خانه » جغرافیا » معدن چیست و چه موادی آنجا استخراج می شود

معدن چیست و چه موادی آنجا استخراج می شود

همه چیز درباره معدن و مواد استخراجی از آن

معدن چیست

آشنایی با معدن و انواع آن

«معدن» یا «کانسار کانی» یا به صورت خلاصه «کانسار» محلی است که در آن انواع فلزات و سنگ ها که دارای ارزش اقتصادی هستند، انباشته شده اند. معدن‌کاری یا کـان‌گری به عمل استخراج کانی‌ های ارزشمند یا دیگر مواد از زمین و معمولاً از معادن گفته می‌شود.

تاریخچه معدن

بهره برداری وکشف معادن و ذوب سنگ معدنها و استخراج فلزات از آنها به دوران باستان برمی گردد در مورد مس بعضی از باستان شناسان معتقدند که اولین بار مس در ایران شناخته و مورد استفاده قرار گرفته است. نمونه هایی ازسنگ معدن یافت شده در تل ابلیس در کرمان در حدود ۶۰۰۰ سال قدمت دارند.

کهن ترین منطقه ای که آثار ذوب مس در آنجا به دست آمده در سیلک کاشان است. که قدیمی تر از تل ابلیس کرمان است. سرزمین ما ایران به لحاظ داشتن پوسته ای ناهمگن وتاثیر حوادث مختلف زمین شناسی در شکل گیری آن، از نظر مواد معدنی، سرشار است چرا که تقریبا از تمامی مواد معدنی دنیا برخوردار است

انواع معدن

۱- معادن سطحی
۲- معادن زیرزمینی

هر کدام از دسته‌های بالا دارای زیر مجموعه‌های مختلفی هستند که با توجه به نوع مادهٔ معدنی و شکل کانسار دسته بندی می‌شوند. یک نوع از دسته بندی معادن شامل نوع مادهٔ معدنی می‌شود که به دو دستهٔ زغالی و غیر زغالی تقسیم می‌شود.

مواد استخراج شده از معدن

موادی که از این معادن به‌دست می‌آید شامل فلزهای پایه، فلزهای قیمتی، آهن، اورانیوم، زغال‌سنگ، الماس، آهک، نمک، پوتاس و موادی از این دست می‌شود. هر گونه موادی که نمی‌توان آن را از راه کشاورزی یا ساخت مصنوعی در آزمایشگاه و کارخانه به‌دست آورد معمولاً از راه معدن‌کاری به‌دست می‌آید. استخراج معادن با توجه به فاکتورهای بسیاری نظیر شرایط اقتصادی و فنی و قابلیت دسترسی به کانسار و… به دو صورت کلی روباز و زیرزمینی انجام میگیرد.

  • زغال سنگ:

معادن زغال سنگ شمال ايران از آذربايجان تا خراسان گسترده است. مرغوبترين جنس زغال سنگ منطقهى البرز از معادن زيراب به دست مى آيد که به کارخانجات ذوب آهن اصفهان حمل مى شود و بقيه در کارخانجات نساجى مازندران (قائم شهر و بهشهر) يا در واحدهاى صنعتى اطراف تهران و کرج استفاده مىشود. از جمله معادن ديگر منطقه ى البرز مى توان از شمشک،گاجره، نساء، لالون، گرمابدر، اليکا و گلندرود نام برد. ذخيرهى قطعى زغال سنگ کشور را در حدود ۲۸۲.۹۳۹.۰۰۰ تن برآورد کردهاند. در ۱۳۷۶ش جمعاً ۱.۰۲۴.۰۰۰ تن زغال سنگ از معادن کشور استخراج شده است.

  • آهن:

سنگ آهن در بسيارى از نقاط کشور از جمله در بافق، سمنان، شمس آباد (اراکزنجان و محلات تاکنون شناسايى شده، و در حال بهرهبردارى است. سنگ آهن در ايران عمدتاً از نوع مانيتيت، هماتيت و يا ليموتيت و اندکى با ترکيبات سولفورى است ودرجهى خلوص بالايى (۶۰%) دارد. ذخاير احتمالى آهن ايران را ۷/۱ ميليارد تن و ذخاير قطعى آن را بيش از ۵۰۰ ميليون تن برآورد کردهاند. در ۱۳۷۶ ش از معادن کشور بالغ بر ۵.۶۳۲.۰۰۰ تن آهن استخراج شده است.

  • مس:

استخراج مس در ايران سابقه اى کهن دارد و معادن آن در سراسر فلات ايران پراکنده است. ميزان ذخاير مس ايران را تا صدها ميليون تن برآورد کرده اند که مهمترين معادن فعال آن در سرچشمه است. افزون بر اين، معادن مس فراوانى در نواحى انارک (يزد)، زنجان (بايچه باغ)، آذربايجان (سرنگون،مزرعه و هرواباد) وجود دارد. در ۱۳۷۶ ش جمعاً ۳۷۲ هزار تن سنگ مس در ايران استخراج شده است.

  • سرب و روى:

ذخاير معادن سرب و روى کشور را بيش از ۳۰ ميليون تن برآورد کردهاند که بيشتر آن در حواشى کوير لوت و ايران مرکزى (حوالى انارک، يزد، اصفهان و اراک) و نواحى پيرامونى البرز قرار دارد. در ۱۳۷۶ ش بالغ بر ۳۸۱ هزار تن سرب و روى در کشور استخراج شده است.

