بیماری نقرس، علائم و درمان آن

بیماری نقرس را بیشتر بشناسید!

نقرس چیست؟

نقرس (که در صورت مبتلا شدن شست پا به آن نقرس پا نیز گفته می‌شود) نوعی بیماری است که حملات پیاپی آرتروز التهابی حاد — نوعی ورم مفاصل همراه با سوزش، التهاب و قرمزی— معمولاً از ویژگی‌های آن است.

با این حال، این بیماری می‌تواند در قالب توفوس، سنگ کلیه، یا سنگ کلیه اوراتی نیز ظاهر شود. عامل این بیماری افزایش میزان اسید اوریک در خون است. ابتلا به نقرس در دهه‌های اخیر افزایش یافته‌است، به‌طوری‌که حدود ۱ تا ۲٪ از جمعیت غرب در دورانی از زندگی شان به آن مبتلا می‌شوند. این افزایش را به دلیل زیاد شدن عوامل خطرزا در جمعیت می‌دانند، مانند سندرم متابولیک، امید به زندگی طولانی‌تر و تغییر در رژیم غذایی. نقرس را در تاریخ با نام «بیماری پادشاهان» یا «بیماری ثروتمندان» می‌شناختند.

علت بیماری نقرس

نقرس نوعی بیماری متابولیک است که از جمع شدن اسید اوریک در بدن ایجاد شده و به صورت رسوبات بلورین در مفصل ها جمع می شود. در افراد سالم، بدن، پورین (ماده ای ترکیبی که در بسیاری غذاهای غنی و چرب یافت می شود) را به اسید اوریک تبدیل می کند که بعدها با ادرار دفع می شود. اسید اوریک باعث ایجاد کریستال می‌شود، و کریستال‌ها در مفاصل، تاندون‌ها و بافت‌های اطراف رسوب می‌کند.

در صورت مشاهده این کریستال‌های خاص در مایع مفصلی، از ابتلا به این بیماری اطمینان حاصل می‌شود. درمان با داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، استروئید، یا کلشیسین باعث بهبود سندرم‌های بیماری می‌شود. پس از اینکه حمله حاد این بیماری فروکش کرد، میزان اسید اوریک را معمولاً با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی کاهش می‌دهند، و در مواردی که حملات پیاپی وجود دارد، مصرف آلوپورینول یا پروبنسید از افزایش آن در دراز مدت جلوگیری می‌کند.

تشخیص بیماری نقرس

روش های تشخیص این بیماری می تواند شامل چند مورد یا تمام روش های زیر باشد:

معاینه فیزیکی: پزشک می تواند با بررسی مفصل آسیب دیده بیمار و توجه به ورم و التهاب ایجاد شده، نقاط دردناک و دامنه حرکتی مفصل بیمار ابتلا به بیماری نقرس را تشخیص دهد.

آزمایش های پزشکی: آزمایش خون می تواند مشکلات غده تیروئید یا پارا تیروئید شما و نیز عدم توازن احتمالی مواد معدنی را در ارتباط با ابتلا به بیماری نقرس مشخص کند. پزشک همچنین می تواند از یک سوزن برای نمونه گیری از مایع درون مفصل آسیب دیده استفاده کند. در ادامه وجود کریستال های اسید اوریک در این مایع در آزمایشگاه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

عکس برداری: عکس برداری رادیولوژی از مفصل آسیب دیده می تواند شواهد مربوط به آسیب دیدگی مفصل را به همراه تجمع کریستال در غضروف آن مشخص کند.

عوامل افزایش خطر ابتلا به بیماری نقرس

به باور عمومی، نقرس به دلیل زیاده‌روی در مصرف گوشت قرمز پدید می‌آید؛ اما این تصور چندان صحیح نیست. برخی عواملی که باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری نقرس می‌شود عبارتند از:

* کم‌آبی بدن و مصرف بسیار کم مایعات در طول روز

* مشکلات هضم یا اختلال آنزیمی در تجزیه مواد پروتئینی

* مصرف الکل

* زیاده‌روی در مصرف مواد پروتئینی به‌خصوص گوشت (چه سفید و چه قرمز) که در میان آنها نوع قرمز خطرناک‌تر است

