خانه » اجتماعی » حکومت چیست؟ و وظایف اصلی آن

حکومت چیست؟ و وظایف اصلی آن

تحقیق درباره حکومت و وظایف آنتحقیق درباره حکومت و وظایف آن

حکومت چیست؟

حکومت، نظامی است که تحت آن یک کشور یا یک اجتماع اداره می‌شوند. حکومت ابزاری است که به وسیله آن سیاست‌های دولت مورد اعمال واقع می‌شوند و همین‌طور این نهاد خود سیاست‌گذار و تعیین‌کننده راهبردهای پیش روی کشور است.

نوع حکومت و شکلی که کشور با آن اداره می‌شود، به نظام‌های سیاسی مختلف و نهادها و ابزارهایی بستگی دارد که مورد استفاده ایشان قرار می‌گیرد. این نهاد معمولاً از سه بخش یا قوه تشکیل می‌شود:
قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه.

تمام کشورها با حکومت‌هایی که از پی هم می‌آیند، اداره می‌شوند. هر حکومتی که جایگزین حکومت دیگر می‌شود متشکل از بدنه‌ای از افراد است که تصمیمات سیاسی را اتخاذ کرده و بر اجرای آن‌ها نظارت دارند. کارکرد ایشان این است که قوانین را ایجاد کرده و آن‌ها را عملی سازند و در مواقع اختلافات و درگیری‌ها میان طرفین دعوا داوری کنند.

در بعضی از جوامع، این حکومت‌ها به گونه‌ای ابدی یا موروثی کنترل امور را در دست دارند. در دیگر جوامع که دموکراسی در آن‌ها نقش به سزایی دارد، نقش‌های سیاسی در جای خود باقی می‌مانند اما جا به جایی در میان افرادی است که در این نقش‌ها و موقعیت‌ها قرار می‌گیرند.

حکومت به هر شکلی که وجود داشته باشد بر تمام فعالیت‌های شهروندان به طرق بسیار مهمی تأثیرگذار است. به همین دلیل، دانشمندان علم سیاست عموماً بحث می‌کنند که حکومت نباید به تنهایی مورد مطالعه قرار بگیرد، بلکه این مطالعه باید به همراه مطالعه انسان‌شناسی، اقتصاد، تاریخ، فلسفه، علم و جامعه‌شناسی باشد.

وظایف اصلی حکومت

هر حکومت لااقل هفت وظیفه اصلی دارد که عبارتند از:

۱- حفظ نظم و امنیت درونی جامعه.

۲- تصدی آن دسته از امور و شئون اجتماعی که متصدی خاصی ندارد.

۳- برآوردن نیازهای علمی‌و معنوی مردم یا به تعبیر دیگر، تعلیم و تربیت آنان.

۴- متناسب و متعادل ساختن همه فعالیتهای اقتصادی و مادی افراد جامعه.

۵- دفاع شایسته از جامعه در برابر دشمنان بیرونی آن.

۶- رفع اختلافات و منازعات افراد یا گروه ها و احقاق حقوق هر یک.

۷- وضع احکام و مقررات جزیی اجتماعی.

وظایف و اهداف حکومت اسلامی

دولت اسلامی افزون بر اهداف و وظایف پیش گفته عمومی که بر عهده همه حکومت ها و دولت هاست، باید وظایف و اهداف خاصی را نیز مد نظر قرار داده و بدان جامه عمل بپوشاند. براساس آیات قرآنی مهم ترین اهداف و وظایف حکومت اسلامی را می توان در امور زیر دسته بندی و خلاصه کرد:

 ❍ اقامه نماز

از نظر آموزه های قرآنی حکومت مومنان و صالحان که در قالب حکومت اسلامی شکل می گیرد می بایست تامین کننده شرایط برای اقامه نماز و برپایی آن باشد. خداوند در آیه ۴۱ سوره حج برپاداشتن نماز، از اهداف حکومت مؤمنان دانسته و معرفی کرده است.

این بدان معناست که نخستین وظیفه و هدف خاص و ویژه حکومت اسلامی حوزه دین داری مردم و ایجاد شرایط برای عبادت خدا توسط مردم است؛ چرا که عبادت خداوند هدف خلقت و آفرینش انسان است(ذاریات، آیه ۵۶) و دولت اسلامی موظف است تا این هدف خلقت را تامین و شرایط آن برپایی آن را فراهم آورد.

پرداخت زکات

دومین وظیفه اصلی حکومت مومنان و دولت اسلامی مساله زکات و تامین اقتصاد سالم برای همه افراد جامعه است؛ زیرا زکات دارای مصارف خاصی است. گردآوری و توزیع درست و سالم زکات موجب می شود تا همه اقشار جامعه از وضعیت مناسب اقتصادی بهره مند باشند و بتوانند به دور هر گونه دغدغه اصلی معیشت به کارهای دیگر به ویژه نماز و دیگر عبادیات بپردازند و بستر رشد و شکوفایی برای دست یابی به کمالات و مقامات انسانی برایشان فراهم آید.(حج، ایه ۴۱)

 ❍ امر به معروف

سومین وظیفه ای خداوند در آیه ۴۱ سوره حج برای حکومت مومنان تعریف و تعیین کرده ، امر به معروف است. این بدان معناست که حوزه اخلاق فردی و اجتماعی و فضایل و مکارم خوب و پسندیده بسیار با اهمیت است. شناخت معروف و پسندیده ها و تشویق و توصیه دیگران به آن می تواند جامعه را به کمال مطلوب برساند. از این روست که امر به معروف یعنی هدایت مردم به سوی کمال و بهشت و خوشبختی وظیفه حکومت و دولت مومنان است و نباید از این وظیفه چشم پوشی کرده و در این زمینه کوتاهی کند.

