خانه » جغرافیا » تحقیق درباره بیابان و علل ایجاد شدن آن

تحقیق درباره بیابان و علل ایجاد شدن آن

تحقیق درمورد بیابان

بیابانبیابان چیست؟

بیابان سرزمین گسترده‌ای است که به‌نوعی از منطقه خشک و کم‌باران در جغرافیای کره زمین گفته می‌شود و به خاطر بارندگی سالیانه کم دارای پوشش گیاهی کمی است.
از مهم‌ترین مشخصات مناطق بیابانی بارش کم‌باران، کم بودن پوشش گیاهی و اختلاف زیاد دمای روزانه است. در واقع بیابان به نواحی اطلاق می‌شود که با کمی رطوبت، موجودات زنده و تغییر شدید دمای شب و روز مشخص می‌شوند. بیابانی غربی نام خاص یک منطقه جغرافیایی در جنوب مغرب یا مراکش است. در فارسی به بیابان بسیار خشک و خالی اصطلاحاً بیابان برهوت گفته می‌شود.

ویژگی آب و هوای خشک

  • بارندگی در مناطق خشک کم و نامنظم است.
  • مقدار باران در سال‌های مختلف متفاوت است و ممکن است حتی چند سال بارندگی صورت نگیرد.
  • بارندگی اغلب شدید و به صورت رگبار است.
  • به علت خشکی و وزش باد میزان تبخیر و تعرق بیشتر از بارندگی سالانه‌است.
  • وزش باد در مناطق خشک به ویژه بیابان‌ها شدید است که علاوه بر حمل ذرات گرد و غبار بر خشکی هوا می‌افزاید.

انواع بیابان

  • بیابان‌های قطبی

این بیابان ها شامل نواحی وسیعی هستند که به‌وسیله یخ پوشیده شده‌اند و به علت پایین بودن دما و سرمای زیاد ناحیه خیلی خشک هستند.

  • بیابان‌های توپوگرافی

بیابانهایی هستند که کمی رطوبت آنها به علت دور بودن از اقیانوس‌ها و قرار گرفتن در مرکز قاره‌ها و یا وجود کوه‌های بلند و مرتفع که جلوی بادهای اصلی ناحیه را گرفته و از رسیدن رطوبت به این نواحی جلوگیری می‌کنند، است. نمونه این نوع بیابانها کویر مرکزی ایران است.

  • بیابان‌های استوایی

این بیابانها که به مراتب وسیعتر از بیابانهای قطبی هستند. در فاصله بین ۱۵ و ۳۰ درجه شمال و جنوب خط استوا قرار دارند. به عنوان مثال می‌توان بیابانی شمال آفریقا و بیابانی عربستان را نام برد.

علل ایجاد بیابان‌ها

گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید: در منطقه‌های استوا هوای گرم به دلیل سبکی و افت بی در رو دما به سمت لایه‌های بالای جو حرکت می‌کند. وقتی تا حد زیادی بالا رفت دمایش کاهش یافته و به صورت افقی در لایهٔ بالای جو به سمت عرض‌های بالاتر جغرافیایی حرکت می‌کند (به سمت منطقه جنب استوایی یا جنب حاره‌ای می‌رود) در بین راه دمایش کاهش یافته و سنگین می‌شود و در عرضهای حدوداً ۲۵ تا ۳۰ درجه مانند آبشاری فروکش می‌کند و به سمت سطح زمین می‌آید.

درست در آن منطقه‌ای که پایین می‌آید توده هوای کم فشار محلی وجود دارد که به دلیل گرمی وسبکی میل به صعود دارد ولی همین هوای مهاجری که از لایه‌های بالای جو از استوا آمده مثل چکشی بر سر توده هوای محلی فشار وارد می‌کند و اجازه نمی‌دهد که این توده هوای محلی صعود کرده وبارش ایجاد کند توده هوای مهاجر را پر فشار جنب حاره‌ای می‌نامند که باعث بوجد آمدن بیابانهایی چون صحارا در آفریقا ربع الخالی عربستان و بیابان لوت در ایران شده است.