* مصرف زیاد غذاهای دریایی مثل میگو و ماهی، به‌خصوص ماهی‌های دارای ماده پورین

* زیاده‌روی در مصرف مارچوبه و قارچ

* چاقی و اضافه وزن

* اثرات و عوارض دارویی به‌خصوص با مصرف داروهای دیورتیک

* دیابت

* کلسترول بالا

* عوامل ژنتیک و سابقه ابتلای یکی از افراد خانواده به نقرس

* قرار داشتن طولانی مدت در معرض مواد سربی

علائم بیماری نقرس

احتمال ابتلا به بیماری نقرس را می‌توان از علائم و نشانه‌های زیر متوجه شد و برای آزمایش و معاینه توسط پزشک اقدام کرد:

۱- افزایش اسید اوریک بدن

۲- درد ناگهانی در قسمت مفاصل بدن و به دنبال آن عضلات یا حتی بافت‌های نزدیک مفصل

۳- تورم در تاندون معروف به آشیل، بخصوص در متورم شدن مفاصل شست یا قوزک پا یا انگشتان دست

۴- بروز التهاب و قرمزی

۵- حساسیت به لمس در بافت ناحیه مذکور

کسانی که در معرض ابتلا به بیماری نقرس هستند

بعضی مشکلات احتمال بروز نقرس را افزایش می دهند. این مشکلات و بیماری ها شامل: افزایش فشار خون، دیابت نوع ۱ و ۲، کلسترول بالا، مشکلات گوارشی، کاهش توده عضلانی، چاقی، مصرف غذاهای پورین دار، گرسنگی یا کم خواری، بیماری های کلیوی و لوسمی (سرطان خون) و پسوریازیس (نوعی بیماری پوستی) و ناهنجاری در هموگلوبین.

عوارض ابتلا به نقرس (خطرات نقرس)

افرادی که مبتلا به بیماری نقرس هستند، در خطر ابتلا به بیماری های شدیدتر ازجمله:

• نقرس پیشرفته: نقرس درمان نشده می‌تواند باعث انباشته شدن کریستال‌های اسید اوریک زیر پوست و در گره‌هایی که به آن ها توفی (TOE-fi) می‌گویند، شود. توفی می‌تواند در نواحی مختلفی همچون انگشتان، دست ها، پا، آرنج و یا تاندون آشیل بوجود آید. هرچند که توفی معمولا دردناک نیست اما هنگام حملات نقرسی می‌تواند حساس و متورم شود.

• سنگ کلیه: کریستال های اورات ممکن است در دستگاه ادراری افراد مبتلا به نقرس جمع شده و باعث بوجود آمدن سنگ کلیه شود. البته داروهایی برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه وجود دارد.

درمان بیماری نقرس

معمولا دردهای نقرس پس از استراحت شبانه به سراغ فرد می‌آید و با بروز علائم دیگر همچون تورم و التهاب تشدید می‌شود. اگر پس از تشخیص پزشک، ابتلا به نقرس تائید شود متخصصان اغلب ‌ داروهایی تجویز می‌کنند که در میان آنها داروهای کورتیکواستروئید شایع‌تر است.

همچنین ممکن است داروهای ضد التهابی نیز همراه با این داروها به فرد بیمار داده شود که تقریبا پس از یکی دو روز درد و التهاب و تورم رو به کاهش می‌گذارد اما احتمال بازگشت علائم برای فرد همچنان به قوت خود باقی می‌ماند.

بر همین اساس فرد مبتلا به نقرس باید برای جلوگیری از بازگشت اثرات، تغییراتی در سبک زندگی و به‌خصوص در عادات غذایی خود بدهد که از آن جمله است پرهیز غذایی در مصرف انواع گوشت و مواد غذایی پروتئینه، کاهش وزن در صورت چاقی و همچنین مشورت با پزشک برای اطلاع از موادی که اسید اوریک خون را بالا می‌برد.

علاوه بر این، بسیارند کسانی که در دوره میانسالی برای جلوگیری از ابتلا به حملات قلبی آسپرین مصرف می‌کنند که این دسته نیز حتما باید از پزشک برای ادامه مصرف این دارو راهنمایی بخواهند زیرا آسپرین این بیماری را تشدید می‌کند. هم در دوره درمان، و هم به منظور پیشگیری از ابتلا به نقرس، استفاده از سبزیجات، لبنیات کم‌چرب و بهتر از آن بدون چربی، همچنین محدود کردن مصرف انواع گوشت مرغ، ماهی و گوشت‌های قرمز به بهبودی یا جلوگیری از ابتلا به نقرس کمک شایانی می‌کند.

