آشنایی با زندگی نامه محمدرضا ترکی
محمدرضا ترکی (زادهٔ ۱۷ خرداد ۱۳۴۱، آبادان) شاعر، نویسنده، مترجم، محقق ادبی، دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، و عضو وابستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
تحصیلات محمدرضا ترکی
کارشناسی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱
کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۵
دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹
آثار محمدرضا ترکی
♦ کتابها
تألیف
از واژه تا صدا (مقالاتی پیرامون ادبیات و پیشینهٔ رادیو). تهران: طرح آینده، ۱۳۸۲
پارسای پارسی (سلمان فارسی به روایت متون فارسی). تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۸۷
پرسه در عرصهٔ کلمات (۵۵ مقاله و یادداشت در زمینهی ادبیات). تهران: سخن، ۱۳۸۷
نقد صیرفیان: فراز و فرود خاقانیشناسی معاصر از رهگذر بررسی هفت اثر از خاقانیشناسان این روزگار. تهران: سخن و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۹۴
پیشگامان شعر فارسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ۱۳۹۵
مجموعهشعر
فصل فاصله (مجموعهشعر). تهران: همسایه، ۱۳۸۱
هنوز اولِ عشق است. تهران: انتشارات تکا، ۱۳۸۷
خاکستر آیینه. تهران: انجمن شاعران ایران، ۱۳۸۹[۹] (شعر شایستهٔ تقدیرِ کتاب فصل، تابستان ۱۳۸۹)
بغض در نواحی لبخند (مجموعهشعر). تهران: هنر رسانهٔ اردیبهشت، ۱۳۹۱
بیا پایین (مجموعهشعر طنز). تهران: قاف، ۱۳۹۷
سالهای بیترانگی. تهران: شهرستان ادب، ۱۳۹۷
ترجمه
تاریخ و تطوّر علوم بلاغت. تألیف دکتر شوقی ضیف. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ اول: ۱۳۸۳، چاپ پنجم: ۱۳۹۷
گزینش و ویرایش کتاب
تیرانا (برگزیدهٔ نقد و نثر ادبی از مهرداد اوستا). تهران: انتشارات حوزهٔ هنری، ۱۳۸۱
برگزیدهٔ مقالات معارف اسلامی (از شهریور ۱۳۴۵ تا شهریور ۱۳۵۷) (۲ جلد). قم: اسوه، ۱۳۸۴[۱۳]
رجعت سرخ ستاره (مجموعهشعر علی معلم دامغانی). تهران: سورهٔ مهر، ۱۳۸۶
♦ مقالات
برخی مقالات در مجموعهها و نشریات علمی ـ پژوهشی
«عهدنامهٔ سلمان فارسی». مجلهٔ تخصصی گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه تهران، تابستان ۱۳۸۰
«رسول ماه». مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. بهار ۱۳۸۴
«بر بساط غزل خاقانی». نامهٔ فرهنگستان، شمارهٔ ۲۶، شهریور ۱۳۸۴
«دوبارهکاری و شتابزدگی در تصحیح هفت دیوان محتشم کاشانی». نامهٔ فرهنگستان. شمارهٔ ۲۷، آذر ۱۳۸۴
«در حاشیهٔ غلط ننویسیم». مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران شمارهٔ ۱۸۷، پاییز ۱۳۸۷
«آویختن تازیانه»، نامهٔ فرهنگستان، دورهٔ یازدهم، شمارهٔ اول، بهار ۱۳۸۹
«عاشق گلخنی»، مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. شمارهٔ ۱۹۱، بهار و تابستان ۱۳۸۹
برخی مقالات در نشریات علمی ـ ترویجی
«پاسخ به یک ابهام در سخن سعدی». فصلنامهٔ «وقف، میراث جاویدان». بهار ۱۳۷۷
«وقف در متون فارسی». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان. تابستان ۱۳۷۷
«برادرکشان در شاهنامه». فصلنامهٔ شعر، شمارهٔ ۲۸
«دشواریهای دیوان خاقانی». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، مرداد ۱۳۸۳
مقالههای دانشنامهای
مدخل «خاقانی شروانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد سوم، ۱۳۸۸
مدخل «کمالالدین اسماعیل اصفهانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد پنجم، ۱۳۹۳
مدخل «مُنشآت خاقانی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، جلد ششم، ۱۳۹۵
مدخل «ادبیات انقلاب اسلامی» در دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ذیل، ۱۳۹۷
ترجمه (مقالات)
«مرد بادها (کوروساوا و تجربههای سینماییاش)». مجلهٔ ادبستان، شمارهٔ ۲۵، دی ۱۳۷۰
«متنگرایی و نقش آن در معرفت دینی». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان، شمارهٔ ۱۷، ۱۳۷۶
«عالمان اصول دین و انکار دلالت فعل بر زمان». فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان، شمارهٔ ۲۱، ۱۳۷۷
مجموعهمقالات «اسطورهشناسی»، چاپشده در ۸ شمارهٔ پیاپی از فصلنامهٔ شعر، شمارههای ۲۲–۲۹، ۱۳۷۷–۱۳۸۰
♦ فعالیتهای مطبوعاتی/ رسانهای
سردبیر فصلنامهٔ شعر (۱۳۷۷–۱۳۸۰)
دبیر تحریریهٔ فصلنامهٔ وقف، میراث جاویدان (۱۳۷۲–۱۳۷۷)
مدیر رادیو فرهنگ (۱۳۷۷–۱۳۸۱)
اشعار محمدرضا ترکی
از شدت جوگرفتگی جنبه نداشت
او کار به کار جمعه و شنبه نداشت
چرخی زد و برقی زد و افتاد از پا
این معرکه غیر پهلوان پنبه نداشت!
