همه چیز در مورد قهوه و تاریخچه و انواع آن
قهوه نوشیدنی پرطرفدار جهان است. این نوشیدنی در همه جای دنیا طرفداران خودش را دارد. اما آیا تا به حال به این موضوع فکر کردهاید که قهوه اولین بار در کدام کشور تولید شد؟ و یا پایتخت قهوه جهان کجاست؟ ما در این مقاله به صورت مختصر تاریخچهای از پیدایش و یا به عبارتی دیگر بیوگرافی قهوه را توضیح خواهیم داد.
قهوه چیست و چگونه تهیه میشود؟
قهوه نوشیدنی است که از میوه یک درخت همیشه سبز به دست میآید. میوههای این درخت شبیه گیلاس بوده و قرمز رنگ است. هسته این میوه، همان قهوه سبز است که به صورت خام به دست میآید. قهوه سبز بسیار تلخ بوده و از آن برای لاغری و درمان استفاده میکنند. اما نوشیدنی قهوه پس از برشته شدن دانههای آن حاصل میشود.
از آنجایی که همه افراد به قهوه کاملاً بو داده شده علاقه ندارند، برشته کردن یا رُست قهوه در مراحل مختلفی انجام میشود که درجات مختلفی از رست را حاصل میکند:
– رست روشن (LIGHT ROAST)
– رست متوسط (MEDIUM ROAST)
– رست متوسط- تیره (MEDIUM-DARK ROAST)
– رست تیره (DARK ROAST)
بعد از برشته کردن قهوه، این دانههای بو داده شده باید آسیاب شده تا به یک نوشیدنی دلچسب تبدیل شوند. اما درجه آسیاب دانههای قهوه، بسیار مسأله مهمی است که بر کیفیت قهوه اثرگذار است. این درجه آسیاب بر اساس ابزاری است که نوشیدنی قهوه با آن تهیه میشود. اگر ۷ درجه برای آسیاب دانههای قهوه در نظر بگیریم که ۱ ریزترین و ۷ درشتترین آن باشد، برای تهیه قهوه ترک درجه ۱ و برای تهیه قهوه با موکاپات، درجه ۳ مناسب است.
انواع مختلف قهوه مانند قهوه اسپرسو، قهوه فرانسه و قهوه ترک بر اساس روشهای مختلف دم کردن قهوه به دست میآیند.
انواع قهوه
انواع مختلفی از قهوه در دنیا کشت داده میشود. اما دو نوع آن که بیشترین قهوه جهان را به خود اختصاص دادهاند، قهوه عربیکا و قهوه روبوستا میباشد. مهمترین تفاوت این دو نوع بر اساس محل کشت و شرایط آب و هوایی است که این دو گونه قهوه در آن رشد میکنند.
قهوه عربیکا
پرطرفدارترین و البته گرانترین قهوه جهان است. قدمت آن از روبوستا بیشتر میباشد اما میزان کافئین موجود در دانههای آن نصف کافئین موجود در روبوستاست. طعم مطلوبتر و تلخی کمتری نسبت به قهوه روبوستا دارد و در اتیوپی، سودان، برزیل، جامائیکا، کلمبیا، کاستاریکا، کنیا، آنتیگوا، گواتمالا و پرو کشت داده میشود.
قهوه روبوستا
قدمت کمتری از قهوه عربیکا و قیمت ارزانتری نسبت به آن دارد. علت قیمت آن، پایین بودن کیفیتش نیست، بلکه دلیل آن فراوانی و مقاومت بیشتر این گیاه در برابر آفات و حشرات است. میزان تلخی و کافئین آن نسبت به قهوه عربیکا بیشتر است و در اندونزی، اوگاندا، ویتنام، برزیل و هند کشت میشود.
تاریخچه قهوه در جهان
روایات متفاوتی درباره تاریخچه قهوه بیان شده است که در اینجا دو مورد از مشهورترین آنها را بیان میکنیم:
در روایتی آمده که در قرن نهم میلادی چوپانی به نام خالد که در کشور اتیوپی زندگی میکرده است متوجه جنبوجوش زیاد بزهای خود میشود. او بزهایش را زیر نظر میگیرد و میبیند آنها با خوردن میوه یک درخت انرژی زیادی پیدا میکنند و شبها بیدار میمانند.
در آن زمان راهبان، دانایان شهر محسوب میشدند. بنابراین خالد میوهها را نزد راهبان میبرد و ماجرا را تعریف میکند. راهبان با تحقیق روی میوهها به خواص هسته آن پی میبرند. راهبان از قهوه یک نوشیدنی تهیه کردند که آن را با عنوان شراب میشناختند.
در روایتی دیگر آمده که یک عارف و صوفی در یمن مشاهده میکند که پرندگان شکاری با خوردن میوههای یک درخت، به شدت انرژی پیدا میکنند، بنابراین به خواب کمتری نیاز دارند. از آنجا دانههای قهوه کشف شد.
روایت اول به نظر درستتر و منطقیتر میآید. قهوه پس از اینکه کشف شد توسط مسلمانان به عربستان رفت و چون زائران خانه خدا از سرتاسر جهان به عربستان میآمدند، این نوشیدنی خوشمزه به همه نقاط دنیا راه پیدا کرد. چون این نوشیدنی از یک کشور مسلمان به اروپا وارد شد، مردم آنجا نسبت به پذیرش آن مقاومت نشان میدادند و به علت طعم تلخ قهوه به آن نوشیدنی شیطان میگفتند.
ابتدا در ترکیه و سپس در ایتالیا و انگلستان ساخت قهوهخانهها آغاز شد. لندن مکانی است که اتفاقات زیادی درباره قهوه در آن رخ داده است. کمکم قهوهخانهها به محلی برای مبادلات بازرگانان و تبادل اطلاعات بین اقشار مختلف جامعه تبدیل شد و به همین دلیل روز به روز به تعداد آنها اضافه شد.
تاریخچه قهوه در ایران
همانطور که اشاره شد، قهوه از عربستان توسط مسلمانان به همه جای دنیا سفر کرد. از همین طریق نیز در زمان صفویه وارد ایران شد اما عموم مردم حق استفاده از آن را نداشتند. قهوه نوشیدنی مخصوص درباریان و اشرافزادگان بود. اولین قهوهخانه در دربار ساخته شد و تنها بزرگان قاجار و صفوی از آن استفاده میکردند. پس از آن به تعداد محدودی قهوهخانه در بیرون از کاخ راهاندازی شد که باز هم فقط بزرگان و طبقه بالای جامعه حق استفاده از آن را داشتند.
پس از مدتی استفاده از قهوه در بین عموم مردم رواج یافت و جالب اینکه قهوه قبل از چای وارد ایران شد؛ اما چون حمل و نقل آن سخت بود، از طرفی کشورهای پرورشدهنده چای در نزدیکی ایران قرار داشتند و جاده ابریشم تجارت آن را سادهتر کرده بود، در ایران چای رواج بیشتری نسبت به قهوه پیدا کرد.
در اتیوپی که خاستگاه اولیه این نوشیدنی بوده است، به قهوه، بونو (Buno) میگویند. حدود ۱۰۰۰ سال پیش دانشمند و فیلسوف مشهور ایرانی ابن سینا، شرح کاملی از قهوه را در کتاب خود آورده و از آن به عنوان بونو یاد کرده است. ابن سینا از قهوه برای درمان و تحریک بیماران مبتلا به افسردگی استفاده میکرده است.