در صورتی که افراد مبتلا به نقرس بیماری خود را درمان نکنند یا داروها را به طور منظم و بموقع مصرف نکنند، یا پرهیزهای توصیه‌شده از سوی پزشک را در رژیم غذایی خود پس از بهبود دردها و التهابات نادیده بگیرند این خطر وجود دارد که به مشکلات دیگری از جمله نقرس پیشرفته یا سنگ کلیه نیز مبتلا شوند.

توصیه به افراد مبتلا به نقرس

– آب زیادی بنوشند( روزی ۲ تا ۳ لیتر). حتماً ۱ لیوان آب، قبل از خواب بنوشند، زیرا این کار به کم شدن اسید اوریک کمک می کند.

– وزن خود را ایده آل و ثابت نگه دارند.

– اگر اضافه وزن دارند، وزن خود را کم کنند، اما برای کاهش سریع وزن نباید گرسنه بمانند یا کم خواری کنند،، زیرا کاهش سریع وزن، باعث افزایش اسید اوریک و به دنبال آن بدتر شدن نقرس می گردد. حداکثر کاهش وزن مجاز ۵۰۰ گرم در هفته می باشد.

– از خوردن غذاهای پورین دار اجتناب کنند.

– از ریختن روغن زیاد در غذا جدا خودداری کنند.

درمان خانگی نقرس

۱) درمان با گیلاس وتوت فرنگی

گیلاس و توت فرنگی شیرین یا ترش، در درمان نقرس بسیار مهم است. شما در حدود ۱۰ تا ۲۵ عدد گیلاس یا توت فرنگی در روز مصرف کنید. این میوه ها اگر تازه باشند بهتر است، ولی کنسرو شده هم ایرادی ندارد.

۲) درمان با آب سبزیجات

آب هویج همراه با خیار و چغندر، بهترین درمان کننده نقرس می باشد. روزانه ۵۰۰ میلی لیتر آب سبزیجات (آب چغندر و آب خیار هر کدام ۱۰۰ میلی لیتر و آب هویج ۳۰۰ میلی لیتر) بنوشید.

۳) درمان با لوبیا

آب لوبیا را بگیرید و هر روز ۱۵۰ میلی لیتر از آن را بنوشید.

۴) درمان با سیب

سیب به عنوان یکی از بهترین درمان کننده های نقرس شناخته شده است. سیب دارای اسید مالیک می باشد که باعث خنثی کردن اثر اسید اوریک می گردد. پیشنهاد شده که بعد از هر وعده غذا، ۱ عدد سیب مصرف شود.

۵) درمان با موز

مصرف موز ۳ تا ۴ عدد در روز برای درمان نقرس پیشنهاد شده است.

۶) درمان با لیموترش

ویتامین C به عنوان درمانی برای مفصل دردناک شناخته شده است. نصف لیمو ترش را در ۱ لیوان آب بریزید و ۳ بار در هفته میل کنید.

۷) درمان با میوه

۳ تا ۴ عدد میوه در روز مصرف کنید.

۸) درمان با غذاهای طبیعی

میوه و سبزیجات و دانه ها و یا جوانه ها برای درمان نقرس بسیار مفید می باشد.

۹) درمان با آب ولرم

۱۰) درمان با حمام نمک

دو بار در روز پای خود را در آب و نمک بگذارید. برای این کار ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم نمک را در آب داغ حل کنید.

۱۱) درمان با هوای تازه، ورزش کردن و کم کردن استرس

پیشگیری از ابتلا به بیماری نقرس

می توانید با داشتن یک برنامه غذایی سالم و متعادل از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. از خوردن غذاهای حاوی پورین پرهیز کنید. کاهش وزن نیز می تواند به این مسئله کمک کند چرا که چاقی یکی از عوامل اصلی ابتلا به نقرس است.

همچنین، به خاطر داشته باشید که مقدار زیادی آب بنوشید—نوشیدن روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب می تواند به دفع اسید اوریک از بدن کمک کند.

عصاره های گیاهی مثل گیلاس، کرفس و ریشه ی زردچوبه نیز به درمان این بیماری کمک می کند. تحقیقات نشان داده است که بسیاری از بیماران مبتلا به نقرس بعد از استفاده از این عصاره ها بهبودی یافته و قابلیت انعطاف مفصل هایشان بیشتر شده است.

پیشنهادی: همه چیز درباره بیماری برگر و علائم آن