بیابان گبی در مغولستان بدین طریق بوجود نیامده زیرا در چنین عرض جغرافیایی واقع نشده است. بیابان گبی به دلیل محصور بودن توسط رشته کوه و دوری از دریا و ضریب بری بودن بالا؛ از رطوبت بی نصیب مانده است و جزو بیابانهای سرد محسوب می‌شود. وقتی سخن از بیابان به میان می‌آید همیشه احساس گرمای زیاد تداعی می‌شود. درحالیکه بیابان‌های سرد قطبی هم وجود دارد.

فشار زیاد جنب قاره‌ای: فشار هوا در همه عرضهای جغرافیایی یکسان نیست. وقتی در جایی فشار هوا کم باشد، هوا به علت سبکی بالا رفته و پس از سرد شدن در صورت وجود رطوبت کافی و سایر شرایط لازم موجب بارندگی می‌شود. هوای گرم و مرطوب استوایی پس از ایجاد بارش به اطراف مدار رأس‌السرطان و رأس‌الجدی حرکت می‌کند. اما به علت سنگین شدن وتراکم در عرض‌های جغرافیایی مذکور فرومی‌نشیند و یک منطقه پر فشار به وجود می‌آورد. این توده هوا با از دست دادن رطوبت خود فرومی‌نشیند نتیجه این امر خشکی و گرمی هوا و صاف بودن آسمان در این مناطق است. در دریا این منطقه را مدار بدون باد یا عرض جغرافیایی اسب، بر گرفته از نام کاشف آن ساتاسپ دریانورد ایرانی دوران خشایارشا می‌نامند.

جریان‌های آب سرد ساحلی: جریان‌های سرد اقیانوسی که از قطب جنوب به سمت استوا حرکت می‌کند، در برخی نقاط ساحلی به علت ایجاد هوای سرد و نشست هوا، مانع ایجاد بارش در این مناطق می‌شود، مانند بیابان آتاکاما در آمریکای جنوبی. بیابان نامیب در آفریقا.

دوری از منبع رطوبتی (دریا) و وجود کوهستان: بسیاری از بیابانهای دنیا در اثر دوری از منبع رطوبتی و وجود کوهستان مانع در برابر رطوبت شکل گرفته‌اند. در این حالت به اثر سایه کوه می‌گویند.. بیابان تکلامکان (تکله مکان) در آسیای مرکزی و بیابان گبی در مغولستان از دریا دورند و بیابان مرکزی ایران نیز تحت تأثیر اثر کوه رشته کوه البرز و زاگرس است.

فواید بیابان

مناطق بیابانی در کنار مشکلات فراوان از مزایای متعددی برخوردارند که عبارتند از:

مطالعات نجومی: به علت کمبود رطوبت و آلودگی در بیابانها آسمان صاف و ستارگان بادرخشش خود شکوه زیادی به شب های بیابان می دهند واز نظر نجوم وستاره شناسی اهمیت ویژه ای دارد.

منابع معدنی: دربیابان ها منابع معدنی مهم وبا ارزشی مانند ،مس،آهن و….. وجود دارد.

تولید انرژی: در بیابان ها به علت تابش شدید آفتاب تولید انرژی خورشیدی وهم چنین به علت وزش باد دائمی از انرژی باد، می توان استفاده کرد.

صحرا نوردی وگردشگری: یکی دیگر از فواید بیابان است به طوری که بیشتر دلخواه اروپائیانی است که در کشور خود بیابان نداشته ، زیبایی ، سکوت ، آرامش و پدیده های بیابانی را ندیده اند.

اهمیت نظامی: مناطق بیابانی به علت دوری از مراکز جمعیتی مهمترین منطقه آزمایشات و مانورهای نظامی است.

بیشتر بخوانید: درباره اهمیت و اعماق اقیانوس ها
ℹ️ اشتراک گذاری به دوستان خود:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *