دانشچی پورتال جامع تحقیق و مقاله، مطالب علمی و هنری ، وبگردی و…
عزت الله نگهبان پدر باستان شناسی ایران
در علم باستان شناسی ایران، نامی که بر پیشانی باستان‌شناسی ایران می‌درخشد بی شک نام دکتر “عزت الله نگهبان ” است. عزت الله نگهبان را پدر علم باستان شناسی ایران می‌دانند. در این مقاله به شرح زندگی این مرد بزرگ می‌پردازیم.
زندگی نامه عزت الله نگهبان
عزت الله نگهبان در اسفند ۱۳۰۴ هجری شمسی متولد شد. پدر وی نماینده‌ی مردم اهواز در شورای ملی بود و همین دلیل مهاجرت خانواده نگهبان از اهواز به تهران شد.
او در دوران ابتدایی به مدرسه “جمشید جم” رفت که بعدها به مدرسه “ایرج” تغییر نام داد. او برای تحصیل در دبیرستان، تصمیم گرفت به مدرسه ی فنی آلمانی‌ها برود که به مدرسه صنعتی شهرت داشت. پس از شرکت در کنکور ورودی مدرسه، در رشته مهندسی برق و مکانیک پذیرفته شد، اما پس از یکسال مدرسه آلمانی در تهران تعطیل شد، در نتیجه عزت الله تحصیلات خود را در مدرسه “فیروز بهرام” ادامه داد.
عزت‌الله نگهبان مدرک لیسانس خود را از دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۸ گرفت و پس از آن به آمریکا رفت تا بتواند در رشته باستان‌شناسی ادامه تحصیل دهد. دوره‌ی فوق لیسانس را در دانشگاه شیکاگو آغاز کرد و پس از ۵ سال با ارائه پایان نامه، تحت عنوان “سیر سفال نخودی رنگ در خوزستان”، تحت راهنمایی استاد “دونالد مک کان”، موفق به اخذ مدرک فوق لیسانس شد.
در همین دوره در آمریکا بود که عزت الله که حالا جوانی برنا و دانا شده بود با “میریام لوئیس میر” آشنا شد. او دانشجو در رشته کتابداری و آمریکایی الاصل بود. در همان سال آنها با هم ازدواج کردند. در بازگشت به ایران، دکتر نگهبان با سمت دانشیار در دانشگاه تهران شروع به کار کرد. این پیشنهاد به کار از طرف کلنل وزیری مطرح شد. او در سال ۱۳۴۵ به اخذ دکترای افتخاری از دانشگاه تهران نائل آمد.
عزت الله نگهبان در سال ۱۳۵۷ از دانشگاه تهران بازنشسته و عازم فیلادلفیای آمریکا شد. وی در مابقی عمر پر بار خود، به تحقیق و انتشار آثار متعددی در زمینه باستان‌شناسی پرداخت. در این سال ها دکتر توانستند، همایش ها و مقاله های بسیاری در آمریکا ارائه دهند. همچنین در این مدت آثار و کتب ارزشمند از خود برجای گذاشتند.
بیشتر بخوانید: درباره علم باستان شناسیفعالیتها در ایران
دکتر نگهبان در سال ۱۳۳۶ قبل از اخذ دکترا پیشنهاد تاسیس موسسه‌ی باستان شناسی در دانشگاه تهران را مطرح نمود، که بسیار مورد استقبال قرار گرفت و این موسسه تا سال ۱۳۳۸ افتتاح شد. او در سال ۱۳۵۶ به ریاست دانشکده ادبیات دانشگاه تهران رسید و تا آخرین روز کاری خود در این کرسی باقی ماند. از عمده فعالیت‌های وی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– ایجاد گروه‌های اردویی برای آموزش دانشجویان باستان شناسی
– شرکت دادن موسسه باستان شناسی در برنامه‌ها و همایش‌های علمی دانشگاه شرق شناسی شیکاگو
– مشارکت با رابرت بریدوود در حفاری‌های ماهیدشت در کرمانشاه (پس از اتمام کار رابرت بریدوود تمام تجهیزات و ادوات کار خود را به موسسه باستان شناسی دکتر نگهبان هدیه نمود).
– تصویب یک قطعنامه بین المللی برای جلوگیری از قاچاق عتیقه جات و حفاری‌های غیرمجاز در سال
۱۳۴۷
– ایجاد یک کاوشکده دائمی در قزوین برای تحقیق دانشجویان باستان شناسی
– جستجو و کاوش در مارلیک رودبار
– جستجو و کاوش در هفت تپه‌های استان خوزستان و ممانعت از حفاری فرانسوی ها
– اضافه نمودن سرفصل های علمی، به دروس دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه تهران
آثار عزت الله نگهبان
- معماری هفت تپه
- مقدمه‌ای بر تمدن و تاریخ ایلام
- جام طلایی در حفاری مارلیک
- نظری به کوشش های باستان شناسی در ایران
- مختصری درباره حفاریات مارلیک
- اهمیت حفاری های هفت تپه در تاریخ گذشته ایران
- تاریخ تحول زبان های ایرانی
دکتر عزت الله نگهبان، پس از تصادف سختی که در آمریکا داشت، دچار عوارض پس از تصادف شد. در نهایت ایشان به آلزایمر و پارکینسون مبتلا شدند. او پس از عمری زندگی پربار علمی و فرهنگی، در سن ۸۳ سالگی در بهمن ۱۳۸۷ به دعوت حق پاسخ گفت. یاد و خاطره این بزرگمرد دانشمند در خاطر پژوهندگان دانش و علم همواره جاویدان است.