  •  فلزات قيمتى:

بر اساس اکتشافات انجام شده در اطراف محلات، رگه هايى از طلا کشف شده که مقدار آن قابل توجه است. معدن ديگرى نيز ميان دليجان و ميمه شناسايى شده که به علت کمى عيار استخراج آن مقرون به صرفه نيست. در اصفهان نيز در چندين نقطه از جمله در موته معدن طلا کشف شده است. در ايران نشانه هايى که دال بر وجود معادن نقره باشد، به دست نيامده است، ولى چون اين فلز غالباً همراه سرب و نيکل و مس به دست مى آيد، احتمال وجود آن در کانالهاى نواحى بيرجند و بلوچستان بسيار است.

  • مواد معدنى غير فلزى:

از جمله ذخاير معدنى فراوان و پربه اى ايران انواع سنگهاى ساختمانى (به صورت سنگ لاشه، تزيينى و يا سنگ آهک و گچ) و خاکهاى معدنى، و همچنين نمک را میتوان نام برد.

  • نمک:

نمک که در حواشى کويرهاى مرکزى به مقادير بسيار به دست مى آيد و بزرگترين معادن آن در جزاير خليج فارس و مخصوصاً در جزيرهى قشم (درهى نمکدان) وجود دارد که ذخاير آن را ۳۰۰ ميليون تن برآورد کردهاند.

  • خاک سرخ:

اين خاک در بيشتر نقاط ايران به دست مىآيد و مهمترين معادن آن يکى در جزيرهى هرمز در استان هرمزگان و ديگرى در ۳۰ کيلومترى غرب بجستان از استان خراسان مشاهده مىشود. خاک سرخ يکى از اقلام صادراتى کشور است.

  • خاک نسوز:

اين خاک در نواحى خراسان، سمنان، اصفهان، فارس و آذربايجان غربى به دست مى آيد. ذخيرهى احتمالى آن را تنها ناحيهى سمنان ۱.۰۶۰.۰۰۰ تن تخمين زده اند و ذخاير احتمالى ناحيه ى اصفهان نيز در سميرم ۴.۶۰۰.۰۰۰ و در دويلان ۸.۰۰۰.۰۰۰ تن برآورد شده است.

  • فيروزه:

از جمله محصولات معدنى مشهور ايران فيروزه است که بيشتر آن در نيشابور به دست مى آيد و ذخاير آن را از ۱۰ هزار تا ۲۰ هزار تن برآورد کرده اند. اين سنگ قيمتى در باغون از نواحى شاهرود نيز استخراج مىشود.

ايران از نظر مواد معدنى غير فلزى بسيار غنى است و بجز آنچه نام برده شد، معادن فراوانى از سيليس، دولوميت، فلدسپات، بندونيت، تالک، زاج، فلدوين، تراورتن، مرمر و انواع مختلف سنگهاى ساختمانى و تزيينى در بيشتر استانهاى کشور وجود دارد. ايران سومين توليد کنندهى بزرگ گچ در جهان است و توليد آن سالانه حدود ۵ ميليون تن است.

معادن ایران

اکتشاف معدن ایران به طریق علمى از ۱۳۱۸ ش آغاز گردید و در آن سال در اداره ى کل معادن وقت یک واحد زمین شناسى و اکتشافى دایر شد. در ۱۳۷۵ ش در سطح کشور ۱.۲۵۷ تعاونى معدن به ثبت رسیده بود که از میان آنها ۷۳۰ واحد با سرمایه ى ۱۹.۹۵۷ میلیون ریال فعال بودند.

ایران، دومین ذخایر نفتی جهان، یازده در صد ذخایر ثابت شده نفتی زمین معادل ۱۳۰ میلیارد بشکه، و نیز دومین ذخایر گازی جهان، هجده در صد ذخایر ثابت شده گاز طبیعی، معادل ۲۶ تریلیون متر مکعب را در اختیار خود دارد. دیگر معادن مهم کشور عبارتند از: معادن ذغال سنگ، نیکل، کبالت، نقره، گوگود، و اورانیوم

بزرگترین معادن جهان

ده معدن زیر بزرگترین معادن روباز جهان هستند:

⭕ معدن طلای کارگورلی (Kalgoorlie)- استرالیای غربی

⭕ معدن الماس کیمبرلی (Kimberley)- آفریقای جنوبی

⭕ معدن الماس دیاویک (Diavik)- کانادا

⭕ معدن الماس اکاتی (Ekati)- کانادا

⭕ معدن طلا و مس گراسبرگ (Grasberg)- اندونزی

⭕ معدن مس چوکی کاماتا(Chuquicamata)- شیلی

⭕ معدن مس اسکوندیدا (Escondida)- شیلی

⭕ معدن الماس یوداخنایا (Udachnaya) – روسیه

⭕ معدن الماس میرنی (Mirny) – روسیه

⭕ معدن مس بینگهام کانیون (Bingham Canyon) – ایالات متحده آمریکا

بیشتر بخوانید: تحقیق درباره شهاب سنگ
ℹ️ اشتراک گذاری به دوستان خود:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *