اموال عمومی به چه اموالی گفته می شود و چند مورد از آن

تحقیق در مورد اموال عمومی و نمونه های آن

اموال عمومی و انواع آن

هر چیزی که ارزش اقتصادی داشته باشد مال نام دارد، و اموال، جمع مال است. با این مقاله همراه باشید تا اطلاعاتی در زمینه اموال عمومی و انواع آن به‌دست آورید. با دانشچی همراه باشید.

اموال از نظر مالکیت و تصرف، به دو دسته تقسیم می‌شوند:

۱- اموال خصوصی که در ملکیت افراد حقیقی قرار دارد؛ مثل منزل مسکونی، مغازه و …
۲- اموال عمومی یا بیت‌المال که برای همه است و حق تصرف و اداره آن به دولت داده شده تا در جهت مصلحت عموم به کار گیرد؛ مثل رودخانه‌ها، جنگل‌ها و…

در ماده ۲۵ قانون مدنی آمده است: «هيچ‌کس نمي‌تواند اموالي را که مورد استفاده عموم است و مالک خاص ندارد، از قبيل پل‌ها و کاروانسراها و آب انبارهاي عمومي و مدارس قديمه و ميدان‌گاه‌هاي عمومي، تملک کند و هم‌چنين است قنوات و چاه‌هايي که مورد استفاده عموم است».

بهره‌برداری از اموال عمومی به دو صورت است:

۱- بی‌واسطه در دسترس مردم است و هرکس با رعایت قانون، می‌تواند از آن استفاده کند؛ مثل راه‌های عمومی. در این موارد دولت می‌تواند امتیاز بهره‌برداری از آنها را برای مدت محدود به فرد خاصی واگذار کند.

۲- خدمات عمومی که بهره‌برداری از آن به بنگاه خاصی واگذار شده تا در جهت منفعت عمومی به‌کار گیرند. مثل راه‌آهن و کابل‌های تلفن.

انواع اموال عمومی

در قانون مدنی به مواردی از اموال عمومی اشاره شده که از اهمیت بیشتری برخوردار بوده‌اند. این موارد عبارتند از:

۱- راه‌های عمومی

در ماده ۲۴ قانون مدنی آمده است: «هیچ‌کس نمی‌تواند طرق و شوارع عامه و کوچه‌هایی را که آخر آنها مسدود نیست تملک نماید». این راه‌ها حتی اگر در زمین‌هایی که در تملک اشخاص است ایجاد شود، به عموم واگذار شده و مالک قبلی آن حق تصرف در آن را ندارد.

در مورد کوچه‌هایی که آخر آنها مسدود نیست، چون استفاده از این راه‌ها مخصوص خانه‌های خاصی است، صاحبان این املاک با جلب موافقت همه ذی‌نفعان می‌توانند هرگونه استفاده شخصی از آن بنمایند.

۲- اموال مورد استفاده عموم

اموالی است که در انحصار شخص خاصی نیست و همه حق بهره‌برداری از آن را دارند؛ مانند پل‌ها، مساجد، چاه‌ها و…
البته براساس قانون کسانی که زودتر شروع به بهره‌برداری از این اموال کرده‌اند، دارای حق تقدمی می‌شوند که دیگران را از مداخله و ایجاد مزاحمت برای آنان منع می‌کند.

۳- اموال خدمت عمومی

در ماده ۲۶ قانون مدنی می‌خوانیم: «اموال دولتی که معد است برای مصالح یا انتفاعات عمومی مثل استحکامات و قلاع و خندق‌ها و خاکریزهای نظامی و قورخانه و اسلحه و ذخیره و سفاین جنگی و همچنین اثاثه و ابنیه و عمارات دولتی و سیم‌های تلگرافی دولتی و موزه‌ها و کتابخانه‌های عمومی و آثار تاریخ و امثال آنها و بالجمله آنچه از اموال منقوله و غیرمنقوله که دولت به‌عنوان مصالح عمومی و منافع ملی در تحت تصرف دارد، قابل تملک خصوصی نیست و همچنین اموالی که موافق مصالح عمومی به ایالت و ولایت یا ناحیه یا شهری اختصاص یافته باشد».

بخش آخر معیار تشخیص اموال دولتی از اموال عمومی را مشخص می‌کند. براساس آن، اموالی که موافق مصالح عمومی به ایالت و ولایت یا ناحیه یا شهری اختصاص یافته باشد، مثل گورستان و چراگاه‌های عمومی از اموال عمومی محسوب می‌شوند.

۴- بستر رودخانه‌ها و جنگل‌ها

آب‌های کشور اعم از رودخانه‌ها ـ دارای آب دائم باشند یا فصلی ـ دریاچه‌ها، دریاها و جنگل‌های طبیعی از اموال عمومی محسوب می‌شوند.
اموال دیگری هم در دسته اموال عمومی قرار می‌گیرد ولی ممکن است دولت براساس قانون به افراد اجازه تصرف در آنها را بدهد مثل زمین‌هایی که مالک معینی ندارند. این اموال مباحات نام دارند به این معنی که تصرف خصوصی در آنها با رعایت قانون، برای همه مردم مباح است.

اختصاصی-دانشچی

در مورد موضوعات اجتماعی بیشتر بخوانید