 ❍ نهی از منکر

چهارمین وظیفه ای است که در این آیه به آن اشاره و توجه داده شده ، مساله نهی از منکر است؛ زیرا شناخت منکرات و ناپسندها و جلوگیری از وجود یا گسترش آن ها از وظایف اصلی حکومت اسلامی مومنان است.

باید توجه داشت که امر به معروف و نهی از منکر مکمل یک دیگر هستند و همان طوری که می بایست از منکرات نهی کرده و معروف را شناسایی و معرفی کرده و زمینه تحقق و بسترهای لازم ایجاد آن را فراهم آورد. برخی عادت کرده اندکه تنها به نهی از منکر بپردازند در حالی باید جایگزین آن یعنی معروف را شناسایی و معرفی کرده و بستر تحقق آن را فراهم آورند.

 ❍ امنیت فراگیر

از دیگر وظایف حکومت اسلامی امنیت فراگیر است. البته این از وظایف هر حکومتی است، ولی تفاوتی که در این جا با وظایف قبلی دارد این است که این امنیت می بایست برای آخرت انسان باشد و تنها به امنیت دنیوی آن فکر نکند.

به این معنا که افزون بر رهایی از خوف و دست یابی به امنیت دنیوی شرایط را به گونه ای فراهم آورد تا مردم از دوزخ و خشم الهی در امان مانند. به سخن دیگر کاری کنند که دین مرضی الهی در جامعه تحقق یابد و مردم در امنیت کامل به آن بیاندیشند و برای رهایی از خوف دوزخ تلاش کنند.(نور، آیه ۵۵)

پس تامین شرایط برای ورود مردم به بهشت از وظایف دولت و حکومت مومنان است. به سخن دیگر، دولت اسلامی هم موظف است مردم را به سوی بهشت تشویق کرده و هم در عمل از دوزخ بازدارد و دور نگه دارد و آنان را به امنیت نسبت به دوزخ برساند. بهشت بردن تشویقی در عمل و دور کردن اجباری مردم از دوزخ و اعمال دوزخی دردنیا از وظایف حکومت است؛ یعنی ایجاد بستری که دین مرضی الهی در همه جامعه به شکل فراگیر تحقق یابد و بدان عمل شود.

 ❍ شرک ستیزی

یکی دیگر از وظایف اختصاصی دولت مومنان ، شرک ستیزی است. به این معنا که با هر چه که نماد شرک است مبارزه شود و توحید در جامعه رخنه و رسوخ یابد. شرک ستیزى و ایجاد زمینه عبادت خالصانه پروردگار، از اهداف حکومت مؤمنان در آیه ۵۵ سوره نور تعریف و تعیین شده است.

پس دولت اسلامی نمی تواند خود را کنار بکشد و بی توجه به مظاهر شرک اجازه دهد که شیطان پرستی و مانند آن در جامعه رواج یابد و مردم به سمت و سوی کشیده شوند که آنان را به دوزخ می برد.

 ❍  حاکمیت دین

در یک کلمه از مهم ترین وظایف حکومت مومنان و دولت اسلامی این است که دین و فرامین الهى بر اجتماع حاکمیّت یابد. پس دولت مومنان نمی تواند نسبت به حاکمیت دین در جامعه بی تفاوت باشد و اجازه دهد گروه ها و جریان هایی حاکمیت دین و قوانین آن را زیر پا گذارند و از مجازات حقوقی و قانونی بگریزند. این مطلبی است که در آیه ۵۵ سوره نور بر آن به عنوان یکی از اهداف حکومت مؤمنان تاکید شده است.

آن چه بیان شده تنها گوشه ای از مهم ترین وظایف اصلی و اساسی دولت اسلامی و حکومت مومنان است. مردم مسلمان و امت اسلامی باید بدانند که این ها وظایف و اهداف کلان حکومت اسلامی است و دولت اسلامی می بایست به گونه ای عمل کند که این اهداف تحقق یابد.

بنابراین نادیده گرفتن هر یک از این اهداف از سوی دولت مردان و دولت اسلامی به معنای بحران در مشروعیت سیاسی و شرعی و مقبولیت آنان از سوی مردم است. دولت می بایست فلسفه وجودی خود را بشناسد و بر اساس این فلسفه وجودی عمل کند؛ چرا که در غیر این صورت نمی تواند امید به حمایت مردم و مشروعیت سیاسی و دینی خود داشته باشد.

هم چنین مردم می بایست بر اساس این اهداف مسئولان را مواخذه کرده و از آنان بازخواست نمایند. دولت مردان اسلامی هم می بایست در قیامت پاسخ گویی خدا باشند و هم در دنیا پاسخ گوی مردمی باشند که به ایشان اعتماد کرده و امانت دولت را به دست آنان سپرده اند تا اهداف و وظایف خود را به درستی انجام دهند. امر به معروف و ولایت متقابل مردم و دولت موجب می شود تا هماره دولت خود را پاسخ گوی ملت بداند و نمی تواند از پاسخگویی طفره رود.

وظیفه امت اسلامی آن است که دولت مردان را نسبت به اهداف زیر نظر گرفته و هماره آنان را مورد بازخواست قرار دهند. کوتاهی امت در این وظیفه موجب می شود تا در پیشگاه خداوند عذر و بهانه ای نداشته باشند.

پیشنهادی: مطالب اجتماعی بیشتری بخوانید

اهداف حکومت اسلامی – مطالعات اجتماعی پنجم ابتدایی _ دانشچی

ℹ️ اشتراک گذاری به دوستان خود:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *