خطر ورشکستگی گسترده انبوه سازان و شرکت‌های ساختمانی تا پایان امسال

بررسی عواقب ناشی از بهره‌وری پایین، عدم تامین مالی مناسب و چالش‌های قانونی در حوزه ساختمان

سیدطه‌حسین مدنی رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به مشکلات ناشی از بهره‌وری پایین گفت: این مسأله که عمدتاً ناشی از برنامه‌ریزی مالی ضعیف و عدم توجه به روش‌های جدید، صحیح و کارآمد تأمین مالی است؛ حتی در کشورهای توسعه نتیجه‌ای جز ورشکستگی ندارد. این موضوع در ایران که به نسبت کشورهای توسعه یافته با تورم و عدم قطعیت اقتصادی شدیدی مواجه است؛ جدی‌تر به نظر می‌رسد.

شرکت‌های سنتی در نهایت از بازار حذف می‌شوند

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند در ادامه به بررسی موضوع بهره‌وری پایین و نقش آن در نابودی شرکت‌ها اشاره و اعلام کرد: مطالعات معتبر بین‌المللی بر اینکه شرکت‌های با بهره‌وری پایین در اقتصادهای رقابتی در معرض خطر ورشکستگی و حذف از بازار قرار دارند؛ صحه گذاشته است. به عنوان مثال، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی(OECD) در سال ۲۰۱۹ طی گزارشی اعلام کرد خطر ورشکستگی شرکت‌هایی که ۲۰ درصد پایین‌تر از متوسط سطح بهره‌وری صنعت خود قرار دارند؛ سه برابر بیشتر است و احتمال اینکه طی پنج سال به طور کامل از بازار حذف شوند وجود دارد. در این گزارش بر سیاست‌های اصلاحی بازار کار و بهبود بهره‌وری برای جلوگیری از ورشکستگی تأکید شده بود.

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند افزود: در گزارشی دیگر، اداره آمار آمریکا با تحلیل داده‌های شرکت‌های تولیدی در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، نشان داد که شرکت‌های با بهره‌وری پایین‌تر بر پایه تولید ناخالص، به ازای هر کارگر ۴۰ درصد نرخ تعطیلی بالاتری نسبت به سایر شرکت‌ها دارند.

مقاومت در برابر نوآوری نتیجه‌ای جز ورشکستگی ندارد

مدنی ادامه داد: طی سال‌های اخیر شرکت‌هایی با برندهای بسیار ارزشمندی وجود داشته‌اند که بر اثر بی توجهی به این مسائل و عدم بهبود بهره‌وری، ورشکسته شده و از بازار خارج شده‌اند. شرکت کداک(Kodak) مثال خوبی برای این مسأله است. این شرکت زمانی پیشگام صنعت عکاسی بود اما در سال ۲۰۱۲ اعلام ورشکستگی کرد.

وی علت اصلی ورشکستگی این شرکت را مقاومت در برابر نوآوری دانست و افزود: کداک با وجود اختراع اولین دوربین دیجیتال در سال ۱۹۷۵، مدیریت این شرکت از ترس کاهش فروش فیلم‌های سنتی، ورود به بازار دیجیتال را به تعویق انداخت. این تصمیم اشتباه، فرصت‌های طلایی را از بین برد و در نهایت، منجر به سقوط این برند معتبر و با سابقه شد.

فروپاشی یک غول اقتصادی به دلیل ناتوانی در مدرن‌سازی

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند ادامه داد: شرکت سیرز(Sears) هم مثال خوبی برای ترکیب ناکارآمدی عملیاتی و سوء مدیریت مالی و در نهایت ورشکستگی است. این شرکت فعال در حوزه فروشگاه زنجیره‌ای به دلایلی چون ناتوانی در مدرن‌سازی عملیات، عدم هم‌راستایی با رفتار مصرف‌کنندگان و استفاده بیش از حد از مهندسی مالی برای جذب سرمایه بدون رشد واقعی کسب‌وکار در سال ۲۰۱۸ ورشکسته شد.

وی گفت: سیرز در دوران خود یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در حوزه خرده‌فروشی محسوب می‌شد اما در نهایت فرو پاشید. این شرکت مثال واضحی است از اینکه عدم بهره‌وری و برنامه‌ریزی مالی ضعیف چگونه یک غول خرده‌فروشی را نابود می‌کند.

