تحقیق در مورد جزیره خارگ و تاریخچه آن

جزیره خارگ را بهتر بشناسیم!

خارگ یا جزیره خارگ که گاهی خارک نوشته می‌شود، جزیره‌ای مسکونی، متعلق به ایران و دارای اهمیت اقتصادی است که در ۳۸ کیلومتری ساحل بندر گناوه در خلیج فارس قرار دارد و از توابع استان بوشهر به‌شمار می‌آید. جلال آل احمد این جزیره را که در ۴۶ کیلومتری غرب بوشهر واقع شده است «دُرّ یتیم خلیج فارس» نامیده است.

تاریخچه جزیره خارگ

جزيره خارگ، طاقديسي مرجاني در خليج فارس به طول و عرض تقريبي هشت در چهار کيلومتر است که از نظر تقسيمات کشوري تابع استان و شهرستان بوشهر است. اين جزيره از فسيل ها و اندام هاي مرجان ها، دوکفه يي ها و ديگر جانداران دريايي که آميخته با ذرات ماسه هستند، تشکيل شده و تنها لايه يي نازک از سطح جزيره که ضخامتي حدود بيست سانتيمتر تا پنج متر و چگالي حدود ۵/۱ دارد، داراي سختي بيشتر است. لايه هاي زيرين (که در برش هاي عمودي ديده مي شوند) از بافتي نرم و رسوبي که در برابر جريان آب کم دوام هستند، ساخته شده است.

در بسياري از نواحي خارگ، فرسايش آب و باد موجب از بين رفتن لايه هاي زيرين و سقوط و تلاشي لايه هاي مقاوم فوقاني که حامل آثار و نقوش باستاني هستند، شده است. اين روند فرسايش هم اکنون هم در حال تغيير مختصات ناهمواري هاي جزيره است. در گذشته هاي دور و نزديک، بسياري از صخره هاي مرجاني و زيباي خارگ براي ساخت وسازهاي گوناگون به بندرهاي گوناگون خليج فارس همچون گناوه، آبادان و کويت حمل مي شده است. جزيره خارگ از معدود جزيره هاي خليج فارس است که داراي آب شيرين فراوان بوده است.

آب شيرين جزيره خارک در طول تاريخ علاوه بر گودال هاي طبيعي، از طريق حفر ده ها چاه آب و رشته هاي قنات و نيز هدايت مصنوعي آب هاي سطحي فراهم شده از بارندگي ها به سدهاي کوچک و گودال هاي طبيعي جزيره فراهم مي شده است.

در سراسر جزيره بازمانده هاي داير يا باير سامانه هاي گردآوري و استحصال آب شيرين به چشم مي خورد که عبارتند از راه آبه هاي کوچک و بزرگ هدايت آب به چاله هاي طبيعي يا دست ساخته، تا چاه هايي که ده ها متر در دل سنگ کنده شده و گاه داراي چرخ هاي آبکشي با نيروي گاو و ديگر چارپايان بوده اند و نيز کاريزهاي کهنسالي که در جا ي جاي جزيره ديده مي شوند و به دليل بي توجهي در حال تخريب و نابودي هستند. برخي از اين چاه ها همچنان داراي آبي بسيار شيرين هستند که بهره برداري چنداني از آنها نمي شود. همچنين چاه هاي ديگري نيز در جزيره وجود دارند که مردمان خارک به مانند ديگر نواحي جنوبي ايران، در انتهاي آنها درختان مو را مي کارند. اين درختان بدون نياز به آبياري و با استفاده از رطوبت اعماق چاه، هر کدام سالانه تا چند صد کيلو انگور بار مي دهند.

آب و هوای جزیره خارگ

از مشخصه‌های این آب و هوا، تابستان‌های گرم همراه با هوای شرجی و رطوبت محلی بدون بارندگی است. «گرمی هوا معمولاً از اسفند ماه شروع می‌شود به‌گونه‌ای که طول دورهٔ گرما حدود ۸ ماه می‌باشد. درجه حرارت در فصول سال از ۴ تا ۴۶ درجه سانتی گراد متغیر است. میانگین روزانه حرارت در زمستان ۱۷ درجه سانتی گراد و در تابستان ۳۲٫۶ درجه می‌باشد. در اواخر پاییز، به‌ویژه آذر ماه، باران‌های پاییزی شروع می‌شود که کیفیت هوا را بهبود می‌بخشد. زمستان جزیره کوتاه است.

بناهاي تاريخي جزيره خارگ

قلعه پرتغالی ها در شمال شرقی جزیره که توسط بارون کنیپ هاوزن در سال ۱۷۴۸ میلادی ساخته شده، از آثار تاریخی خارک محسوب می گردد. برج و باروهای این قلعه اکنون به طور کامل تخریب شده است. به گزارش جی کی نیوز، یکی از مهم ترین و با ارزش ترین آثار تاریخی و فرهنگی جزیره خارک، آرامگاهی است در قسمت جنوب غربی جزیره، که همچون نگینی خودنمایی می کند. بنای این آرامگاه که تاریخ ۷۳۸ ه.ق را بر خود دارد، مربوط به حکمرانی سلسله سلجوقیان در ایران است.

این بنا با دو گنبد هرمی شکل مضرس و گنبد مدور کوچک، زیبایی خاصی را به وجودآورده است. فضای درونی این بقعه با کاشی کاری ستاره ای و هشت ضلعی تزیین شده است. در قرن هشتم ه.ق، همزمان با حکمرانی قطب الدین تهمتن، از پادشاهان هرمز است که بر جزایر و سواحل خلیج فارس و دریای عمان فرمانروای داشته است.

اماکن جزیره خارک پیش از استقرار صنعت نفت از شرق به سمت غرب عبارت بودند از:

آثار قلعه هلندی‌ها، گورستان اسلامی، آبادی خارک، خط راه آهن، گورستان مسیحی، قبر ابوبکر، قبر علمدار، باغ هلندی‌ها، گورستان پیش‌اسلامی، دخمه‌ها، بقعه میر محمد، قبر دیده‌بان، کرّه‌انگیزها، دو خواهرون (که متأسفانه اکنون تخریب گردیده است).

پیشنهادی: درباره آداب و فرهنگ بومی بوشهر بیشتر بخوانید