از آن قاضی بر اساس مصلحت طفل تصمیم‌گیری می‌کند.
اگر پدر مرتکب سوءرفتار، اعتیاد، ترک انفاق یا محرومیت از صلاحیت نگهداری شود، مادر می تواند با ارائه دادخواست، تقاضای سلب حضانت و گرفتن آن را مطرح کند. برای موفقیت در این مسیر، اثبات رفتارهای مخل به سلامت جسمی یا روانی و افزایش اضطراب فرزند بسیار مهم است.
در پاسخ به این سوال که چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم، باید گفت مستند سازی، گواهی پزشکی قانونی و شهادت شهود از ارکان موفقیت در این نوع پرونده هاست.
فرق استرداد طفل با حضانت در نگاه قضایی
همان طور که پیش تر گفته شد، فرق استرداد طفل با حضانت در ماهیت و زمان اجراست. حضانت، حقی مستمر است که توسط دادگاه مشخص می شود و در قالب حکم اولیه صادر می‌گردد. اما استرداد، مربوط به مواردی است که یکی از والدین از اجرای مفاد حکم حضانت یا ملاقات سر باز می زند.
به‌طور خلاصه:
- حضانت = تعیین محل قانونی نگهداری فرزند
- استرداد = بازگرداندن فرزند به محل قانونی نگهداری
در بسیاری از موارد، ناآگاهی از فرق استرداد طفل با حضانت موجب طرح دعاوی نادرست و اتلاف وقت والدین می شود.
استنکاف از استرداد طفل چه پیامدی دارد؟
در صورت خودداری یکی از والدین از تحویل کودک پس از پایان ملاقات یا بدون داشتن حکم حضانت، رفتار او مشمول استنکاف از استرداد طفل خواهد بود. در این حالت، دارنده حق حضانت می تواند با مراجعه به دادگاه خانواده و ارائه دادخواست، هم درخواست اجرای حکم کند و هم شکایت کیفری مطرح نماید.
طبق ماده ۶۳۲ قانون مجازات اسلامی، استنکاف از استرداد طفل می تواند با حبس تا ۳ ماه یا جزای نقدی همراه باشد. دادگاه در صورت تکرار یا تمرد شدید، حتی ممکن است حق ملاقات یا حضانت را بازبینی کند.
قانون جدید حضانت فرزند پسر چه می‌گوید؟
در سال های اخیر، تغییراتی در رویه قضایی پیرامون حضانت فرزند به ویژه پسران ایجاد شده است. قانون جدید حضانت فرزند پسر با تاکید بر مصلحت کودک، به قاضی اجازه می‌دهد حضانت را صرف نظر از جنسیت، به هر یک از والدین واگذار کند.
طبق قانون جدید حضانت فرزند پسر، اولویت سن کودک هنوز ملاک است (مادر تا ۷ سالگی)، اما پس از آن شرایط روانی، مالی و رفتاری والدین در تصمیم‌گیری قاضی موثر است. این قانون امکان چالش پذیری احکام سنتی گذشته را فراهم کرده و به نفع مصلحت کودک عمل می‌کند.
حمایت از کودک، هدف اصلی حضانت و استرداد
در نهایت باید گفت که در تمام پرونده های مربوط به حضانت و استرداد فرزند، مهم ترین اصل، حفظ سلامت جسمی، روانی و اخلاقی کودک است. آشنایی با مفاهیمی مانند اجراییه استرداد طفل، استنکاف از استرداد طفل یا حتی قانون جدید حضانت فرزند پسر به والدین کمک می‌کند تا به درستی از حقوق خود دفاع کنند.
سوالات متداول
۱. اگر پدر کودک را تحویل ندهد، چه کنیم؟
در صورت استنکاف از استرداد طفل، می توانید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و درخواست اجرای حکم یا شکایت کیفری ارائه دهید.
۲. آیا می توان از حضانت پدر صرف‌نظر کرد؟
بله. در صورت اثبات شرایط نامناسب یا عدم صلاحیت، می توان دادخواست تغییر حضانت و گرفتن آن را مطرح کرد. مراجعه به وکیل برای دانستن اینکه چگونه حضانت فرزند را از پدر بگیریم بسیار کمک کننده است.
۳. تفاوت حضانت با استرداد چیست؟
فرق استرداد طفل با حضانت در این است که حضانت مربوط به تعیین محل نگهداری کودک است، درحالی‌که استرداد، دستور بازگرداندن کودک به دارنده قانونی حضانت است.