بدون بهره‌وری بقا ممکن نیست

مدنی با بیان اینکه شرکت‌های ناکارآمد در مواجهه با نوآوری خواه ناخواه از بازار حذف خواهند شد؛ گفت: ژورنال فایننس در سال ۲۰۲۰ نتایج مطالعه‌ای را منتشر کرد که در آن بیان شده «نرخ حذف شرکت‌های با بهره‌وری پایین در صنایع در معرض بهبود و نوآوری بالاتر است.» این بدین‌معنا است که هرچقدر نوآوری به هر صنعتی وارد شود، رقبای سنتی سریع‌تر در دام ورشکستگی گرفتار خواهند شد و این ورشکستگی انبوه سازان سنتی در آینده نزدیک ایران را گوشزد می‌کند.

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند ادامه داد: نظریه‌های مربوط به منابع سازمانی هم معتقد است شرکت‌هایی که فاقد منابع کلیدی برای بهره‌وری مانند نیروی انسانی کارآمد، دانش، فناوری و… هستند در برابر شوک‌های بازار آسیب‌پذیرتر هستند. این نظریه درباره شرکت‌های ایرانی که همیشه با شوک‌های ناگهانی و تورم بالا، مسائل کارگری و نیروی متخصص مواجه هستند؛ صدق می‌کند.

مدنی به اهمیت مدیریت زمان و هزینه توسط شرکت‌های ساختمانی اشاره و خاطرنشان کرد: شرکت‌های ساختمانی مدرن با بهره‌گیری از فناوری‌ها و روش‌های نوین در ساخت صنعتی، پروژه‌های چندین طبقه را در مقایسه با شرکت‌های سنتی با هزینه و زمان بسیار کمتری به اتمام می‌رسانند. این موضوع یعنی فرار از تورم‌های شدید و غیرقابل پیشبینی و کاهش ریسک توقف پروژه به دلایلی که پیش از این اشاره شد.

چگونه می‌توان سریع و کم هزینه کار کرد؟

وی افزود: آمار نشان می‌دهد که شرکت‌های سنتی برای تکمیل پروژه‌های ساختمانی به ۳۰ تا ۵۰ درصد زمان بیشتری نیاز دارند. افزایش زمان تکمیل پروژه‌ها در کشوری چون ایران که با تورم بسیار بالا و عدم قطعیت اقتصادی شدیدی مواجه است؛ چالش‌های بسیار زیادی از جمله افزایش هزینه‌ها و یا حتی عدم تمایل به ادامه همکاری سرمایه‌گذاران را به دنبال خواهد داشت.

وی درباره هزینه‌های بالاتر تکمیل پروژه‌ها هم گفت: شرکت‌های سنتی، چون به نیروی کار بیشتری نیاز دارند؛ نسبت به شرکت‌های مدرن با افزایش ۱۵ تا ۲۵ درصدی هزینه تمام شده مواجه هستند. البته در این میزان مواردی چون تورم سالانه مازاد و تغییرات بیرونی لحاظ نشده است که درصورت اعمال آن می‌تواند افزایش قیمت تمام شده تا بیش از ۱۴۰ درصدی در یک پروژه را شاهد بود!

نمونه‌های تکمیل ساختمان‌های چند طبقه در سریعترین زمان

رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند با اشاره به نمونه‌هایی از اجرای پروژه‌های ساختمانی مدرن، ادامه داد: شرکت PT Blink. یکی از این نمونه‌ها است که توانست اسکلت یک ساختمان هفت طبقه در بریزبن استرالیا را طی ۱۱ روز و کل پروژه را در هشت ماه تکمیل کند. این در حالی است که در روش سنتی، اتمام چنین پروژه‌ای به ۱۶ ماه زمان نیاز داشت. این شرکت از فناوری احداث پیش‌ساخته استفاده کرد.

مدنی افزود: احداث ۱۵ روزه یک ساختمان ۳۰ طبقه با استفاده از ماژول‌های پیش‌ساخته توسط شرکت Broad Sustainable Building. در چین هم یکی دیگر از نمونه‌های موفقیت شرکت‌های مدرن درکاهش زمان و هزینه ساخت است.

این کارشناس ارشد حوزه حکمرانی و مسکن در ادامه گفت: مواردی که گفته شد حاصل تجربیات بین‌المللی است و البته ممکن است با شرایط کشور ما همخوانی نداشته باشد اما می‌تواند نشان دهنده لزوم نگاه به آینده و ایجاد تغییرات اساسی برای بقا و پیشرفت در صنعت ساختمان‌سازی باشد. البته تجربیات گروه بین المللی کوزو ترکیه Kuzu Group International در پروژه‌های عمرانی و مسکونی شهر جدید پردیس استان تهران نیز ارزشمند و قابل بررسی است.

یک پیشنهاد به شرکت‌های ساختمانی ایرانی/فرصتی برای بروز شدن

وی افزود: در این شرایط بسیاری از مجموعه‌ها به دلیل شرایط روز از چرخه رقابت خارج می‌شوند. این بهترین فرصت برای شرکت‌هایی است که می‌خواهند آینده‌ای درخشان و سهم بازار گسترده‌تری داشته باشند. در همین راستا، این شرکت‌ها باید به دنبال شریکی فکری با دانش فنی خوب، نگاه مدرن، سوابق اجرایی مناسب و ارتباطاتی وسیع برای پیگیری صحیح چالش‌ها و مشکلات باشند.

توان پژوهشی و اجرایی اندیشکده حکمرانی هوشمند

طاها مدنی خاطرنشان کرد: اندیشکده حکمرانی هوشمند به خوبی می‌تواند با رعایت اصل محرمانگی، نقش این شریک فکری را برای شرکت‌های ساختمانی ایفا کند. این اندیشکده به پیشنهاد برخی نخبگان فعال در دانشگاه علم و صنعت ایران تاسیس شد. کادر اصلی و پژوهشگران ذیل این اندیشکده متشکل از دانش‌آموختگان مقطع ارشد و دانشجویان دکتری دانشگاه‌های برتر تهران است.

طاها مدنی تصریح کرد: اندیشکده حکمرانی هوشمند در کنار اینکه نقش‌آفرینی در پیشرفت و توسعه پایدار کشور را از رسالت‌های خود می‌داند؛ برای اصلاح روندها در مجموعه‌های مختلف در قالب بسته‌های مشاوره‌ای خدمات ارائه و با انعقاد قرارداد با بخش‌های دولتی و خصوصی در قالب قراردادهای تجاری و یا مسئولیت اجتماعی و پژوهشی همکاری می‌کند. همچنین با توجه به اهمیت نشر محتوا و دسترسی آزاد به پژوهش‌های تولیدی برای نخبگان پژوهشی-اجرایی کشور، برخی محتواهای اختصاصی به دو زبان فارسی و انگلیسی در سایت ریاست این اندیشکده به آدرس tahamadani.ir و tahamadani.com/En در دسترس عموم قرار گرفته است. همچنین وبسایت رسمی اندیشکده حکمرانی هوشمند با آدرس irsgt.com در دسترس است.

فعالیت نوآورانه مبتنی بر تجارب بین‌المللی اندیشکده حکمرانی هوشمند در بخش ساختمان

وی افزود: اندیشکده‌حکمرانی‌هوشمند در بخش مسکن با تأکید بر لزوم افزایش تولید واحدهای مسکونی برای حل معضل مسکن، محتوای دانشی مهمی در رابطه با ناترازی مسکن، فروش متری مسکن، پیش‌فروش ساختمان، اجاره‌داری حرفه‌ای، الحاق اراضی و توسعه افقی و عمودی و لزوم اصلاح قوانین در این حوزه تولید کرده است. موضوع مسکن در سال جاری هم در تلفیق با شعار سال و مشارکت مردم در تقویت، توسعه و بروزرسانی این صنعت مهم و مولد مورد توجه ویژه اندیشکده حکمرانی هوشمند قرار خواهد گرفت.

این کارشناس ارشد حوزه فناوری‌های هوشمند افزود: این اندیشکده در مقیاس آزمایشی و محدود بسترهایی به منظور استخراج و تحلیل داده‌های حوزه مسکن به کمک هوش مصنوعی طراحی و اجرا نموده و همچنین پلتفرم تخصصی را برای مدیریت کلان زنجیره تامین تا فروش این بازار از معادن شن و ماسه و سنگ آهن تا خرید متری و پیش فروش مسکن تهیه و آماده انتشار کرده است.

ارتباطات اندیشکده حکمرانی هوشمند

مدنی در پایان اضافه کرد: اندیشکده حکمرانی هوشمند همچنین دارای ارتباط مناسبی با برخی مجموعه‌های اجرایی، قضایی و تقنینی بوده و همواره تلاش می‌کند نقطه نظرات کارشناسان خود را با این مجموعه‌ها به اشتراک گذاشته و البته از تدابیر و توصیه آن‌ها نیز بهره‌مند شود. هدف این اندیشکده کاهش چالش‌های کسب‌وکارها و در نتیجه مردم به عنوان بهره‌بردار اصلی اقتصاد پایدار و حاکمیت به عنوان مجری سیاست‌های صحیح است.