ویژگی های یک فرمانده موفق

تحقیق مختصر در مورد ویژگی های یک فرمانده موفق

ویژگی های فرمانده موفق از دیدگاه حضرت علی علیه السلام

اهمیت و نقش فرماندهان سپاه در جنگ بر کسی پوشیده نیست. درایت و شجاعت و تدبیر فرماندهان سپاه و فرمانبرداری سپاه از آنان در جنگ‌ها یکی از رموز پیروزی و غلبه جوامع بر دشمنان شان می‌باشد که مانع از سقوط آن جامعه است. حضرت علی (ع) ضمن خطبه ۱۴۶ کتاب ارزشمند نهج البلاغه اهمیت فرماندهی سپاه را بیان می‌فرمایند.

«و مکان القیم بالامر مکان النظام من الخرز یجمعه و یضمه فان انقطع النظام تفرق الخرز و ذهب ، ثم لم یجتع بحذا فیره ابدا»

کسی که سرپرستی نظامی را عهده دار است درست همانند رشته‌ای است که مهره‌ها را نظام می‌بخشد و تا رشته بگسلد تمامی مهره‌ها پراکنده شوند و چه بسا دیگر هرگز فراهم نمایند. حضرت علی (ع) در کلام فوق به یک تشبیه زیبا پرداخته‌اند؛ همان گونه که رشته یا نخی که مهره‌ها را نظام می‌بخشد و تحمل سنگینی مهره‌ها را می‌کند باید به قدری ضخیم و محکم باشد که در اثر سنگینی مهره‌ها رشته پاره نشده و مهره‌ها پراکنده نگردد.

فرمانده سپاه نیز باید تدبیر و درایت کافی را داشته باشد تا ممکن شود که سپاهیان در کنار هم با اتحاد قرار گیرند و از سعه صدر کافی نیز برخوردار باشد که بتواند احیانا تحمل سبکسری و یا گستاخی سپاهیان را داشته باشد و با دانایی آنها را از کجروی‌های شان باز دارد و با قاطعیت مطیع خویش سازد. حضرت علی (ع) همچنین در نامه‌ای که به مالک اشتر نوشته‌اند ویژگی‌های یک فرمانده خوب را این گونه برشمرده‌اند:

«فول من جنودک انصحهم فی نفسک لله، و لرسوله و لامامک، و انقاهم جیبا وافظلهم حلما، ممن یبعلی عین الغضب و یستریح الی العذر و یراف بالضعفا و ینبو علی الاقویاء، و ممن لایثیره العنف و لایقهد به الضعف».

از لشکریان خود کسی را به فرماندهی بگمار که او را در خیر خواهی و فرمان پذیری از خدای و فرستاده او و از پیشوای خود پند شنونده‌تر از همه دانی. از کسانی که دیر خشم هستند و پوزش پذیر و به درماندگان مهربان و به زورمندان چیره و از آنان که به درشتی از جای نروند و سستی از انجام وظیفه بازشان ندارد. حضرت علی (ع) همچنین در نامه‌ای که به دو تن از فرماندهان سپاه خویش(زیاد بن نصر حارثی و شریح هانی) نوشته‌اند ضمن اینکه مالک بن حارث اشتر را به امیری و فرماندهی آن دو و کسانی که زیر فرمان آن دو تن هستند برگزیده‌اند، ویژگی مالک را که سمبلی از یک فرمانده مقتدر و لایق است ،این گونه برشمرده‌اند:

«فانه ممن لایخاف و هنه و لاسقطته و لابطوه عما الاسراع الیه احزم، و لااسراعه الی ماالبطء عنه امثل».

او از آنان است که نه از ناتوانی او جای بیم است نه از لغزش وی، نه در کاری که شتاب در آن به دور اندیشی نزدیک تر باشد درنگ، نه در کاری که در آن اولی تر است درنگ کند، شتاب می‌گیرد . همان گونه که ملاحظه می‌شود از نظر حضرت امیر مومنان، تدبیر و درایت، سعه صدر، داشتن قوای جسمانی، دور اندیشی در عاقبت امور، اطاعت از خداوند و پیامبر گرامی اسلام در احکام دینی، مطیع رهبر جامعه بودن و فرمانده کل سپاه و نیروی مسلح و پند پذیری از وی از ویژگی‌های فرماندهان مقتدر و خوب در عرصه‌های نبرد و میدان‌های جنگ می‌باشد.

ویژگی های فرمانده موفق

۱- فرمانده خلاق پرتلاش است:

فرمانده خلاق می‌داند که در شکم گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها نیکبختی‌ها و سعادت‌ها نهفته است. همچنان که گاهی در درون ‏سعادت‌ها، بدبختی‌ها تکوین می‌یابند و این فرمول جهان است.
‏ یولج اللیل فی النهار و یولج النهار فی الیل ؛ خدا شب را در شکم روز فرو می‌برد و روز را در شکم شب. (سوره حج، آیه ۶۱)

‏ قرآن نمی‌فرماید که بعد از سختی، آسانی است، تعبیر قرآن این است که با سختی آسانی است یعنی آسانی در شکم ‏سختی و همراه آن است.
اینجا نکته لطیفی است: فاذا فرغت فانصب و الی ربک فارغب؛ پس زمانی که آسوده شدی به کوشش بپرداز و به سوی ‏پروردگارت متوجه شو.

۲- فرمانده خلاق، توان تشخیص قوی دارد:

توان بالقوه تصور خلاق، دارای حد و مرزی نیست مثلاً «ژول ورن» بندرت محیط آرام خانه را ترک می‌نمود با این وجود قدرت ‏تصورش توانست وی را به اکناف جهان سیر دهد. «ژول ورن» در کتاب‌هایش چندین بار دور دنیا را طی کرده بود، یک بار در ۸۰ روز. ‏او صد هزار کیلومتر در زیر دریا سفر کرده بود، از کره ماه دیدن کرده بود درباره شگفتی‌های آینده آن چنان با دقت و ذکر جزئیات ‏مطلب می‌نوشت که استادان دانشگاه کتاب‌های او را مطالعه کرده و هفته‌ها شخصیت‌های او را مرور می‌کردند.

وقتی که ‏کتاب او درباره سفر به ماه منتشر شد ۵۰۰ نفر با نامه از او تقاضا کردند به سفر بعدی برود. ورن زندگی کرد تا بسیاری از ‏تصورات شگفت‌انگیزش به حقیقت گرایید او از اینکه تصوراتش حقیقت پیدا می‌کرد تعجب نمی‌کرد و به آنان که با تمسخر ‏ایده‌های وی را مورد تردید قرار می‌دادند پاسخ مناسب می‌داد. «هر چه که یک فرد قادر به تصورش باشد فرد دیگری قادر به نیل ‏به آن خواهد بود.»

۳- فرمانده خلاق، دارای الگوی تفکر انتقادی است:

علاقه به توسعه توانایی‌های تفکر انتقادی پدیده جدیدی نیست؛ منشأ چنین علاقه‌ای به آکادمی افلاطون برمی‌گردد مدلی ‏که دانشگاه‌های مدرن از آن برخاستند و از سنت دیرینه خود جدا شدند. به دلیل پیشرفت‌های مختلف در علوم، تمرکز خود را ‏بیشتر به انتقال اطلاعات معطوف کردند. با این همه امروز، حجم اطلاعات در دسترس از طریق کامپیوتر و وسایل ارتباطی از ‏توانایی افراد در استفاده از اطلاعات بیشتر است. در این زمینه لازم است افراد مهارت خود را در تفکر و استدلال افزایش داده، ‏اطلاعات موجود را پردازش کنند و آنها را به کار برند.

۴- توانایی ایجاد نظم در محیط بی‌نظم را دارد:

انضباط که برای به فرمان درآوردن جنبه حیوانی آدمی و رام کردن طبیعت وحشی اوست نخستین پله نردبان تربیت است. زیرا ‏میل به آزاد بودن چنان نیرومند است که وقتی انسان به آن خو گرفت، همه چیز را در راهش فدا خواهد کرد. از این رو است که ‏باید انضباط را برقرار کرد.

زیرا دگرگون کردن اخلاق کسی که لگام گسیخته بار آمده در دوره‌های بعدی، بسیار دشوار خواهد بود ‏انسان بی‌فرهنگ خام و خشن است ولی انسان بی‌انضباط، سرکش. بی‌انضباطی بدتر از بی‌فرهنگی است. زیرا بی‌فرهنگی ‏را می‌توان در دوره‌های بعد، جبران کرد ولی بی انضباطی و خطاهایی که از آن برمی‌خیزد جبران ناپذیرند.
اهمیت انضباط در آن است که از یک سو آدمی را برای پیروی از نظم و قانون آماده می‌کند و از سوی دیگر زمینه‌ای برای به کار ‏بستن فرمان‌های خرد می‌گردد.

خلاصه ای از خصوصیاتی که یک فرمانده عملیات باید داشته باشد:

۱- علاقه ، ایمان – توکل بر خداوند
۲-استعداد (روحی-هوشی-جسمی)
۳– پشتکار و ثبات قدم و اخلاق نیکو
۴- مدیریت و سازماندهی
۵– آشنایی به محیط و سابقه کار آموزشی
۶- آرامش خاطر و اطمینان قلب
۷- جسارت ، شجاعت جهت حضور در خط مقدم

بیشتر بخوانید: جنگ پارتیزانی چه نوع جنگی است؟