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
تقدیر من این بود که نفرین شده باشم
تبدیل به این سایهّ غمگین شده باشم
تقدیر من این بود در این غار مجازی
تنهاتر از انسان نخستین شده باشم
صد بار به نزدیک لب آورد و فرو ریخت
نگذاشت که مست از می نوشین شده باشم
ترس من از این است، اگر دیر بیایی
حتی به تو و عشق تو بدبین شده باشم
روزی که بیایی و دل و دین بربایی
شاید من کافر شده بی دین شده باشم!
تقصیر جنون بود که با عقل درآمیخت
نگذاشت که دیوانه تر از این شده باشم
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
چو شاخه ای که امیدش به برگ و باری نیست
بهار آمده ، اما مرا بهاری نیست
نوشته است: بهار است ، شاخه ها سبزند …
ولی به گفتهّ تقویم اعتباری نیست
مرا که عطر بهشت از تن تو بوییدم
به باد هرزهّ اردیبهشت کاری نیست
درون قاب خزان ایستاده ام ، بی برگ
ز هیچ رهگذرم چشم ِ انتظاری نیست
تو مثل باد بهاری ، گره گشا ، سرسبز …
ولی دریغ ، تو را عهد استواری نیست
قرار بود که از عشق نگذریم ، ولی …
گذشتم از تو و دیگر مرا قراری نیست…!
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
خم شده پشت ما بیا پایین
با توام..نه .. شما! بیا پایین
ای مهندس, جناب! دکترجان!
اخوی! حاج آقا! بیا پایین
از برای خدا از آن بالا
پسر کدخدا! بیا پایین
پیش از آنکه هوا برت دارد
یک هویی, بی هوا بیا پایین
ای که یک چند پیش از این بودی
کاسب خرده پا بیا پایین
هر که آمد عمارتی نو ساخت
زد به نام شما بیا پایین
قسط من می دهم تو می گیری
وام از بانکها؟! بیا پایین
روی امواج قدرت و ثروت
می روی تا کجا؟ بیا پایین
این همه پشتک آن همه وارو!
اندکی هم حیا بیا پایین
می شود بوی این دو رنگیها
عاقبت بر ملا بیا پایین
روز محشر نمی شود پیدا
پارتی، آشنا بیا پایین
صد کیلومتر رفته ای بالا
قدر یک توکّه پا بیا پایین
پول را می شود همین جا خورد
هی نبر کانادا بیا پایین
من نمی گویم از بلندی قاف
یا ز هیمالیا بیا پایین,
اختلاست اگر تمام شده
لطفا از کول ما بیا پایین!
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
ای در نگاهم از همه دنیا قشنگ تر
از هر چه ناز و هر چه تمنا قشنگ تر
عذرا و ویس و لیلی و شیرین و دیگران…
حیرانم از تو کیست – خدایا – قشنگ تر!
اسطوره های عشق حقیقت نداشتند
تو واقعیتی و همانا قشنگ تر
بالای دست، دست زیاد است و چون تو نیست
هرگز -بدون شاید و اما- قشنگ تر
این است حسن روز فزونی که گفته اند
امروز دلرباتر و فردا قشنگ تر
باید تو را به حرمت یک گل نگاه کرد
اما نچید، چون که تماشا قشنگ تر
حسن تو را قیاس به دنیا نمی کنم
ای خندۀ تو از همه دنیا قشنگ تر
یک جلوه از کمال تو حسن است و از همه
تو نازنین تری و نه تنها قشنگ تر
وقتی غزل برای تو باشد عجیب نیست
گر باشد از تمام غزلها قشنگ تر!
زندگینامه محمدرضا ترکی _ دانشچی